تغذيه طبيعى (شیر مادر)

در ماه‌هاى اول زندگى، کليهٔ مواد غذائى را که براى نمو و تکامل صحيح خود نياز دارد، از طريق شير، از مادر کسب مى‌کند. شير مادر تنها غذائى است که نبايد چيزى به آن افزوده يا آن را اصلاح نمود يا آن را تهيه کرد. بنابراين مى‌توان گفت غذائى است کامل، غنى، آماده و سالم. مادر حقيقى کسى است که طفل خود را در آغوش گرفته و از پستان خود به او شير دهد.

در طول مدت آبستنى او خود را براى داشتن طفل، خوشحال و اميدوار کرده است. در ساعات زايمان به تصور اينکه به انتظار به‌زودى پايان يافته و طفل خود را در بازوان خود خواهد گرفت، درد را تحمل نموده و در نهاد خود نيرو و صبر آفريده است. اکنون که طفل تولد يافته چقدر خوب و شايسته است که اين ارتباط جسمانى او و طفلش قطعه نشده بلکه همچنان از طريق تغذيهٔ طبيعى طفل از پستان او ادامه داشته باشد.

شير دادن علاوه بر اينکه پراکتيک است و کار مادر را آسان مى‌کند، نگرانى‌هائى از قبيل اينکه آيا شير آن طورى که براى طفل لازم است تهيه شده، آيا خالص و تميز است و آيا از گاوى سالم گرفته شده است در بر ندارد. شير دادن در سلامت خود مادر نيز بسيار مؤثر است. بيشتر خانم‌هائى که شير مى‌دهند، در اين دوران به‌خصوص بسيار شکفته و شاداب به‌نظر مى‌آيند.

مادر شيرده بايد بيشتر خود را تغذيه نموده و غذا را به خوبى صرف نمايد، نه آنکه وضعيت تغذيهٔ او طورى باشد که در دورانى که شير مى‌دهد لاغرتر از قبل از شيردادن باشد. غذاى مادر شيرده بايد کامل و کافى و متنوع باشد. يکى ديگر از محاسن شير دادن مادر اين است که شير دادن در تغيير و تبديل اندام‌هاى زير شکم کاملاً تأثير دارد. رحم که خود را در دوران حاملگى تا حداکثر بزرگ کرده است، در دوران شيردادن مخصوصاً به خوبى و سرعت و به حالت اول برمى‌گردد. خارج شدن شير از پستان، در اين برگشت به حالت اوليه مؤثر بوده و به آن سرعت مى‌بخشد. به همين دليل مادرانى که شير مى‌دهند از ابتلا به بيمارى‌هائى که ممکن است در اثر باردارى و زايمان براى اندام‌هاى توليد مثل پيش آيد مصون خواهند بود.

فوائد و محاسن تغذيهٔ طبيعى وار جحيت آن بر غيرطبيعى بسيار است و به آسانى نمى‌توان آنها برشمرد. فقط مى‌توان گفت: در برابر مرگ و مير و اتلاف کودکان يک نوش‌دارو يافت مى‌شود، و آن شير مادر است. شير مادر، تميز، پاکيزه و عارى از عوامل و ميکروب‌هاى بيمارى‌زا است، هميشه به اندازهٔ لازم گرم است، تمام موادى که براى رشد و نمو طفل لازم است (ويتامين‌ها) و ديگر مواد حياتى غذائى و عناصرى که براى دفاع از بيمارى‌ها، بدن به آنها نياز دارد، در شير مادر موجود است. دست آفرينش به اندازهٔ کافى و لازم، ترکيباتى که براى زيستن طفل و رشد و نمو او نافع بوده در شير مادر جمع نموده است. به همين جهت اطفالى که تغذيهٔ طبيعى دارند بهتر رشد و نمو نموده و زودتر نيرومند مى‌شوند.

