شاخه‌دهی

اينکه جوانه‌ها در زاويه محور برگ رشد کنند و شاخه‌هاى جانبى (براى مثال در دولپه‌اى‌ها) يا پنجه (در گرامينه‌ها) توليد کنند به دو عامل ژنوتيپ و محيط بستگى دارد. به‌طور بالقوه احتمال توليد شاخه‌هاى محورى هميشه وجود دارد زيرا در زاويه اتصال هر برگ به محور ساقه يک جوانه وجود دارد. هيبريدهاى جديد ذرت حتى در محيط مناسب نيز به‌علت کنترل شديد داخلى (ژنتيکي) پنجه (به استثناء رشد بلال که خود نوعى شاخه فرعى است) نمى‌زنند. با از بين بردن غالبيت انتهائي، گياه را مى‌توان مجبور به توليد شاخه‌هاى مولد بلال در چندين گره پائين‌تر نمود. براى مثال حذف يک بلال جوان در ذرت سبب توليد بلال ديگرى در گره پائين مى‌‌شود. از آنجا که جوانه‌هاى محورى و برگ‌‌ها اجزاء فيتومرها هستند تعداد بلال‌هاى بالقوه با تعداد برگ‌ها برابرا ست. در حقيقت تعداد ساقه‌هائى که بر روى يک گياه گرامينه به‌وجود مى‌آيند به‌علت اعمال کنترل‌هاى محيطى و ژنتيکى هميشه کمتر از تعداد بالقوه آنها است. آربر سه نوع پنجهٔ گرامينه‌ها را توصيف کرده است.

۱. زمين‌ناگراها (Apogerotropic)، اين پنجه‌ها در ظاهر شبيه به ساقه اصلى هستند ولى يک يا دو برگ کمتر دارند و اغلب به‌حالت رويشى باقى مى‌مانند. اگرچه ساقه اوليه و حتى پنجه‌هاى خواهرى آنها بارور هستند.

۲. افقى‌گراها (Diagetropic)، استولون‌ها يا ريزوم‌ها به اين دسته تعلق دارند. اين گروه از نظر برخى جزئيات مورفولوژيکى با ساقه‌هاى هوائى تفاوت دارند. به‌طورکلى ريزوم و استولون از غلاف‌هاى مرده پائين‌ترين گره که در سطح خاک يا زير خاک است، به‌وجود مى‌آيند. استولون‌ها در بالاى زمين به‌طور افقى رشد مى‌کنند و ساقه و برگ‌هاى طبيعى را به‌وجود مى‌آورند (شکل شاخه‌دهى يک گرامينه چند ساله که ارتباط ساقه اصلى با شاخه‌هاى محورى يا استولون پنجه‌هاى هوائى و ريزوم که به‌منظور به‌وجود آوردن يک ساقه اصلى جديد به بالا خم شده است). ريزوم‌ها در زيرزمين رشد کرده و علاوه بر دارا بودن گره و ميانگره معمولى داراى برگ‌هاى تغييرشکل يافته بدون پهنک (پولک يا کاتافيل) هستند.

۳. زمين‌گراها يا ساقه‌هاى رو به پائين که به‌ندرت ديده شده و معمولاً به‌وجود نمى‌آيند.