|
| امام‌زاده باباپير احمد، روستاى چم، شهركرد
|
|
| باباپير احمد پسر سيد بهاءالدين محمد است. اين امام‌زاده در قريهٔ چم جنگل در نزديکى سامان قرار دارد و ساختمان اصلى آن شامل گنبد و دو ايوان است. داخل گنبد با آياتى از قرآن مجيد و تصاويرى از مجالس مذهبى و گل و بوته تزئين شده است.
|
|
| امام‌زاده باباگورگور، روستاى باباگورگور، قروه
|
|
| از ديدنى‌هاى شهرستان قروه (در روستاى باباگورگور)، امام‌زاده معتبرى است که سيد جمال‌الدين موسى‌الرضا نام دارد و به «باوه گرگر» مشهور است. مدفن اين امام‌زاده در جاى بلندى قرار دارد. در اين محل چشمه‌هاى آهک‌ساز فراوان، برجستگى‌هايى به وجود آورده‌اند که مشهورترين آن‌ها اژدها نام دارد. اين پديده در حدود ۳۰۰ متر طول، ۵ متر ارتفاع و پهنايى بين ۴ تا ۷ متر دارد. هر اندازه ارتفاع آن افزايش يافته، پهناى شکاف آن نيز به علت رسوب‌گذارى جديد تنگتر شده است.
|
|
| در شرق و شمال شرقى اژدها چند برجستگى در جهات مختلف، اما کوچک‌تر از آن وجود دارد که محل شکاف خروج آب هنوز در وسط آن به چشم مى‌خورد. اين برجستگى‌‌هاى کوچک را دست‌هاى اژدها مى‌نامند.
|
|
| در چندين نقطه آب از شکاف زمين بيرون مى‌آيد و حفره‌هاى خروج گاز آن نيز فعال هستند. طعم آب آن شور و تلخ است و براى امراض سوداوى و جلدى مفيد است. در فاصله چند صد مترى اين مدفن چاهى هست که آن را «دهنز (دکنز)» مى‌گويند که لغتى ترکى و به معناى درياست.
|
|
| مجموعهٔ امام‌زاده باباگورگور و چشمه‌هاى آهکى پيرامون آن و برجستگى مربوط به اژدها از قابليتهاى جهانگردى مناسب استان کردستان به شمار مى‌روند.
|
|
| امام‌زاده باقر، روستاى گودين، كنگاور
|
|
| بناى امام‌زاده باقر در روستاى گودين کنگاور واقع شده و بنايى آجرى با طرح چهار ضلعى از خارج و هشت ضلعى از داخل است که ضلع‌هاى داخل، يک در ميان بزرگ و کوچک هستند. بر روى بنا، گنبد دايره‌اى شکل با آجر و گچ استوار شده است. بر روى سنگ قبر روى مرقد چنين خوانده مى‌شود : «وفات السيد الفاضل بهاءالدين محمد بن محمد باقر الحسينى رحمه‌اللّه ۲۸ شهر جمادى الثانيه سنه ۱۱۳۲ ق.» بر روى سنگ قبر مزبور، صندوق چوبى سادهاى قرار داده‌اند.
|
|
|
|
| بناى اين امام‌زاده در کنار چهار باغ خواجو قرار دارد. ساختمان بقه به زمان قاجاريه مربوط است. گفته مى‌شود که امام‌زاده باقر، از احفاد امام موسى بن جعفر (ع) است؛ ولى صحت آن معلوم نيست. اين امام‌زاده داراى صحن، بارگاه و قطعه‌سنگ کتيبه‌دارى به تاريخ ۱۲۷۰ ه-.ق است.
|
|
|
|
| در محله بامير شهر نطنز، بقعه‌اى با گنبد هرمى شکل بر سر آسمان افراشته که به نام امام‌زاده بامير معروف است. امام‌زاده شامل حياط در شمال و بقعه‌اى در داخل است. بقعه اتاقى است هشت‌ضلعى، متشکل از چهار ضلع بزرگ و چهار ضلع کوچک که محيط آن ۱۶/۵۶ متر است. ديوارهاى داخلى بقعه در ارتفاع ۱/۴۰ مترى، صورت طاق‌نما يافته و رئوس آن‌ها با رسمى‌بندى‌هاى هندسى، ستاره هشت‌پرى را به وجود آورده‌اند. ضريح چوبى مشبک امام‌زاده، با ابعاد ۱/۵۵×۲/۵۵×۲/۵۵ متر فاقد نوشته و تاريخ است و پوششى از پارچهٔ سبز رنگ سراسر آن را پوشانده است.
