بیماری التهابی لگن (PID)

اتيولوژى

اتيولوژى اصطلاح PID معمولاً به‌معنى عفونت بالارونده است که آندومتر و يا لوله‌هاى فالوپ را درگير مى‌کند. PID عموماً توسط .N گونوره، .C تراکوماتيس، و يا ارگانيسم‌هائى که جزء ميکروفلور تغيير يافته واژن هستند (بى‌هوازى‌ها، G واژيناليس، آنتروباکترياسه، استرپتوکوک گروه B، سوش‌هاى مايکوپلاسما، و سوش‌هاى اورئاپلاسما)، ايجاد مى‌شود. حملات اول PID با احتمال بيشترى توسط پاتوژن‌هاى آميزشى ايجاد مى‌شود. سالينژيت سلى يک سندرم ناشايع ولى شناخته شده است.

اپيدميولوژى

اپيدميولوژى بروز سالانه PID در ايالات متحده از اواسط دهه ۱۹۷۰ کاهش يافته است. عوامل خطرساز براى ايجاد PID عبارتند از سالينژيت و دوش واژينال اخير، همچنين استفاده از IUD در زنان زايمان نکرده و IUDگذارى اخير در هر زنى از عوامل خطرساز هستند. مصرف قرص‌هاى خوراکى ضدٌ باردارى خطر PID را کاهش مى‌دهد. سالينژيت سلى در زنان مسن شايع‌تر است، به‌طورى‌که ۵۰% موارد پس از يائسگى تشخيص داده مى‌شود.

تظاهرات بالينى

تظاهرات بالينى علايم معمولاً در نيمه اولو سيکل قاعدگى بروز مى‌کند و بسته به مرحله عفونت متفاوت است، که به ترتيب شامل سرويسيت (ترشح موکوسى چرکى واژينال)، آندومتريت (درد وسط شکم و خونريزى غير طبيعى واژينال)، سالپنژيت (درد دو طرفه تحتانى شکم و لگن)، و پريتونيت (تهوع، استفراغ، و حساسيت شکم) مى‌باشد. خونريزى غير طبيعى از رحم در ۴۰% از زنان مبتلا به PID همزمان با درد شکم يا قبل از آن وجود دارد. علائم اورتريت (سوزش‌ ادرار) در ۲۰% موارد وجود دارد. علائم پروکتيت (درد آنورکتال، تنسم، و ترشح يا خونريزى رکتال) گاهى در بيماران مبتلا به عفونت گونوکوکى يا کلاميديائى ديده مى‌شود. در ۱۰-۳% موارد، انتشار عفونت به بالاى شکم سبب پرى‌هپاتيت (سندرم فيتز - هيو - کورتيس) مى‌شود، که علائم آن عبارت است از حساسيت ربع فوقانى راست يا هر دو طرف شکم و گاهى صداى سايش (فريکشن راب) کبدي؛ اين سندرم معمولاً عارضه PID کلاميديابى است. سروزيت آپانديسى (پرى آپانديسيت) ممکن است ايجاد شود. در معاينه با اسپکولوم، MPC در اکثر بيماران مبتلا به PID گونوکوکى يا کلاميديابى ديده مى‌شود. در معاينه دودستي، حسايت در حرکت سرويکس، حساسيت فوندوس رحم، و حساسيت غير طبيعى آندکس وجود دارد. تظاهر PID گونوکوکى حادتر از PID کلاميديائى است. PID ناشز از IUD نسبتاً فاقد علامت است. احتمال بروز آبسه لوله‌اى تخمدانى نيازمند بسترى و تخليه جراحى در زنان آلوده به HIV و مبتلا به PID بيشتر از زنان فاقد عفونت HIV است.

تشخيص

تشخيص لاپاروسکوپى اختصاصى‌ترين روش براى تشخيص PID است اما در کل غير عملى است. علاوه بر معاينه بالينى منطبق بر بيماري، يافته‌هاى نشان‌دهنده PID عبارتند از تب، توده آدنکسى قابل لمس، ESR بيشتر از 15mm/h و PMN بيشتر از ۳۰ عدد در هر ميدان با بزرگ‌نمائى بالا در رنگ‌آميزى گرم موکوس سرويکس کشت هوازى و بى‌هوازى موکوس سرويکس و يا مايع کولدوسنتز به همراه تأکيد خاص بر کشت. .N گونوره و .C تراکوماتيس بايد انجام شود. در زنان واقع در نسين بارورى بايد آزمايش حاملگى نيز صورت گيرد. بيوپسى آندومتر به همراه يافتن گرانولوم‌هاى سلى تشخيص سالپنژيت سلى را اثبات مى‌کند.

درمان

دو رژيم براى بيماران بسترى به‌طور گسترده‌اى استفاده شده است: ۱. داکسى‌سيکلين (۱۰۰mg وريدى هر ۱۲ ساعت۰ به همراه سفوتتان (۲ گرم وريدى هر ۱۲ ساعت) يا سفوکسيتين (۲ گرم وريدى هر ۶ ساعت)؛ و ۲. کليندامايين (۹۰۰mg وريدى هر ۸ ساعت) به همراه جنتامايسين (mg/kg ۱/۵ وريدى هر ۸ ساعت بعد از دوز اوليه ۲mg/kg وريدي). درمان تزريقى را بايد حداقل تا ۴۸ ساعت بعد از بهبود وضعيت بيمار ادامه داد، و سپس داکسى‌سيلين (۱۰۰mg خوراکى روزى ۲ بار) تا تکميل يک دوره ۱۴ روزه تجويز مى‌شود. براى بيمارانى که با رژيم (۲) درمان مى‌شوند، از کليندامايسين (۴۵۰mg روزى چهار بار) به‌صورت خوراکى نيز به‌عنوان داروى جايگزين مى‌توان استفاده کرد. پوشش بى‌هوازى بيشتر اين دارو به‌ويژه در موارد وجود آبسه لوله‌اى تخمدانى مفيد است. رژيم‌هاى پيشنهادى سرپائى عبارتند از: ۱. اوفلوکساسين (۴۰۰mg خوراکى روزى ۲ بار) به همراه مترونيدازول (۵۰۰mg خوراکى روزى ۲ بار) به مدت ۱۴ روز، يا ۲) سفترياکسون (تک‌دوز ۲۵۰mg عضلاني) و سپس داکسى‌سيکلين (۱۰۰mg خوراکى روز ۲ بار به مدت ۱۴ روز). شرکاءِ جنسى بيماران مبتلا به PID حاد را بايد از نظر بيمارى‌هاى آميزشى بررسى و سريعاً با يک رژيم مؤثر بر عفونت بدون عارضه گونوکوکى و کلاميديائى درمان نمود.