آموزش بهداشت(۲)

بهداشت گوش

تقريباً ۸-۱ تمام ادراکات از راه گوش به ما مى‌رسد. ( بهداشت فردي؛ دوريس هاسلر و دکتر نرمان . ب. هاسلر؛ ترجمه‌ى احسان‌الله آزادى . Doris Hasler and Norman.B.Hasler، M.D) در ميان تمام عوامل معلوليت که باعث از کار افتادن انسان مى‌شود، ناشنوايى بزرگ‌ترن علت شناخته شده است. گوش اندام شنوايى است و يادگيرى با شنوايى ارتباط نزديک دارد. لذا هرگاه در کار شنوايى مشکلى ايجاد شود روى ميزان يادگيرى کودکان اثر ناگوار به جاى مى‌گذارد.

گوش علاوه بر شنوايى به انسان کمک مى‌کند که تعادل خود را حفظ کرده و وضعيت قرار گرفتن خود را درک کند و جهت صداها را تشخيص دهد.

۱. مراقبت از گوش را بايد از دوران کودکي، حتى دوران نوزادى شروع کرد زيرا با تشخيص به‌ موقع بيمارى‌هاى گوش مى‌توان به شنوايى کودک کمک کرد.

۲. نظافت منظم گوش‌ها براى سلامت شنوايى اهميت دارد. پس از هربار حمام‌کردن بايد گوش‌ها را با گوش پاک‌کن تميز کرد. (براى درست کردن گوش پاک‌کن مى‌توان از مقدارى پنبه‌ى تميز و چوب کبريت استفاده کرد).

۳. استفاده از وسايل تيز براى تميزکردن گوش خطرناک است.

۴. صداى بلند، هم به شنوايى لطمه مى‌زند و هم باعث بيمارى‌هاى عصبى مى‌شود. اگر محل کار پر سروصدا باشد بايد از گوشى محافظ استفاده شود.

۵. ريختن قطره بدون تجويز پزشک مى‌تواند به گوش لطمه بزند. فقط بايد قطره‌هايى را در داخل گوش ريخت که پزشک تجويز کرده باشد.

۶. در هنگام شنا يا رفتن زير آب، بايد از لاستيک محافظ گوش استفاده کرد.

۷. به محض احساس درد در گوش و يا شنيدن صداهاى وز وز و يا خرو مايع از گوش به پزشک مراجعه شود.

بهداشت دهان و دندان

دندان‌ها و دهان در جويدن غذا، حرف زدن و زيبايى ظاهر انسان مؤثر هستند. به همين‌دليل مراقبت از دهان و دندان اهميت دارد.

اساس حفظ سلامت دندان‌ها، مسواک کردن صحيح و مرتب دندان‌هاست. مسواک بايد داراى موهاى منظم، کوتاه و از جنس نايلون نرم باشد. از يک مسواک نمى‌توان بيش‌تر از سه يا چهارماه استفاده کرد چون موهاى آن خميده و نامنظم مى‌شود. ( هر وقت موهاى مسواک خميده و نامنظم شد يا رنگ آنها تغيير کرد، بايد حتماً مسواک را عوض کرد). در هنگام مسواک کردن بايد با دقت و بدون عجله دندان‌ها را در جهت طول شيارها بطور کامل مسواک کرد و با يک حرکت تقريباً چهل و پنج درجه ذرات غذا را از لاى دندان‌ها خارج نمود. مسواک کردنِ درست حداقل سه دقيقه طول مى‌کشد.

۱. بعد از هر وعده‌ى غذا، بايستى دندان‌ها را مسواک زد. اگر مسواک کردن بعد از هر غذا ممکن نباشد، حداقل دوبار، شب‌ها قبل از خواب و صبح‌ها قبل يا بعد از صبحانه بايد دندان‌ها مسواک زده شوند. بهتر است در موقع مسواک‌کردن، روى زبان را هم با مسواک تميز کرد زيرا خرده‌هاى مواد غذايى و ميکروب‌ها روى سطح زبان جمع مى‌شوند. پس از مسواک زدنِ دندان‌ها و زبان، بايد دهان را چند بار با آب شست‌وشو داد.

با مسواک کردن نمى‌توان سطح‌هاى بين دندانى را به خوبى تميز کرد. براى اين‌کار بايد از نخ دندان استفاده شود. نخ دندان، نخ مخصوصى است که براى تميز کردن دندان‌ها ساخته شده است و جنس آن نيز از ابريشم يا نايلون مى‌باشد. لازم به ذکر است براى اين‌کار به جز نوع مخصوصى که ذکر شد، نبايد از هيچ نوع نخ ديگرى استفاده کرد.

