نیازهای کمّی

مقدار عناصر ضرورى مختلف موردنياز براى رشد مطلوب گياه متنوع است. نيازهاى کمى بستگى به نوع محصول، ميزان عملکرد و نوع عنصر دارد. براى مثال، براساس اتمي، هيدروژن موردنياز گياه ۶۰ ميليون برابر موليبدن مى‌باشد و در پايهٔ مولى ۶۰ هزار برابر موليبدن احتياج است. نياز گياهان زراعى به کربن، هيدروژن، و اکسيژن به چندين تن در هکتار مى‌رسد. ازت، فسفر، پتاسيم، گوگرد، کلسيم و منيزيم، در سطح ده‌ها تا صدها کيلوگرم در هکتار و عناصر کم‌مصرف در حد صدها گرم در هکتار مورد احتياج هستند. مصرف کودهاى عناصر کم‌مصرف به واسطهٔ نياز پائين به اين عناصر براى اغلب زمين‌هاى زراعي، ضرورى نيست، گرچه کوددهى در خاک‌هاى مردابى و ساحلى (Marine)، يک عمل عادى است.

وضعيت عناصر غذائى در بافت گياه و ارتباط آن با رشد گياه (شکل عکس‌العمل رشد در رابطه با غلظت يک عنصر غذائى در بافت گياه) را مى‌توان به‌صورت ۱. ناکافى ۲. متغير ۳. کافى و ۴. سمى تشريح نمود. براساس تعريف، غلظت بحرانى بافت، پائين‌ترين غلظتى است که در آن رشد مطلوب گياه به‌دست مى‌آيد. غلظت حداقل بافت، غلظتى است که در آن رشد گياه نزديک به حداکثر مى‌باشد. اين پديده اساس آزمون بافت جهت بررسى وضعيت عنصر، و راهنمائى بارى توصيه‌هاى کودى است. غلظت بحرانى عناصر ضرورى براى تعداد بى‌شمارى از گياهان زراعى تعيين گرديده است اما مقادير مطلق اين عناصر را بايستى به‌عنوان يک راهنما در نظر گرفت، چون عوامل ژنتيکي، محيط و روش‌هاى نمونه‌برداري، ممکن است به‌طور قابل ملاحظه‌اى اين مقادير را تغيير دهند.

در منطقهٔ کمبود، افزايش يک عنصر، منجر به افزايش توليد ماده خشک شده، در حالى‌که اضافه کردن يک عنصر در منطقهٔ کافى (بى‌نياز) مقدار آن عنصر را در بافت گياه افزايش داده اما عملکرد به مقدار جزئى افزايش يافته و يا هرگز افزايش نمى‌يابد. اين قسمت از منحنى عکس‌العمل نسبت به کود، مصرف لوکس ناميده مى‌شود. در منطقهٔ متغير، افزايش يک عنصر منجر به ازدياد عملکرد و افزايش غلظت عنصر مى‌گردد.

مصرف بعضى عناصر (مثل پتاسيم) به‌صورت کود منجر به بيشتر شدن مصرف لوکس اين عنصر در مقايسه با ديگر عناصر (مثل فسفر) مى‌شود. گونه‌هاى گياهى از نظر جذب پتاسيم متفاوت هستند. گياهان چمنى و بعضى از گونه‌هاى علف‌هاى هرز مصرف‌کنندگان لوکس پتاسيم هستند، درحالى‌که بقولات اين‌طور نيستند. افزايش حاصلخيزى تا نقطهٔ مصرف لوکس از نظر اقتصادى ممکن است اثرات سوء داشته باشند. هرچند که دادن کود پتاسهٔ زياد، در صورت نياز به خنثى نمودن مقادير مضر سديم مفيد است.

عکس‌العمل عملکرد به کاربرد اغلب عناصر غذائى تابع قانون بازده نزولى است به اين مفهوم که هرچه به ميزان کود اضافه شود، مقدار محصول به‌طور مستمر، کمتر افزايش يافته و عاقبت به خط مجانب مى‌رسد. صرفهٔ اقتصادى کوددادن، تابعى از عکس‌العمل عملکرد در رابطه با ارزش کود است (شکل مقدار کود مصرفي) در وضعيت (۲) در اين مثال، منفعت در هکتار وقتى به‌دست مى‌آيد که مقدار کود اضافه شده دوبرابر گردد. اين امر از طريق اندازه‌گيرى افزايش عملکرد دانه در رابطه با هزينهٔ کمتر کود مشخص مى‌شود.