|
|
| اتاق بقعه به ايوانى باز مى‌شود که تاق رومى کم‌ارتفاعى دارد. بالاى درِ ورودى ايوان را نقاشى گل و بوتهٔ سادهاى پوشانيده است. در دو سوى ايوان نيز دو طاق‌نماى تزئينى قرار دارد. ايوان و طاق‌نماها، و به طور کلى ساختمان امام‌زاده، در سطحى بالاتر از زمين و مشرف بر رودخانه واقع شده‌اند.
|
|
| امام‌زاده باوره، روستاى فردو، قم
|
|
| اين آرامگاه در مزرعهٔ باوره، در ۶ کيلومترى روستاى فردو از توابع قهستان واقع شده است. اين بنا مشتمل بر دو بقعه است که در هر بقعه، دو امام‌زاده به نام‌هاى شاهزاده محمد و حسين، حليمه خاتون و زينب خاتون از احفاد امام کاظم (ع) مدفون‌اند.
|
|
| پوشش اين دو بقعه از نوع عرقچينى با مصالح سنگ، گچ و از آثار قبل از صفوى و فاقد تزئينات هنرى هستند. در ميانهٔ هر يک از دو بقعه، دو صندوق منبت روى قبور نصب گرديده که از آثار هنرى قرن يازدهم هستند. روى صندوق شاهزاده محمد احاديثى به خط ثلث برجسته حک شده است.
|
|
| صندوق شاهزاده حسين نيز به همان طرح است و بر روى پل‌هاى گلوگاه آن، کتيبه‌اى به خط برجستهٔ ثلث است که بر روى آن آيت‌الکرسى منبت شده است. بر روى صندوق حليمه خاتون نيز بعد از صلوات کبير, تاريخ ۱۰۳۲ ه-.ق نگاشته شده است.
|
|
| در جهت شمال امام‌زاده، ايوانى قديمى از سنگ و گچ با جدار سفيدکارى وجود دارد. دو لنگهٔ در منبت قديمى در مدخل بقعه و زير ايوان نصب شده است. ساخت اين درها احتمالاً همزمان با ساخت صندوق‌ها صورت گرفته است.
|
|
| امام‌زاده بريز، لار (صفويان)
|
|
| اين امام‌زاده در نزديکى جادهٔ قديمى لار واقع شده و از زيارتگاه‌ها و گردشگاه‌هاى شهرستان لار است.
|
|
| امام‌زاده بى‌بى حكيمه، گچساران
|
|
| بقعهٔ امام‌زاده بى‌بى حکيمه بين گناوه و گچساران قرار دارد. اين بنا به جهت قدمت و ساختمان، بناى اسلامى بسيار مهم و قابل مطالعه است.
|
|
| امام‌زاده بى‌بى حکيمه به روايتى دختر امام جعفر صادق (ع) است. ضريح اين امام‌زاده در چندين سال قبل بازسازى شده است. شکل بنا به صورت طبيعى در دل کوه و در حفره‌اى محفوظ احداث شده است. در نزديکى امام‌زاده، چشمهٔ آب گرمى وجود دارد که زائرين از آن استفاده مىکنند. اين زيارتگاه مورد احترام مردم و مقدس است. گروه زيادى در طول سال از سراسر ايران و به ويژه از نقاط مختلف جنوب کشور و کشورهاى حاشيهٔ خليج فارس به ويژه در ايام نوروز براى زيارت به مرقد مبارک امام‌زاده بى‌بى حکيمه مى‌آيند.
