نقش بازارها

بازار به‌عنوان مهم‌ترين کانال ارتباطى شهرى در شهرهاى قديمى و مکانى براى تبادل کالا و سرمايه، کارکرد مهم ديگرى نيز داشت و اطلاعات و اخبار مهم از اين مکان به اطلاع شهروندان مى‌رسيد. اطلاع‌رسانى شفاهى در مواردى از قبيل خبرهاى حکومتي، توسط افرادى به نام جارچى با صداى بلند به اطلاع مردم مى‌رسيد. اين اخبار ابتدا در بازارهاى اصلى شهر جار زده مى‌شد.

ورود اشخاص مهم به هر شهر از طريق دروازهٔ بازار صورت مى‌گرفت. در اين صورت بازارها به محل مجتمع و استقبال مردم مبدل مى‌شد و در مواردى جشن‌هائى برپا مى‌شد و بازار آراسته مى‌گشت. در هنگام جشن‌هاى مذهبى و ملى بازارها چراغانى مى‌شد و جشن برپا مى‌گشت و در هنگام سوگوارى مذهبى يا در موارد خاص مانند فوت و علماى دينى يا بزرگان شهر، مراسم عزادارى بر پا مى‌گشت. گاهى نيز براى برگزارى ميهمانى‌هاى مهم از فضاهاى مخصوص در بازار استفاده مى‌شد.

در گذشته اصناف و پيشه‌وران مهم‌ترين تشکل اجتماعى و صنفى و سياسى را تشکيل مى‌دادند. يکى از روش‌هاى اعلام مخالفت بازاريان با اقدامات حکومت‌ها، تعطيل کردن بازارها بود، از جمله در جنبش تنباکو، نهضت مشروطه، ملى شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامي، با تعطيلى بازار، مخالف خود را با حکومت و عوامل استعمار اعلام کردند.