اصل تسبیب در دین بودایی

مهم‌ترين اصل فلسفهٔ بودائي، قانون تسبيب است، بنابراين اصل، ابناى بشر و ساير حيوانات زنده به‌خودى‌خود به‌وجود مى‌آيند و خود را به‌وجود مى‌آورند.

هيچ جاندارى از سبب واحد به‌وجود نمى‌آيد، بلکه از دو سبب يا بيشتر پيدا مى‌شود. اين قانون، لزوم اعتقاد به‌سبب اول يا مبدأ تمام جهان را رد مى‌کند.

موجوداتى که از اسباب قبلى پيدا شده‌اند، در دوره‌هاى مختلف زمان، يعنى گذشته، حال و آينده در رديف معينى قرار مى‌گيرند از اين حيث بايد آنها را به زنجير يا حلقه تشبيه کرد. اين زنجير به دوازده دايره تقسيم گرديده است که دوازده دورهٔ تسبيب خوانده مى‌شود، به‌علت وجود اين، آن به‌وجود مى‌آيد. از وقوع اين، آن به‌وقوع مى‌پيوندد. از عدم اين، آن به‌وجود نمى‌آيد. از عدم وقوع اين، آن به‌وقوع نمى‌پيوندد.

در فلسفهٔ بودائي، زمان به‌صورت دايره‌اى است متحرک که مبدأ و مقصد آن نامعلوم است. قسمتى از عمل او و آغاز زندگى نوين است.