گفتگوی اسکندر با حکیمان هند

سکندر چو بر هند لشکر کشید		خردمندی بر همانان شنید
نیامد از ایشان کسی سوی او		ز تقصیرشان گرم شد خوی او
برانگیخت لشکر پی قهرشان		شتابان رخ آورد در شهرشان
چو ز آن، برهمانان خبر یافتند		به تدبیر آن کار بشتافتند
رسیدند پیشش در اثنای راه		به عرضش رساندند کای پادشاه!
گروهی فقیریم حکمت پژوه		چه تابی رخ مرحمت زین گروه؟
نه ما را سر صلح، نی تاب جنگ		درین کار به گر نمایی درنگ
نداریم جز گنج حکمت متاع		نشاید ز کس بر سر آن نزاع
اگر گنج حکمت همی بایدت		بجز کنجکاوی نمی‌شایدت
سکندر چو بشنید این عرض حال		ز لشکر کشیدن کشید انفعال
زور و زینت خویش یک سو نهاد		به آن قوم بی‌پا و سر رو نهاد
پس از قطع هامون به کوهی رسید		در او کنده هر سو بسی غار دید
گروهی نشسته در آن غارها		فروشسته دست از همه کارها
ردا و ازار از گیا بافته		عمامه به فرق از گیا تافته
زن و بچه‌ی فقر پروردشان		گیاچین به هامون پی خوردشان
گشادند با هم زبان خطاب		بسی شد ز هر سو سال و جواب
چو آمد به سر، منزل گفت و گوی		سکندر در آن حاضران کرد روی
که:«هرچ از جهان احتیاج شماست		بخواهید از من! که یکسر رواست»
بگفتند: «ما را درین خاکدان		نباید، بجز هستی جاودان»
بگفتا که: «این نیست مقدور من		وز این حرف خالی‌ست منشور من»
بگفتند: «چون دانی این راز را،		چرا بنده‌ای شهوت و آز را؟
پی ملک تا چند خون‌ریختن؟		به هر کشوری لشکرانگیختن؟»
بگفتا: «من این نی به خود می‌کنم		نه تنها به حکم خرد می‌کنم،
مرا ایزد این منزلت داده است		به خلق جهانم فرستاده است
که تا دین او را کنم آشکار		بر آرم ز جان مخالف دمار
دهم قدر بتخانه‌ها را شکست		کنم هر که را هست، یزدان‌پرست
اسیرم درین جنبش نوبه نو		روم تا مرا گوید ایزد: برو!
ز دست اجل چون شوم پای‌بست		کشم پای ازین جنبش دور دست»