۲. مصرف خمير دندان‌هاى مختلف، بهتر از مصرف فقط يک نوع خمير دندان است. يادآورى مى‌شود که لازم نيست مسواک کردن حتماً با خميردندان انجام گيرد، بلکه اگر خميردندان در دسترس نباشد، بايد حتى با آب خالى مسواک کرد. استفاده از نمک خشک، جوش شرين يا ساير پودرها براى مسواک کردن درست نيست و باعث ساييدگى ميناى دندان و خراشيده شدن لثه‌ها مى‌شود، ولى استفاده از آب نمک رقيق ( نصف قاشق چاى‌خورى در يک ليوان آب جوشيده‌ى سرد شده ) اشکالى ندارد.

۳. توصيه به فرزندان مبنى بر نشکستن اجسام سخت با دندان‌ها فراموش نشود، زيرا هر جسم سختى باعث ايجاد آسيب کوچکى در سطح دندان مى‌شود ( حتى اگر يک بار باشد) و مجموع اين آسيب‌ها به تشديد پوسيدگى منجر مى‌شود.

۴. از خوردن هم‌زمان آب يا غذاى داغ و خيلى سرد با هم، يا با فاصله‌ى کوتاه از هم بايد خوددارى شود.

۵. مسواک هر شخص بايد فقط مورد استفاده‌ى خود او قرار گيرد و فرد ديگرى از آن استفاده نکند.

۶. بعد از مسواک کردن خوب است مسواک را طورى در داخل ليوان قرار دهيم که موهاى مسواک بيرون بماند تا زود خشک شود.

۷. مصرف مواد قندى و نشاسته‌اي، بخصوص موادى که حالت چسبنده دارند مثل شکلات، آب‌نبات و ... بويژه قبل از خوابيدن، براى دندان‌ها زيان‌بخش هستند.

۸. هيچ‌گاه نبايد لثه را با اجسام سخت مثل چوب کبريت، سنجاق و وسايل شبيه آنها دست‌کارى کرد.

۹. خوردن غذاهاى سرشار از کلسيم و فسفر مثل شير و فرآورده‌هاى آن، براى سلامت دندان‌ها مفيد است.

۱۰. هنگام نوشيدن چاى بهتر است آن را با شکر شيرين کرد و تا آنجا که ممکن است از خوردن قند و بخصوص جويدن آن خوددارى نمود.

۱۱. براى تشخيص پوسيدگى دندان و درمان به موقع و سريع آن، مراجعه‌ى هر شش‌ماه يک بار و در صورت احساس درد و ناراحتي، مراجعه‌ى فورى به دندان‌پزشک ضرورى است.

۱۲. هرگونه زخمى در داخل دهان بايد مورد توجه قرار گيرد و به معالجه‌ى آن اقدام شود.

۱۳. استفاده از غذاها، چاي، ويتامين‌ها و مواد معدنى لازم ( کلسيم و فسفر ) براى استحکام و سلامت دندان‌ها لازم است.

۱۴. نگه‌دارى از دندان‌هاى شيرى کودکان و ترميم پوسيدگى آنها تا زمانى که بطور طبيعى لق شوند.

۱۵. مراجعه به دندان‌پزشک، در صورت بدشکل شدن ترکيب دندان‌ها و فک.

۱۶. توصيه و تأکيد به فرزندان به اينکه مواد ترش مکيدنى مانند لواشک، تمرهندى ( بخصوص اگر بيش از پنج دقيقه در دهان باشد) باعث آسيب‌ديدگى دندان‌ها مى‌گردند.

۱۷. استفاده از خميردندان‌هاى حاوى فلورايد، چرا که اين ماده باعث استحکام مينا و کاهش ميزان پوسيدگى دندان مى‌شود. ( بيش‌تر خميردندان‌ها چند خاصيت دارند: قدرت پاک‌کنندگى که باعث براق‌شدن دندان‌ها مى‌شود، خوش‌بو و خوش‌‌طعم کردن دهان و افزايش مقاومت در برابر پوسيدگى به دليل داشتن فلورايد).

۱۸. فراموش نکنيم که دندان‌هاى اصلى براى استفاده در تمام عمر ما آفريده شده‌اند و ما تا پايان زندگى به آنها نياز داريم.