گرفتاری‌های لثه

ـ چه وقت به پزشک مراجعه کنیم:

۱. خونریزی لثه و تورم، پف‌کردگی، یا زخم آن یا بوی بد دهان وجود دارد.

۲. لثه زیر دندان‌های مصنوعی زخم شده است.

ـ گرفتاری‌های لثه نشانهٔ چیست:

لثهٔ سالم صورتی رنگ تنها برای زیبائی لبخند نیست، بلکه تکیه‌گاه مناسبی برای دندان‌هاست. یا باید از آنها مراقبت کنید یا دندان‌هایتان را از دست بدهید. شایع‌ترین گرفتاری لثه خونریزی است که نشانهٔ التهاب آن است. اما التهاب لثه فقط درآمدی برای التهاب بافت دور دندان است. اگر لثه به این حد از گرفتاری برسد، دندان‌ها می‌افتند. التهاب لثه در اثر جمع‌شدن پلاک دور دندان‌ها است که معجونی سفت از باکتری‌، مواد غذائی و بزاق است. هر فرد آشنا به بهداشت دهان می‌داند که مسواک نزدن و نخ نشکیدن دندان‌ها تنها علت ایجاد پلاک‌های دندانی نیستند، بلکه عوامل دیگری هم در نقش دارند.

مثلاً لثهٔ زنان بیشتر از مردان مستعد التهاب است. در دورهٔ قاعدگی، لثه‌ها معمولاً کمی متورم، حساس، و پف کرده می‌شوند. لثهٔ زنان بیشتر دچار خونریزی می‌شود. البته این دلیل بیماری آن نمی‌شود، اما همراه با عوامل دیگر مثل رعایت نکردن بهداشت دهان بیماری لثه را بدتر می‌کند.

تقریباً تمام زنان باردار دچار التهاب، تورم و خونریزی موقت می‌شوند که تا هنگام زایمان بدتر می‌شود. کودک هم ممکن است استعداد به بیماری لثه را از مادر یا پدر به ارث ببرد. پلاک دندانی در بعضی افراد کم است و در برخی دیگر بسیار سریع جمع می‌شود. بعضی داروها هم باعث خونریزی یا تورم لثه می‌شوند، از جمله قرص‌های خوراکی ضدبارداری، داروهای ضدافسردگی، ضداحتقان، و ضدحساسیت، افشانه‌های بینی، و داروهای فشار خون و بیماری‌های قلبی.

گرفتاری‌های لثه در مبتلایان به بیماری قند و سرطان خون و نیز در کسانی که در اثر کشیدن سیگار یا فشارهای روانی دهانشان خشک است زیاد دیده می‌شود. سیگار و تنش روانی مخصوصاً استعداد به التهاب زخمی لثه را زیاد می‌کند. این بیماری که در میان سربازان جنگ جهانی اول بسیار شایع بود، با فقر بهداشت تشدید می‌شود. بیماران مبتلا دچار زخم‌های دردناک روی لثه، خونریزی، و بدبوئی شدید دهان هستند. دندان مصنوعی و گرفتاری لثه‌ها. اگر دندان‌های مصنوعی متناسب با لثه نباشند، یا اگر استخوان آرواره چنان تخریب شده باشد که دندان‌ها درست سر جای خود نایستند، فرد دچار زخم لثه می‌شود. این زخم‌ها الزاماً دردناک نیستند، ولی این دلیل نمی‌شود که آنها را نادیده بگیرید.

استفادهٔ طولانی مدت از دندان مصنوعی هم ایجاد پلاسیدگی ناشی از فشار بر روی لثه می‌کند درست مثل دستی که مدت‌ها گچ گرفته شده باشد. سطح لثه به‌تدریج شل شده و استخوان زیر آن تحلیل می‌رود.

ـ درمان گرفتگی لثه:

خونریزی و زخم لثه مانند تمام گرفتاری‌های دیگر هستند؛ اگر پیش از آنکه مزمن شوند به داد آنها برسید، زود خوب می‌شوند. التهاب لثه در مراحل اولیه کاملاً درمان می‌شود. برای درمان خونریزی لثه هم دندان‌ها را به‌طور درست مسواک بزنید و نخ بکشید.

