کُردها

بيشتر ايلات کرد از حدود يک قرن پيش به اين سو يکجانشين شده‌اند با وجود اين گروه‌هائى از کردها هنوز زندگى نيمه کوچ‌نشينى (ييلاق - قشلاق) دارند سرزمين اصلى آنها کرمانشاهان، کردستان، آذربايجان غربي، ايلام و شمال خراسان است.

در کرمان، فارس، تهران، ورامين، رودبار گيلان و بلوچستان و پاره‌اى ديگر از مناطق ايران نيز به‌طور پراکنده زندگى مى‌کنند کردها در هر جا هستند ويژگى‌هائى فرهنگى زندگى ايلى را در خود حفظ کرده‌اند. کرمانشاهان از مراکز مهم کردنشين ايران است. در کردستان، اطراف 'سنندج' ، 'مريوان' ، ديواندره سقز 'بيجاره' و 'بانه' طايفه‌هاى مختلف کرد بعضى به‌طور يکجانشنى و پاره‌اى به‌صورت کوچ‌نشينى زندگى مى‌کنند. عشايرى که عملاً اسکان يافته‌اند، دام‌هاى خود را در مراتع نزديک و دامنه کوه‌هاى مجاور چرا مى‌دهند. دامنه قلمرو عشاير کرد تا آذربايجان غربى گسترش مى‌يابد.

در زمان صفوى برخى از عشاير کرد به خراسان کوچانده شده‌اند، طايفه‌هاى مختلفى که اکنون در نقاط مختلف خراسان زندگى مى‌کنند از بازماندگان آنها هستند.

در قوچان گروهى از کردها به‌نام 'باچوانلو' زندگى مى‌کنند با چوانلوها تيره کوچکى از طايفه 'زعفرانلو' از ايل کرد هستند که به 'کرد قوچان' معروف هستند. البته گروه‌هاى ديگرى از کردها مانند 'شارمانلو' جافکانلو و غيره هستندکه به‌طور پراکنده در دهکده‌هاى اين منطقه به‌صورت يکجانشينى و نيمه يکجانشينى به‌سر مى‌برند اين کردها همه مسلمان و پيرو مذهب شيعه اثنى‌عشرى هستند و به گويش کردى سخن مى‌گويند با چوانلوها و ديگر کردهاى خراسان از جمله کردهاى مناطق غربى ايران هستند.

اجداد آنها حدود چهارصد سال پيش به تدبير شاه‌عباس براى مقابله با طوايف مهاجم ازبک به اين منطقه کوچانده شده‌اند. کردهاى 'باچوانلو' داراى زندگى نيمه کوچ‌نشينى (ييلاق - قشلاق) هستند. هر ساله از نيمه مهر الى نيمه فروردين سال بعد در گرمسير که منطقه‌اى است به‌نام 'مراوه تپه' واقع در کنار رودخانه اترک به‌سر مى‌برند، از نيمه فروردين در جهت مخالف جريان اترک به سوى مناطق کوهستانى قوچان مى‌کوچند و در نيمه ارديبهشت به منطقه سردسير که در مشرق و شمال شرقى قوچان است مى‌رسند. مدت توقف آنها در سردسير از نيمه ارديبهشت الى اوايل مرداد است و از اوايل مرداد به گرمسير مى‌روند.