|
|
|
|
|
| مارى‌جوانا يک فرآوردهٔ طبيعى است که از سرشاخه‌هاى گل‌دار گياه شاه‌دانه به نام علمى Canabis Sativa به‌دست مى‌آيد. اين ماده يک داروى غيرقانونى است که به‌عنوان عامل ايجاد سرخوشى و به‌صورت تفريحى مصرف مى‌شود. فعال‌ترين مادهٔ تشکيل‌دهندهٔ مارى‌جوانا، دلتا ۹ تتراهيدروکانابينول (THC) است که داراى ويژگى‌هاى روان‌گردان مى‌باشد. مارى‌جوانا بيش از همه با سيگار مصرف مى‌شود و ظرف چند دقيقه در خون ظاهر مى‌شود. ميزان THC در مارى‌جوانا بسته به نسبت گل به برگ متغير است. يک سيگار معمولى مارى‌جوانا ۵/۱ درصد THC دارد و حشيش (رزين به‌دست آمده از گل‌هاى ماده) تقريباً حاوى ۱۰% THC است.
|
|
|
|
| اگرچه مکانيسم‌هاى زمينه‌اى اثر روان‌گردان اين ماده به خوبى مشخص نيستند، ولى تصور مى‌شود که فعاليت نوروترانسميترهاى مغزى متعددى منجمله نورآدرنالين، دوپامين، سروتونين و آندروفين‌ها تأثيرگذار هستند. ماهيت اثر روانى اين ماده به عوامل متعددى نظير انتظار فرد مصرفکننده، خُلق و خوى قبلى او و محيطى که دارو را مصرف مى‌کند، بستگى دارد و ترکيب پيچيده‌اى از اثرات تحريکى و مهارى بر جاى مى‌گذارد. اثرات تحريکى شامل سرخوشى و تشديد حواس پنج‌گانه هستند، حال آنکه اثرات مهارى به‌صورت احساس آرامش و Relaxation ظاهر مى‌شوند.
|
|
|
|
| THC اثرات خود را بر روى نسوج اعمال مى‌کند که برجسته‌ترين اين آثار در سيستم عصبى مرکزى و سيستم قلبى عروقى است. اثرات اين ماده به نحوهٔ تجويز، دوز و تجربهٔ قبلى مصرفکننده بستگى دارد.
|
|
| - اثر بر روى سيستم قلبى عروقى:
|
| تاکيکاردى وابسته به دُز (که مى‌تواند با پروپرانولول بلوکه شود) و افزايش فشار خون سيستولى در وضعيت طاق‌باز و کاهش فشارخون در حالت ايستاده از اثرات آن بر سيستم قلبى عروقى به‌شمار مى‌روند.
|
|
| - اثر بر روى سيستم عصبى مرکزى:
|
| اختلال در هماهنگى حرکتي، کاهش حافظهٔ کوتاه‌مدت، دشوار شدن عمل تمرکز، تنزل در کارآئى ذهنى از اثرات مارى‌جوانا بر سيستم عصبى مرکزى به‌شمار مى‌روند.
|
|
| - اثر بر روى سيستم توليدمثل مردانه:
|
| مارى‌جوانا مى‌تواند باعث کاهش تستوسترون پلاسما، ژنيکوماستى و اليگوسپرمى شود.
|
|
|
|
| THC گاهى به‌عنوان داروى ضدّاستفراغ همراه با شيمى درمانى در بيماران مبتلا به سرطان و بعضى اوقات جهت کاهش فشار داخل چشمى در گلوکوم به‌کار رفته است.
|
|
|
|
| به‌علت ايجاد حالت سرخوشى و نيز رخوت و احساس آرامش استفاده از مارى‌جوانا در چند دههٔ گذشته در بين برخى از ورزشکاران مرسوم بوده است. اما در چند سال اخير به‌علت اثبات کاهش بارز کارآئى ورزشى به‌علت مصرف آن و ايجاد عوارض جانبى خطرناک و نيز مخدوش نمودن چهرهٔ ورزش، مصرف آن روند نزولى را طى نموده است.