|
|
| امام‌زاده بى‌بى سكينه، قزوين (تركمانان، قاجاريان)
|
|
| اين آرامگاه که در ميان آثار ويرانه‌هاى سنقرآباد قديم قرار گرفته است، از خارج، بنايى مکعب مستطيل شکل است و از دو قسمت ايوان مقابل و حرم اصلى تشکيل يافته است. حرم امام‌زاده نقشهٔ مربع دارد. پوشش بنا به کمک چهار ترنبه - شبيه آنچه که در بناهاى دورهٔ ساسانى ديده مى‌شود - انجام گرفته است. در وسط هر يک از ضلع‌هاى چهارگانهٔ بنا، در بالا، طاق‌نماى توگودى که حالت نورگير دارد، به وجود آورده‌اند و سپس در بالاى تيزهٔ طاق‌نماهاى مزبور، ترنبه‌هاى چهارگانه و پس از آن، پوشش مخروطى شکلِ يک پوستهٔ بنا، ساخته شده است. اين بنا از نقطه‌نظر نحوهٔ پوشش، تخم‌مرغى‌شکل و به ويژه از نظر کاربندى‌هاى چهار گوشه که شباهت بسيار به بناهاى دورهٔ ساسانى دارد، حائز اهميت است. بناى مزبور، به تمامى از آجر ساخته شده است.
|
|
| در برابر درِ ورودى حرم، ايوانى قرار دارد که به دوره‌هاى پس از بناى امام‌زاده مربوط است. در لبهٔ ايوان مزبور که دو پله بالاتر از کف امام‌زاده قرار دارد، يک رشته سنگ‌قبرهاى مرمر نقش‌دار جاى گرفته است که از نظر تراش و زيبايى، جالب توجه است.
|
|
| در روى دو سنگ قبر از سنگ‌قبرهاى محوطه، تاريخ ذکر شده است : تاريخ روى يکى از سنگ‌هاى مزبور ۹۲۲ و ديگرى ۱۱۴۵ ه-.ق است که نشان‌دهندهٔ قدمت محل و امام‌زاده و قبرستان اطراف آن است.
|
|
| امام‌زاده بى‌بى‌زبيده، قزوين (پهلوى)
|
|
| بناى اين بقعه، در جانب شرقى صحن و بناى مسجد آن، در شمال صحن قرار دارد. فضاى حرم امام‌زاده چهارگوشى است که به کمک فيل‌پوش‌هايى، از کف به بالا کشيده شده است. نماى مسجد، از جانب صحن، زيبايى خاصى دارد و از سه طاق‌نما با قوس نعل اسبى و اُرُسى‌هاى چوبى تشکيل يافته است. لچکى‌هاى صحن مسجد تزئينات معلقى دارد. اين لچکى‌ها، در اشکال دايره‌اى و تزئينات ستاره‌اى با آجر ساخته شده‌اند. روى جرزهاى دو طرف طاق‌نماها نيز آجرهاى نقش برجسته بر طرح ترنج لوزى شکل کار شده است. در وسط شبستان مسجد، سه ستون آجرى به چشم مى‌خورد.
|
|
| امام‌زاده بى‌بى‌عليه‌خاتون، روستاى باشتين، سبزوار
|
|
| بناى اين امام‌زاده در حاشيهٔ روستاى باشتين، در ۴۰ کيلومترى غرب سبزوار، واقع شده است. اهالى اين روستا، متوفا را خواهر على بن موسى‌الرضا (ع) معرفى مىکنند.
|
|
| بناى مزبور، دوازده ترک است و به وسيلهٔ حياطى به ابعاد ۵۰×۴۰ متر محصور شده است. مصالح اوليه و اصلى بنا، خشت بوده است؛ ليکن در سالهاى اخير کلاً اين مصالح را تغيير داده و بنا را با آجر و سيمان بازسازى کرده‌اند. هر يک از ترک‌ها، از داخل، داراى يک طاق‌نماى تزئينى به بلندى ۲/۵ متر است. بر روى اين دوازده ترک، به کمک گوشواره‌هاى موجود، گنبدى زده‌اند که در سالهاى اخير بازسازى شده و بلندى کنونى آن به ۱۵ متر مى‌رسد.