اشخاص با تجربه در اولين نظر درک خواهند کرد که آيا طفل از پستان مادر تغذيه مى‌کند يا از شيشه. طفلى که از پستان مادر مى‌نوشد، شاداب، بشاش و باهوش‌تر خواهد بود اين دسته از اطفال بهتر مى‌خوابند، کمتر گريه مى‌کنند و فرياد مى‌کشند، اجابت مزاج آنها مرتب‌تر است، پوست تازه و گلگون بدن آنها کمتر زخم مى‌شود و پرستارى آنها هم آسان‌تر خواهد بود. اين دسته از اطفال جاى خود را زياد خيس و کثيف نمى‌کنند. مهم‌تر از همه اينکه در معرض تهديد بيمارى‌ها قرار ندارند. بيمارى‌هاى مسرى و عوارض جهاز هاضمه کمتر مى‌تواند به آنها آسيب برساند، سوخت و ساز بدن آنها بهتر صورت مى‌گيرد و به‌طور کلى خيلى کمتر از اطفالى که از تغذيهٔ غيرطبيعى (غير از شير مادر) استفاده مى‌کنند مريض مى‌شوند يا به‌طور خفيف مبتلا مى‌گردند مثلا (راشيتيسم و غيره).

اين مبالغه نيست اگر گفته شود که اطفال بسيارى که زود مرده‌اند، حيات آنها حفظ مى‌شد اگر به مدت کافى از شير مادر، تغذيه شده بودند!

همهٔ موارد فوق وقتى امکان‌پذير و عملى خواهد بود که مادر، خود به خوبى تغذيه شود، مکان طفل مناسب و کافى باشد، به‌ اندازهٔ کافى کهنه و ملافه در دسترس قرار داشته، و همچنين در حد لازم صابون و آب گرم، و بالأخره همه چيزهائى که به يک پرستارى خوب و صحيح تعلق دارد موجود باشد. اما اگر مادر طفل در شرايطى نامناسب زندگى کنند، باز هم در اينجا اهميت شير مادر بيشتر جلوه مى‌کند. زيرا بعضى عوامل بيمارى، کودکانى را که از شير مصنوعى تغذيه مى‌کنند بيمار مى‌نمايند، اما بر کودکانى که شير مادر مى‌خورند، بى‌اثر است. زيرا مقاومت جسمى اين دسته از نوزادان بيشتر از دسته اول است. هر چه شرايط زندگى مادر نامناسب‌تر باشد اهميت شير پستان بيشتر ظاهر مى‌گردد. البته شيردادن براى مادرى که از تغذيه و زندگى خوبى برخوردار نيست و بار سنگين کار روزانه را هم بايد تحمل کند، کار ساده و آسانى نخواهد بود. او در اين صورت از رفاه و مزايائى که براى يک زن شيرده لازم است محروم خواهد بود: خواب کافى، استراحتى کوتاه پس از صرف ناهار، تغذيهٔ خوب و مُکفى، اجتناب از انجام کارهاى سنگين و خسته‌کننده که به آن عادت نداشته است، (چيزى که بيش از همه براى مادر شيرده ضرورت دارد)، احتراز از اضطراب و غم و اندوه و دور بودن از صحنه‌هاى غم‌انگيز است. جريان شير از پستان مادر، مسئله‌اى ظريف و پيچيده است، که تحت‌تأثيرات روحى و روانى نيز قرار مى‌گيرد.

درست از اولين روزهاى زندگى طفل، مادر بايد با غم و اندوه مبارزه کند. در اينجا نيز با تلقين اين انديشه که اکنون مهم‌تر از همه چيز موضوع زندگى طفل است که بايد از پستان خود او تغذيه کند، بايد غم و اندوه را از خود دور سازد.

کودکى سعادتمند است. که مار وى غم و اندوه و اضطراب و هيجان را به خود راه ندهد و همه وقت با کمال نيرو و تسلط بر اعصاب خود او را شير دهد.