|
|
|
| تعيين اينکه چه چيز بايد ارزشيابى شود
|
|
| به‌طور کلي، دو نوع ارزشيابى وجود دارد:
|
|
| الف- ارزشيابى ساختار: اين ارزشيابى اين موضوع را روشن مى‌سازد که آيا تسهيلات، تجهيزات، نيروى انسانى و سازمان‌دهى به استانداردى رسيده‌اند که از نظر متخصصين خوب تلقى شوند.
|
|
| ب- ارزشيابى فرآيند: فرآيند مراقبت‌هاى پزشکى شامل اجزاء زير مى‌شود: مشکلى که بايد تشخيص داده شود، روش‌هاى تشخيصي، درمان، مراقبت و پيش‌گيري. روشى که براى انجام فعاليت‌هاى برنامه انتخاب مى‌شود، در مقايسه با استانداردى از پيش تعيين شده، ارزشيابى مى‌شود. روش عينى و سيستماتيک ارزشيابى در مورد نتايج نهائى است يعنى اينکه آيا افرادى که از خدمات بهداشتى استفاده مى‌کنند منافعى نظير نجات از مرگ يا کاهش ناتوانى را به‌دست مى‌آورند. اجزاء موسوم نتايج را پنج D تشکيل مى‌دهند يعني، بيمارى (Disease)، ناراحتى (Discomfort)، نارضايتى (Dissatisfaction)، ناتوانى (Disability) و مرگ (Death).
|
|
|
|
| استانداردها و معيارها بايد طورى تعيين شوند که نشان دهند آيا اهداف مورد نظر به‌دست آمده‌اند يا خير. طبيعتاً چنين استانداردهائى نياز اوليه ارزشيابى هستند. استانداردها و معيارها بايد بر اساس نقطه تمرکز ارزشيابى تعيين شوند. معيارهاى ساختاري: مثل تسهيلات فيزيکى و تجهيزات
|
|
| معيارهاى فرآيندي: مثلاً، هر مادرى تا زمان زايمان بايد ۱۴ بار معاينه شود، هر متخصص آزمايشگاه بايد ۱۰۰ نمونه خون را آزمايش کند و غيره
|
|
| معيارهاى نتايج: مثلاً، تغيير حاصل در وضعيت سلامت بيمار (رضايت، نارضايتي)، يا روند آموزشى (مثلاً ترک سيگار، پذيرفتن اصل خانواده کوچک) و غيره.
|
|
|
|
| براى جمع‌آورى اطلاعات بايد ساختارى متناسب با هدف ارزشيابى مورد استفاده قرار گيرد. استانداردها و معيارها بايد در مرحله طراحى اضافه شوند.
|
|
|
|
| ارزشيابى به جمع‌آورى داده‌ها يا اطلاعات نياز دارد. اطلاعات مورد نياز ممکن است شامل عوامل سياسي، فرهنگي، اقتصادي، محيطى و ادارى باشد که بر شرايط سلامت و هم‌چنين آمار مرگ و مير و ناتوانى تأثير مى‌گذارند. هم‌چنين، ممکن است سياست‌هاى بهداشتى و اجتماعى - اقتصادي، طرح‌ها و برنامه‌ها و هم‌چنين وسعت، حوزه و به‌کارگيرى نظام‌هاى بهداشتي، خدمات و مؤسسات را نيز در بر مى‌گيرد. ميزان اطلاعات مورد نياز به هدف و کاربرد ارزشيابى بستگى دارد.
|
|
|
|
| بلافاصله پس از جمع‌آورى اطلاعات، در کوتاه‌ترين زمان ممکن، اطلاعات بايد تجزيه و تحليل شده و بازخورد آن در اختيار افراد ذيربط قرار گيرد. علاوه بر اين نيز بايد فرصتى براى بحث بر سر نتايج به‌دست آمده از ارزشيابى فراهم شود.
|
|
|
|
| براى اينکه ارزشيابى بهره‌ورى واقعى خود را داشته باشد بايد بر فعاليت‌ها تأکيد شود، فعاليت‌هائى که براى حمايت، تقويت يا تغيير خدمات موجود طراحى شده‌اند. اين کار ممکن است به تغيير اولويت‌ها، بررسى مجدد اهداف، يا توسعه برنامه‌ها يا خدمات جديد نياز داشته باشد تا بتواند نيازهاى از قبل ناشناخته را برآورده کند.
|
|
|
|
| ارزشيابى روندى جريان‌دار است و هدف آن عمدتاً ارائه فعاليت‌هاى بهداشتى دقيق‌تر، کارآمدتر و مؤثرتر مى‌باشد.
|
