تغذیه عملی شترمرغ

مطرح شدن پرورش انبوه شترمرغ در آفريقاى جنوبى در نيمه دوم قرن نوزدهم بيشتر به علت هم‌زمان شدن با شروع کشت يونجه در آن زمان ممکن گرديد. حتى با استانداردهاى امروزى هنوز يونجه بهترين غذاى پايه براى شترمرغ اهلى محسوب مى‌گردد. مقادير زياد پروتئين، کلسيم و کاروتن يونجه، نياز شترمرغ و حتى ساير پرندگان را به‌طور کامل برطرف مى‌کند.

تعدادى از کشاورزان شترمرغ‌هاى خود را فقط در مزارع يونجه پرورش داده و هيچ‌گونه غذاى ديگرى اضافه نمى‌نمايند. براساس قواعد تجربى و عملى کشت يک هکتار يونجه مرغوب براى تغذيه ۸ تا ۱۲ شترمرغ کافى است. همچنان‌که در نمودار ۵ مشاهده شد چنين تغذيه منحصر‌به‌فردى رشد وزنى مناسب را براى پرندگان تأمين نخواهد کرد و دليل آن کمبود انرژى مورد نياز رشد شترمرغ در يونجه مى‌باشد. لذا اغلب ذرت کامل يا خرد شده براى جبران انرژى استفاده مى‌شود.

کشت يونجه بسته به شرايط آب و هوائى و نوع خاک ممکن است در همه جا مقدور نباشد، دراين صورت شبدر به‌عنوان يک جايگزين قابل اعتماد مورد استفاده قرار مى‌گيرد. ترکيبات شبدر قرمز تازه يا علف گاوى شباهت زيادى با يونجه دارد. به هرحال شترمرغ از نظر سازگارى با زندگى در مکان‌ها و شرايط تغذيه‌اى مختلف در دنيا مشهور است. اين امکان وجود دارد که جيره را با توجه به شرايط مزرعه و استفاده از محصولات جنبى شاخه‌هاى ديگر توليد تنظيم نمود. البته قيمت تمام شده جيره براساس موادى که در آن به‌کار برده مى‌شود بايستى مورد توجه قرار گيرد.

به‌طور کلى شترمرغ غذاهاى تازه و آبدار به‌خصوص گياهان پهن‌برگ مثل چليپائيان (Crucifers)، (شلغم، منداب، کلم، خردل و غيره) را ترجيح مى‌دهد. علوفه گرامينه کمتر مورد توجه شترمرغ است ولى در صورت خرد شدن مصرف مى‌گردد.

اطلاعات نادرى در خصوص تغذيه شترمرغ توسط سيلوى سبز وجود دارد. سيلوى بزرگ چغندر امکان يبوست را به‌خصوص در پرندگان جوان مهيا مى‌سازد، اما هيچ‌گونه منعى در خصوص استفاده از سيلوى ذرت ذرت وجود ندارد. بعضى از پرورش‌دهندگان شترمرغ از سيلوى علوفه گرامينه به‌طور موفقيت‌آميز استفاده کرده‌اند. اينگونه غذاها بايستى به‌تدريج به جيره اضافه شده و فقط از سن ۴ تا ۶ ماهگى به‌بعد که دستگاه گوارش پرندگان به اندازه کافى تکامل يافته است داده شود. تجربيات کمى در خصوص مقدار مصرف وجود دارد و هر پرورش‌دهنده، مقاديرى را براساس تجربيات شخصى خود انتخاب مى‌نمايد. يک پرورش‌دهنده در هلند به‌طور موفقيت‌آميز از سيلوى ذرت به‌طور نامحدود در پرندگان مولد و به ميزان ۷۰۰ تا ۱۵۰۰ گرم براى پرندگان در حال رشد استفاده مى‌نمايد.

على‌رغم امکان تنوع در استفاده از ترکيبات مختلف در جيره، فاکتورهاى زير بايستى در تنظيم جيره شترمرغ مورد توجه قرار گيرد:

- کليه مواد مغذى مورد نياز براى نگهدارى و توليد بايستى به مقدار کافى و به نسبت متعادل در جيره وجود داشته باشد.

- با وجود استفاده شترمرغ از غذاهاى متنوع، غذا بايستى مطابق ذائقه پرنده باشد. براى اينکه غذا به‌طور کامل خورده شود بايستى خوش طعم باشد. اين امکان وجود دارد که با اضافه کردن تدريجى غذاهائى با خوشمزگى کمتر، پرنده را به اين غذاها عادت داد. اضافه کردن علوفه سبز به جيره طعم غذا را خوشايند مى‌کند.

- الياف خام در جيره باعث تحريک حرکات روده شده و هضم را بهبود مى‌بخشد و به همين دليل بايستى به مقدار مشخصى در جيره وجود داشته باشد. مقدار الياف خام براى بالغين بايستى ۱۵ درصد ماده خشک جيره باشد. مقدار ناکافى فيبر خام در جيره باعث مى‌شود که شترمرغ اشياء خارجى بيشترى مثل شن، ماسه و خاشاک را ببلعد.

- جهت بهبود بلع و هضم بهتر است تمام اجزاء غذا به‌صورت خرد شده در اختيار پرنده قرار گيرد. اين مسئله به‌خصوص براى مواد خشبى مثل يونجه خشک يا علف تازه توصيه مى‌گردد. غذاهائى که خيلى ريز شده باشند در موقع بلع ممکن است ايجاد اشکال نموده و به علت گرد و غبار موجب سرفه شده و يا حتى در جوجه‌ها باعث بروز آسپيرژيلوز شود. بدين منظور غذاهاى تجارى براى شترمرغ معمولاً به‌صورت پلت تهيه مى‌شود. علاوه بر اين در غذاى پلت ترکيبات جيره غيرقابل تفکيک بوده و در جيره به‌طور يکنواخت پخش مى‌شود.

- از تغيير ناگهانى جيره بايستى اجتناب نمود. در صورت لزوم چنين تغييراتي، ترکيب جديد بايستى به مقدار کم و با روند رو به افزايش در مدت بيش از يک هفته به جيره قبلى اضافه گردد. تغيير ناگهانى جيره در شترمرغ‌هاى مولد در فصل توليد ممکن است باعث کاهش توليدمثل گردد.

- فقط غذاهاى با کيفيت بايستى استفاده شود. غذاهاى باقى‌مانده در دانخورى‌ها خصوصاً در صورت خيس يا تخمير شدن بايستى جمع‌آورى و معدوم گردند.