| بطورکلى، هنر فلزکارى در
شاخه‌هاى متنوعى قابل ارائه
مى‌باشد. هر يک از اين رشته‌ها به
تنهايى يا در ترکيب با رشتهٔ ديگر
مى‌تواند آثار بسيار زيبايى بوجود
آورد. از جملهٔ مهمترين اين
رشته‌ها: قلمزنى، ميناکارى،
ملىله‌کارى، طلاکوبى،
نقره‌کوبى، حکاکى مى‌باشد.
|
|
|
|
|
|
|
|
| يکى از ظرايف صنايع دستى ايران، هنر قلمزنى بر روى انواع فلزات و آلياژها است، که سابقه‌اى طولانى دارد. در حال حاضر قلمزنى بيشتر بر روى ظروف مسى و برنجى رواج دارد. قلمزنى هنر نَقر (کندن) نقوش بر اشياء فلزى است.
|
|
| روش کار به اين‌صورت است که ابتدا هنرمند طرح را روى کاغذ مى‌کشد. سپس خطوط نقش را سوراخ سوراخ کرده و با گرده‌پاشى با پودر زغال يا دوده، طرح را روى بدنه ظرف يا شيء موردنظر منتقل مى‌کند. بعد با قلم روى آن خطوط گرد شده مى‌کشد تا ثابت شوند. سپس پشت ظرف را از قير و خاکستر مى‌پوشاند تا ظرف در اثر وارد آوردن ضربات، کج و زخمى نشود. سپس توسط چکش و قلم (ابزار سمبه مانند) که داراى نوک‌هاى مختلف هستند، نقش‌هاى گوناگون را روى ظروف ايجاد مى‌کنند. پس از پايان کار با حرارت قير را ذوب مى‌کنند و از پشت ظرف بر مى‌‌دارند. سپس ظرف را جهت هموار کردن و صاف‌کارى به کارگاه صنعتگر مى‌برند. سپس ظرف پرداخت داده مى‌شود و جلا داده مى‌شود. مرحلهٔ نهايى و تکميلى کار، سياه‌کارى است که در کارگاه قلمزنى انجام مى‌شود. در اين مرحله سطوح قلم‌زنى‌شده را با مخلوطى از دوده و واکس مى‌پوشانند تا قسمت‌هاى فرو‌رفته پر شوند؛ سپس سطح کار را با پارچه کاملاً پاک مى‌کنند و صيقل مى‌دهند. اين امر موجب نماياندن بيشتر خطوط طرح و زيبايى بيشتر محصول مى‌شود.
|
|
|
|
|
| در قلمزنى 'برجسته‌کاري' ، فضاى اطراف نقش را قلم مى‌زنند و پايين مى‌برند، تا نقش برجسته ديده شود.
|
|
| از ديگر شکل‌هاى تزئين روى ظروف فلزي، مشبک‌کارى است که با بريدن نقش‌ها آن را ايجاد مى‌کنند. مشبک‌کارى غير از ظروف مسي، روى ظروف نقره نيز ايجاد مى‌شود.
|
|
| نقوشى که امروزه مورد استفاده قلم‌زنان قرار مى‌گيرد، بسيار متنوع است که متداول‌ترين آنها عبارتند از: اسليمي، ختايي، گل و بوته شاه‌عباسي، اشکال حيواني، ... که در واقع اين طرح‌ها از نگاره‌هاى عاميانه يا سنتى الهام و مايه گرفته است.
|
|
| قلمزنى از صنايع دستى معروف شهر اصفهان است، اما در حال حاضر علاوه بر اصفهان در شهرهاى تهران، طبس و کرمانشان نيز قلمزنى روى مس تا حدودى مرسوم و متداول است.
|
|
| از قلمزنى براى نقش انداختن ورقه‌هاى فلزى روى درهاى مساجد و کاخ‌ها نيز استفاده مى‌شده است. درِ مسجد امام اصفهان و درِ مسجد چهارباغ و ديگر اماکن که از دوره صفويه برجاى مانده است، نمونه‌هايى از کاربرد اين روش است.
|
.jpg "نقاشي روي بشقاب ميناكاري لعابدا,
كله گوسفند برنجى")
.jpg "نقاشي روي بشقاب ميناكاري لعابدا,
كله گوسفند برنجى")