درست مسواک بزنید. بهترین راه جلوگیری از تشکیل پلاک دندانی درست مسواک زدن است. مسواک نرمی را با زاویهٔ ۴۵ درجه نسبت به دندان‌ها بگیرید و به‌آرامی با حرکات رفت و برگشتی یا دایره‌ای آنها را مسواک بزنید. خود این حرکات پلاک‌های موجود را هم از بین می‌برد.

هر روز مسواک بزنید. بهتر است بعد از هر وعده غذا دندان‌ها را مسواک بزنید، اما اگر نمی‌توانید، لااقل روزی یک بار آن را انجام دهید. درست نخ بکشید. بهترین روش که نخ را به دو دندان انداخته و تا کمی پائین‌تر از خط لثه ببرید و آن را از دو طرف به جلو و عقب و بالا وپائین حرکت دهید تا صدای تمیز شدن دندان را بشنوید. اگر نخ کشیدن در دفعات اول کمی خونریزی ایجاد کند، نگران نشوید، این خونریزی از نواحی ملتهب است و از بین می‌رود.

نزد دندان‌پزشک بروید. بیشتر مردم باید هر شش ماه یک بار، و عده‌ای بیشتر از آن، به دندان‌پزشکی مراجعه کنند. وجود نشانه‌هائی از بیماری لثه در هر کس، سیگاری‌ها و مبتلایان به بیماری قند، افرادی که داروهای گرفتار کنندهٔ لثه مصرف می‌کنند، و کسانی که سابقهٔ خانوادگی بیماری لثه دارند باید زود به زود نزد دندان‌پزشک بروند.

زنان باردار چون مستعد گرفتاری لثه هستند باید لااقل سه بار در دوران آبستنی نزد دندان‌پزشک بروند. دلیل قانع‌کننده‌ای برای مراجعه مرتب به دندان‌پزشکی وجود دارد. کسانی که لااقل هر شش ماه یک بار نزد دندان‌پزشک نمی‌روند، دندان‌هایشان را بسیار زودتر از دست می‌دهند.

التهاب شدید لثه. مسواک زدن، نخ کشیدن، و معاینهٔ دوبار در هر سال دهان تغییری در وضع التهاب شدید لثه یا بافت دور دندانی نمی‌‌دهد. در این مرحله، دندان‌پزشک باید با وسائل مخصوص پلاک‌ها را بردارد، که حالا به‌صورت توده‌ای سیمانی درآمده‌اند، در شکاف کنار دندان فرورفته‌‌اند، و لثه را تخریب کرده‌‌اند.

از دندان‌پزشک کمک بگیرید. دندان‌پزشک پلاک‌های سفت شده را تا سطح ریشهٔ دندان می‌تراشد. برای این کار ممکن است بی‌حسی موضعی لازم شود و شاید تا تکمیل آن سه بار این کار را تکرار کند.

نزد متخصص بروید. اگر تحلیل لثه شدید باش، دندان‌پزشک شما را نزد متخصص بیماری‌های بافت دور دندانی، دهان، لثه، یا استخوان می‌فرستد. متخصص ممکن است پیوند استخوان یا ترمیم لثه را پیشنهاد کند.

دندان‌های مصنوعی. حتی اگر تمام یا تعدادی از دندان‌هایتان را از دست داده‌‌اید، باز باید مراقب لثه‌هایتان باشید. مسواک بزنید. مسواک‌زدن دندان‌های مصنوعی هم از گرفتاری‌ لثه جلوگیری می‌کند. لثه‌ها را هم مسواک بزنید و شب با دندان نخوابید تا لثه‌ها استراحت کنند.

دندان‌ها را عوض کنید. یک دست دندان مصنوعی برای تمام عمر به‌کار نمی‌آید. فکر نکنید همان دندان‌هائی را که بار اول گذاشتید کافی است. چون وقتی دندان‌های طبیعی را از دست دادید، استخوان آرواره سائیده می‌شود و محل نشستن دندان مصنوعی را تغییر شکل می‌دهد. دندان‌ها به‌تدریج لق می‌شوند و لثه را تحریک می‌کنند. دندان‌پزشک باید لااقل سالی یک‌بار لثه‌ها را معاینه کند و معمولاً هر پنج سال یک بار باید دندان‌ها عوض شوند.