داروهای محرک سیستم عصبی

محرک‌هاى سيستم عصبى مرکزى موادى هستند که در مناطق مختلفى از مغز يا نخاع باعث افزايش تحريک‌پذيرى مى‌شوند. اثر عمدهٔ اکثر اين داروها، ايجاد حالت انگيختگى و افزايش عملکرد حرکتى است که به احساس افزايش هوشيارى ذهني، کاهش خستگي، بهبود تمرکز، افزايش انرژى و انگيزش و بهبود خُلق منجر مى‌گردد. تحريک بيش از حد مى‌تواند به تشنج بيانجامد و اغلب اين داروها به‌صورت وابسته به دُز باعث تشنج مى‌شوند.

ميزان تحريک‌پذيرى CNS برآيندى از تعادل ظريف مابين فعاليت تحريکى و مهارى در داخل مغز است. محرک‌هاى CNS به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم فعاليت تحريکى را افزايش داده يا اجزاء مهارى را به وقفه مى‌اندازند.

ترانسميترهاى تحريکى گلوتامات و آسپارتات در سيناپس‌هاى تحريکى حائز اهميت هستند. برعکس گاما آمينو بوتيريک اسيد (GABA) و گليسين نوروترانسميترهاى مهارى اصلى هستند. آدنوزين نيز که يک تنظيم‌کنندهٔ عصبى (Neuromodulator) است نقش مهمى در CNS دارد، بدين صورت که يک اثر دپرسان بر جا مى‌گذارد. بسيارى از محرک‌هاى CNS از طريق آنتاگونيسم در رسپتورهاى GABA، گليسين يا آدنوزين عمل مى‌کنند، در حالى که بقيهٔ (سمپاتوميمتيک‌هاى داراى اثر غيرمستقيم) با افزايش ترشح و يا مهار بازجذب کاته‌کولامين‌هاى آندوژن باعث افزايش تحريک CNS مى‌گردند.

جدول مکانيسم اثر برخى داروهاى محرک

	رده			فرآورده			مکانيسم
	گزانتين			کافئين تئوفيلين			آنتاگونيست آدنوزين
	محرک‌هاى روانى			آمفتامين‌ها متيل فنيديت کوکائين Mazindol Pemoline Dietylpropin			تشديد اثرات کاته کولامين‌هاى آندوژن
	محرک‌هاى متفرقه			Bicuculline Picrotoxin Pentylenetetrazol استريکنين Doxapram			آنتاگونيست رقابتى GABA آنتاگونيست غير رقابتى GABA آنتاگونيست غير رقابتى GABA آنتاگونيست رسپتور غير NMDA گليسين ناشناخته

اين داروها در کتب مختلف داروشناسى به طرق گوناگون طبقه‌بندى شده‌اند. در يک تقسيم‌بندى ساده و مرسوم اين داروها در سه گروه گنجانده مى‌شوند: محرک‌هاى روانى (Psychostimulants)، مشتقات گزانتين و محرک‌هاى متفرقه CNS.