کرهٔ آسمانی، استوای آسمانی، و محور جهان

کرهٔ آسمانى (celestial sphere) عبارت است از هر کرهٔ فرضيِ فضائي، به مرکز مرکز زمين، با هر شعاع دلخواه، که به‌صورت پس‌زمينه‌اى براى اجرام آسمانى زمين را در ميان گرفته است و گوئى همهٔ اجرام آسمانى بدان چسبيده‌اند. نظر به اينکه کرهٔ آسمانى بسيار بزرگ است مى‌توان کل کرهٔ زمين را کوچک، و مرکز کرهٔ آسمانى را براى هر ناظر زمينى محل توقف آن ناظر دانست؛ هرچند ناظرى که مثلاً در نيمکرهٔ شمالى قرار گرفته است قادر نيست ستارگان آسمان نيمکرهٔ جنوبى را بنگرد، اما مى‌توان کرهٔ آسمانى فرضى را به‌گونه‌اى متحدالمرکز با زمين ترسيم کرد و اجرام آسمانى را برسطح آن مشخص ساخت.

استواى آسمانى (celestial equator) محل تقاطع صفحهٔ استواى زمين با کرهٔ آسمانى است و به‌صورت دايرهٔ عظيمه‌اى است که محل ناظر، يا مرکز زمين در مرکز آن قرار گرفته است و در واقع، ادامهٔ استواى زمينى است.

ادامهٔ محور شمالي-جنوبى زمين را محور جهان (axis of the world) يا محور آسمانى (celestial axis) مى‌گوئيم. محل تقاطع اين محور باکرهٔ آسمانى را قطب‌هاى آسمانى (شمال و جنوب) مى‌ناميم. درنتيجهٔ حرکت وضعى زمين گويا کرهٔ آسمانى در مدت لازم براى يک‌بار دوران زمين به‌دور خود (شبانه‌روز) يک بار دوران مى‌کند.