|
|
| در حياط امام‌زاده نيز غرفه‌هايى آجرى بنا کرده‌اند که محل استراحت زائران است. با توجه به طرح کلى بنا، به نظر مى‌رسد که بناى اوليه، يادگارِ آثارِ پيش از صفويه در اين محل بوده است. در جوار امام‌زاده، مقبره‌اى هشت‌ضلعى با طاق‌‌نماهايى آجرى در بيرون و گنبد کوچکِ عرقچينى ساخته شده که مدفن حاج باباخان متوفاى ۱۳۰۱ ه-.ق است.
|
|
| امام‌زاده پنجه‌خل، كهكيلويه(دهدشت)
|
|
| در شهر قديمى و تاريخى دهدشت آثار معمارى بسيار زيبايى از دوران صفويه برجا مانده که تا کمر در خاک نشسته‌اند و بيننده را کنجکاوانه به ديدار فرا مى‌خوانند.
|
|
| در ميان بافت قديمى اين شهر، گنبد چندين امام‌زاده جلب توجه مى‌کند که در کمال زيبايى و سادگى ساخته و پرداخته شده‌اند. امام‌زاده پنجه خل يکى از امام‌زاده‌هاى اين منطقه است. ساختمان اين امام‌زاده از چند طبقه تشکيل شده است. امام‌زاده حياطى بسيار زيبا دارد که حوضى تراشيده از سنگ در وسط آن است. در قسمتى از محوطهٔ آن نيز چندين مزار قديمى وجود دارد که در گذرگاه زمان به فراموشى سپرده شده‌اند. سردرِ امام‌زاده کتيبهٔ حجارى شده‌اى است که بر روى آن با خطى بسيار خوش آيات قرآن کريم حک شده است.
|
|
| در داخل امام‌زاده معمارى زبردست با پائين بردن سطح کف، زائرين را به احترام امام‌زاده، دعوت به خم شدن مى‌نمايد و زائر با داخل شدن در آن، قدم به فضايى تاريک و روحانى مى‌گذارد. حضور ستون‌هاى متعدد، اتاق را جلوه‌اى خاص بخشيده است. اولين نکته‌اى که نگاه بيننده را مجذوب مى‌کند، پرداخت زيباى طاقچه‌هاى متعدد روى ديوارهاست. مزار امام‌زاده در وسط اتاق قرار دارد و روى آن را نيز با پارچهٔ سبز رنگى پوشانيده‌اند.
|
|
| امام‌زاده پير محمد، سنندج
|
|
| اين محل که محل دفن حضرت امام‌زاده محمدبن عمر يحيى مشهور به پير محمد - فرزند پير عمر - است در ميدان نبوت شهر سنندج در بالاى تپه و گورستان پيرمحمد واقع شده است. شخص مدفون از اولين ساداتى هستند که در اين منطقه سکونت اختيار کرده‌اند. ساختمان جديد اين بارگاه و گنبد مخروطى شکل آن از تمام نقاط شهر ديده مى‌شود.
|
|
| امام‌زاده پيرداوود، كاشان
|
|
| اين بقعه در محلهٔ «در زيارت» قمصر کاشان واقع شده است. اين بقعه داراى گنبد مخروطى ۱۶ ترک است با کاشى‌‌کارى فيروزه‌اى، و ساقه‌اى به ارتفاع يک متر و نيز چهار ايوان در چهار جانب دارد. در گوشهٔ ايوان‌هاى بنا، اتاق‌هايى متحدالشکل با جرزهاى کاشى‌‌کارى شده وجود دارد. از وسط هر ايوان، درِ جداگانه‌اى به صفه‌هاى داخل حرم گشوده مى‌شود. قبر امام‌زاده درون يک صندوق چوبى مشبک قرار دارد که با کاشى‌هايى نفيس پوشيده شده؛ ولى براى پيشگيرى از دستبرد، روى کاشى‌ها را با آجر و گچ اندود کرده‌اند. اين بنا به بارگاه داوود بن حسن بن على بن ابى‌طالب (ع) معروف است. در بعضى از منابع، قدمت اوليهٔ بنا را به دورهٔ آل‌بويه، و افزوده‌هاى آن را به قرن‌هاى هشتم تا دهم هجرى قمرى نسبت مى‌دهند.
|
|
| اين بنا به شمارهٔ ۴۰۲، در زمرهٔ آثار تاريخى ايران به ثبت رسيده است.
|