|
|
| مارى‌جوانا مى‌تواند از لحاظ تئوريک به خاطر اثر محرک يا مهارى خود بر روى کارآئى ورزشکار مؤثر باشد. در برخى موارد مارى‌جوانا ممکن است به‌صورت يک داروى سمپاتوميمتيک عمل کند و سطح نورآدرنالين پلاسما را افزايش دهد. اثر تحريک روانى مى‌تواند کارآئى را در تعدادى از ورزش‌ها افزايش دهد. پاسخ‌هاى روانى به‌صورت آرامش و تن‌آرامى مى‌تواند اضطراب و لرزش دست‌ها را کاهش داده و کارآئى را در ورزش‌هاى مستلزم کنترل حرکتى ظريف نظير تيراندازى بهبود بخشد. برعکس برخى از عوارض جانبى مارى جوانا مى‌توانند باعث ايجاد اثر منفى بر کارآئى ورزشى باشند. به‌عنوان مثال سندرم ضدّانگيزش ناشى از اين ماده مى‌تواند انجام تمرين شديد را مختل نمايد. از سوى ديگر افزايش کربوکسى همگلوبين پلاسما مى‌تواند استقامت هوازى را دچار افت نمايد. در واقع تحقيقات نشان داده‌اند که مصرف مارى‌جوانا کارآئى هوازى را کاهش مى‌دهد. مارى‌جوانا ممکن است تأثير نامطلوبى بر زمان عکس‌العمل و تعداد زيادى ازت اعمال پيسکوموتور مثل قابليت رانندگى به جاى بگذارد. اگرچه مارى‌جوانا از نظر تئوريک يک داروى نيروزا محسوب مى‌شود، ولى يافته‌اى وجود ندارد که ورزشکار بدين خاطر از آن استفاده کند.
|
|
| در مطالعاتى که توسط Renaud و Cormier پيرامون اثبات مصرف مارى‌جوانا بر کارآئى ورزشى انجام شده است، تقليل کارآئى حداکثر ورزشى همراه با رسيدن پيش از موعد به Vo2max مشاهده گرديد. به‌علاوه اين محققين نشان داده‌اند که مارى‌جوانا در قياس با گروه شاهد هيچ اثرى بر حجم جارى و فشارخون شريانى بر جاى نمى‌گذارد. همچنين مارى‌جوانا باعث مهار تعريق مى‌گردد که مى‌تواند به افزايش درجهٔ حرارت مرکزى بدن و خطر بروز گرمازدگى در حين ورزش منتهى شود.
|
|
|
|
| - سيستم عصبى مرکزى:
|
| مصرف مارى‌جوانا با تظاهرات سوء رفتارى نظير حملات پانيک، پارانويا، اضطراب، لتارژي، اختلال در بينائى و کاهش محدودهٔ توجه، تمرکز و حافظه همراه است.
|
|
| - سيستم توليدمثل مردانه:
|
| مصرف مداوم مارى جوانا به‌ويژه در پسران جوان موجب اختلال در بلوغ سنى و کاهش ميزان تستوسترون مى‌شود که نهايتاً منجر به کاهش در بارورى طبيعى مى‌گردد.
|
|
| - سيستم توليدمثل زنانه:
|
| در دختران جوان مصرف طولانى مدت مارى‌جوانا ممکن است باعث ايجاد قاعدگى غيرطبيعى و تخمک‌گذارى ناقص گردد.
|
|
| امکان بروز تمامى عوارض فوق‌الذکر اغلب در هنگام مصرف توأم الکل و مارى‌جوانا بيشتر است.
|
|
| - سيستم تنفسى:
|
| محققين همچنين در يک مطالعه نشان داده‌اند که مصرف بيش از حد سيگار مارى‌جوانا مى‌تواند موجب انسداد ملايم يا شديد راه‌هاى هوائي، برونکواسپاسم و برونشيت گردد.
|
|
| - ساير عوارض:
|
| افزايش سطح کربوکسى همگلوبين پلاسما و ژنيکوماستى يک طرفه از ساير عوارض مارى‌جوانا مى‌باشند.
|
|
|
|
| از آنجا که مارى‌جوانا قابليت زيادى براى حل شدن در چربى دارد، تا مدت ۲ تا ۴ هفته، در تست داروئى قابل شناسائى است.
|
