تغییرات زمانی انواع جهانگرد

با گذشت زمان، ميزان اهميت انگيزه‌هاى سفر و بنابراين، ميزان اهميت جهانگردان مختلف تغيير کرده است. پيش از قرن هجدهم، عدهٔ کمى از مردم براى کسب لذت سفر مى‌کردند؛ زيرا اکثر جهانگردان هدف کاري، آموزشي، زيارتى يا هدف‌هاى مذهبى ديگر داشتند. تقاضاى سفر عمدتاً از اقتصادهاى قدرتمند آن دوره سرچشمه مى‌گرفت يا اجتناب‌ناپذير شده بود و بنابراين، اساساً شکل نهادينه داشت. در دورهٔ امپراطورى رم، شرق باستان و اروپاى قرون وسطي، سفر براى تجديد قوا عمدتاً به سير و سياحت روزانه و در مسافت‌هاى کوتاه و براى امورى چون برپائى بازارهاى مکاره، جشنواره‌ها و سفرهاى ورزشى و تفريحى محدود مى‌شد. بنابراين، تقاضاى منقطع و اندکى براى اقامتگاه يا وسايل حمل و نقل (که اغلب ابتدائى و غير قابل اطمينان بودند) وجود داشت.

حتى در قرن هجدهم که در ميان بسيارى از جوانان طبقات بالا، سفر با تور 'بزرگ اروپا' به‌عنوان يک دورهٔ آموزشى و تفريحى رايج شد اکثر جهانگردان به قصد تجارت يا کسب و کار سفر مى‌کردند سفرهاى اکتشافى به آفريقا، آمريکا و استراليا از جمله اين سفرها است. هزينهٔ اين سفرها را طبيعتاً دولت‌ها يا کمپانى‌هائى مى‌پرداختند که قصد داشتند در اين مناطق مؤسسات بازرگانى برپا نمايند.

در واقع، خرج کردن درآمد مازاد بر مايحتاج اوليه براى 'تقاضاى نهائي' جهانگردى يا به‌عبارت ديگر، خريدن جهانگردى براى ارضاء انگيزه‌هاى شخصي، از قرن هجدهم به بعد اهميت پيدا کرد. سفر به قصد درمان از گذشته‌هاى دور رايج بوده است براى مثال، در دههٔ ۱۶۶۰، ساموئل پپى از سفر مردم لندن به اپسم در انگلستان نام مى‌برد که براى درمان بيمارى با آب معدنى صورت مى‌گرفت. اما اين نوع مسافرت تنها در قرن هجدهم، در ميان خانواده‌هاى سلطنتى اروپا رايج شد. اين آئين به‌تدريج اشاعه يافت، بعدها آبتنى در دريا نيز عمدتاً براى مقاصد درمان رواج يافت.

اما جهانگردى انبوه و صنعت جهانگردى تنها هنگامى شکل گرفت و توسعه يافت که در پى انقلاب صنعتي، توسعهٔ اقصادى شرايط مساعد براى گسترش عرضه و تقاضاى جهانگردى را مهيا کرد. از همه مهمتر، عرضهٔ خدمات حمل و نقل (به شکل راه‌آهن و کشتى بخار) بسيار گسترده‌تر و ارزانتر شد و تقاضاى سفر براى تجديد قوا شديداً بالا رفت زيرا مردم از مشاغل صنعتى درآمد بيشترى به‌دست مى‌آورند، ديگر به زمين وابسته نبودند، حق مرخص به‌دست آورند و تلاش مى‌کردند تا از محيط‌هاى شهرى ناهنجار بگريزند.

يک پيامد ديگر توسعهٔ اقتصادى و صنعتى آن بود که نياز به جهانگردى براى ديدن دوستان و بستگان پديدار شد. چون کارگران و خانواده‌هاى آنها به مشاغل صنعتى در شهرها رو آوردند و افزايش تحرک نيروى کار، فاصلهٔ مکانى بين خانواده‌ها را بيشتر کرد خانواده‌ها براى تجديد ديدار بايد سفر مى‌کردند. ايجاد مستعمرات و مهاجرت به سرزمين‌هاى جديد نيتز نياز به جهانگردى دور دست به قصد ديدن دوستان و بستگان را پديد آورد. در بسيارى از کشورها اين‌گونه جهانگردى تا حد تشکيل يک بخش عمدهٔ جهانگردى بين‌المللى رونق يافته است.

در قرن بيستم، جهانگردى براى تجديد قوا به بزرگترين بخش جهانگردى تبديل شده است. در اين قرن هواپيما به‌عنوان مهمترين شکل حمل و نقل، جاى قطار و کشتى بخار (براى گروه‌هاى مسافرى بزرگ) و وسايل نقلى شخصى زمينى (براى گروه‌هاى مسافرى کوچک) را گرفته است. شکل‌هاى قديمى حمل و نقل نيز چنان متحول شده که امروزه در بعضى مناطق به جاذبه‌هاى جهانگردى مبدل گرديده‌اند. براى مثال، امروزه کشتى‌هاى بخار (و غالباً قطارهاى بخار) به‌عنوان جاذبه‌هاى تاريخى يا بديع به جهانگردان عرضه مى‌شوند.

در نيمهٔ دوم قرن بيستم، وقوع تغييراتى چند در ميزان اهميت جهانگردان مختلف شايان ذکر است. اولاً، گسترش شرکت‌ها و تنوع حوزه‌هاى جغرافيائى فعاليت‌هاى آنها و نيز رشد جهشى تعداد سازمان‌هاى ملى و بين‌المللى سبب شده است که طى سى دههٔ گذشته، تقاضاى حضور در کنفرانس‌ها يکى از بالاترين نرخ‌هاى رشد تقاضاى جهانگردى را داشته باشد. ثانياً، توانائى اقتصادى روزافزون عرضه‌کنندگان صنعت جهانگردي، جهانگردى 'متأثر از' عرضه را پديد آورده است. در اين نوع جهانگردي، عرضه و بازاريابى يک محصول جهانگردى معين بازار جديدى پديد مى‌آورد.