| استان سيستان و بلوچستان به‌دليل مهاجرپذير بودن و نيز آمد و شد با کشورهاى همسايه تا حدودى بر آداب و رسوم مردم منطقه تأثير گذاشته است. اما در اين ميان حضور عشاير در حفظ آداب و رسوم داراى اهميت مى‌باشد. عشاير استان را عموماً بلوچ‌ها تشکيل مى‌دهند. با توجه به وضعيت جغرافيائى مکران، سر حد و سيستان در اين مناطق عشاير متفاوتى زندگى مى‌کنند. در اين ميان طوايف مختلف ريگي، اردوني، قنبرزهي، ناروئي، آسکاني، گمشادزهى داراى بيشتر تعداد خانوار بوده‌اند. جوامع عشاير استان با ارج گذاشتن به اعتقادات، باورها و ارزش‌هاى سنتى خود، هنوز هويت فرهنگى خويش را حفظ کرده‌اند. ازجمله اين باورها و مراسم مى‌توان به ناف‌بندي، بجاري، خون‌بست، قسم خوردن، ميار (پناه‌دادن فرد)، مراسم تولد، ازدواج و مرگ اشاره نمود.
|
|
|
|
|
|
| مراحل ازدواج در ميان بلوچ‌ها به اين ترتيب است:
|
|
| گندنفت (Gendenent) يا خواستگارى
|
|
| براى اين مراسم گروهى از طرف خانوادهٔ داماد به خواستگارى مى‌روند و مبلغى پول را که به آن وشداد مى‌گويند، تعين مى‌کنند تاخانوادەد عروس وسايل مورد نياز را تهيه نمايند.
|
|
|
|
| اين مراسم در خانه پدر داماد برقرار مى‌شود و يکى از اقوام نزديک عروس مانند عمو يا دائى در جلسه عقد شرکت مى‌کنند. صيغه عقد توسط مولانا (روحاني) جارى مى‌گردد. پس از عقد داماد، بستگان وى تقاضاى کمک يعنى 'بجاري' مى‌کنند.
|
|
|
|
| دو يا سه روز در خانه داماد جشن و پايکوبى برگزار مى‌شود و روز آخر، همه بستگان و اطرافيان به ناهار دعوت مى‌شوند. به اين روز لوتى (Loweti) مى‌گويند. بعد از ناهار داماد را بر شترين آذين بسته سوار کرده و روى سر او چادرى انداخته و او را براى شستشو به چشمه يا رودخانه يا قنات مى‌برند. و در مسير مردم کف‌زنان وى را همراهى مى‌کنند. سپس داماد لباس نو مى‌پوشد و دسته‌جمعى به طرف خانه پدر عروس حرکت مى‌کنند. در نزديکى خانه عروس اقوام عروس جلو داماد مى‌آيند، شتر را مى‌خوابانند و داماد را پياده مى‌کنند تا به داماد هديه (سراپي) بدهند و داماد تا هديه نگيرد پياده نمى‌شود. پس از گرفتن قول دريافت هديه، يکى از نزديکان او را در آغوش مى‌گيرد و به محلى که از پيش آماده کرده‌اند مى‌برند. با ورود داماد، پدر عروس عده‌اى را به شام دعوت مى‌کند. اين شام را 'لوت بانور (Loweti banor) مى‌نامند. بعد از شام داماد رهسپار حجله مى‌شود. در جلوى حجله يک زن به‌نام 'دم‌دري' منتظر داماد مى‌ماند. داماد و عروس سه روز تمام در حجله مى‌مانند و سپس به خانه پدر داماد مى‌روند که به اين ديدار گندکان (gendokan) مى‌گويند. بعد از ناهار به ديدار خانوادهٔ عروس مى‌روند و دوباره به خانه پدر داماد برمى‌گردند. محل زندگى آنان در ميان قبيله داماد است.
|
|
|
|
| عيدها و جشن‌هاى عمومى در سيستان و بلوچستان شامل عيدهاى مذهبى و ملى مى‌شود. مردم منطقه عيد قربان و عيد فطر را بسيار باشکوه برگزار کره و مدت سه روز به ديد و بازديد هم مى‌روند و جشن مى‌گيرند. در سيستان در ايام نوروز به‌ويژه سيزده فروردين به کوه خواجه و زيارت خواجه غلطان (خواجه مهدي) مى‌روند وبه اجراى مراسم مذهبى و جشن و سرور مى‌پردازند.
|
|
|
|
| در مراسم از دست دادن عزيزان، تعزيه (پرسه) برپا مى‌شود. لباس مردان بلوچ در مراسم سوگوارى به رنگ سفيد است و لباس زنان معمولي، اما تيره رنگ است. زنى که همسر خويش را از دست بدهد، لباس محلى ساده و تيره به رنگ‌هاى سرمه‌اي، مشکي، قهوه‌اى با نواردوزى مخصوص بيوه‌زنان به‌تن مى‌کند و همه زيور آلات خود را کنار مى‌گذارد و تا زنده است بى‌هيچ آرايشي، وفادارى خود به همسرش را نشان مى‌دهد. در موارد نادرى زنان بسيار جوان با اجازهٔ بزرگان خانواده شوهر حق ازدواج مجدد پيدا مى‌کنند.
|
|
| بعد از مراسم تدفين، زنان به قبرستان نمى‌روند و مردان نيز فقط در اعياد اسلامى بر سر مزار مردگان خود مى‌روند.
|
|
|
|
| اين مراسم که متأثر از فرهنگ آفريقائى است با تأثيرگذارى از طريق القاءِ پيام و انتقال باور از طريق ايجاد هيجان و احساسات به‌وسيله موسيقي، شياطين و ارواح خبيث و مزاحم را از بدن دور کرده و سلامت را بازمى‌گرداند. بيمارانى که در اصطلاح محلى گواتى يا اهل هوا هستند، بر حسب جنس، مسلمان يا کافر بودن، نوع مرض آنها مشخص مى‌شود و طى مراسمى اين باد از بدن بيمار خارج مى‌شود. هر نوع باد يک نوع بيمارى مى‌آورد. پس از تشخيص بيماري، ساز و دهل‌ها به صدا در مى‌آيند و يک نوزاد به‌همراه آواز، اشعارى به زبان فارسى و بلوچى متأثر از هيجان ايجاد شده در او ايجاد مى‌کند و فضاى خلسه ايجاد مى‌شود و آنگاه خليفه جن درون بيمار را از بدن به بيرون هدايت مى‌کند.
|
