|
| وضعيت اجتماعى و اقتصادى استان
|
|
| براساس سرشمارى عمومى نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ استان کرمان ۳۲۸۰۰۴۲ نفر جمعيت داشت که از اين تعداد ۵۲/۹ درصد در نقاط شهرى و ۴۶ درصد در نقاط روستايى ساکن بودند و ۱/۱ درصد نيز غيرساکن يا خوش‌نشين بودند. در اين سال شهرستان کرمان با ۷۹/۷ درصد شهرنشينى و شهرستان کهنوج با ۱۳/۹ درصد شهرنشينى، به ترتيب بيشترين و کمترين درصد شهرنشينى را داشتند.
|
|
| در سال ۱۳۷۰ نسبت باسوادى در جمعيت ۶ سال و بالاتر استان کرمان در نقاط شهرى ۸۳/۵ درصد و در نقاط روستايى ۵۶/۶ درصد بود.
|
|
| استان کرمان مانند ساير مناطق ايران شاهد مهاجرت وسيع روستائيان به شهرها بوده است.
|
|
| استان کرمان در کنار جمعيت ساکن، ايلات کوچرو عشايرى نيز دارد که از گروه‌هاى مختلفى تشکيل شده‌اند. زبان آن‌ها فارسى و مذهب آن‌ها نيز عمدتاً شيعه است. فقط دو تيره هستند که به زبان‌هاى ترکى و بلوچى تکلم مى‌کنند. ايلات کرمان به مهمان‌نوازى، سلحشورى، ديانت و بردبارى مشهورند. پرورش گوسفند و گله‌دارى شغل عمدهٔ آن‌هاست و قالى‌هاى مرغوبى هم مى‌بافند. ايلات کرمان بطور پراکنده در دامنهٔ کوهستان‌هاى پاريز، کوه پنج، کوه چهل تن، بيدخون، کوهشاه، کوه هزار و کوهستان ساردوئيه زندگى مى‌کنند و در ايام قشلاق تا حدود بندرعباس و ميناب نيز پراکنده مى‌شوند.
|
|
| مهم‌ترين ايلات کرمان عبارت‌اند از:
|
|
| تيرهٔ آل سعيد، تيرهٔ خراسانى، تيرهٔ بارچى، کوه پنجى، معصومى، شول، قرايى، بُچاقچى، افشار، سليمانى، لرى، طاهرى، نارويى و ايلات جبال بارز و فتحى.
|
|
| گرچه اهميت نسبى صنايع بزرگ و بهره‌بردارى‌هاى کشاورزى تجارى در کرمان نسبت به ساير استان‌ها قابل توجه است، ليکن در عمل مجموع ظرفيت توليدى اين استان چندان قابل ملاحظه نيست و اغلب واحدهاى اقتصادى، مقياس خردى دارند.
|
|
| با توجه به شرايط اقليمى و ميزان منابع آب و موقعيت جغرافيايى و روش کشت اراضى، استان کرمان به سه منطقهٔ کشاورزى تقسيم مى‌شود:
|
|
| - مناطق کشاورزى خشک و کويرى رفسنجان، زرند، سيرجان و ...
|
| - مناطق کشاورزى معتدل کوهستانى بافت، بردسير و ...
|
| - مناطق کشاورزى گرمسيرى بم، جيرفت، کهنوج و ...
|
|
| مهم‌ترين محصولات کشاورزى اين استان عبارت‌اند از:
|
|
| گندم، جو، سيب‌زمينى، پسته، حنا، و سمه، زيره، پنبه و چغندرقند.
|
|
| از استان کرمان بيش از ۹۵ درصد محصول پستهٔ ايران به دست مىآيد و بالغ بر ۸۷/۵ درصد از باغات پستهٔ کشور را به خود اختصاص داده است. در ميان شهرستان‌هاى استان کرمان که باغ پسته دارند، رفسنجان با بيش از ۷۰ درصد کل توليد پسته و تعداد باغ پسته، رتبهٔ اول را به خود اختصاص داده است.
|
|
| در کرمان انواع محصولات سردسيرى، شامل گردو، بادام، گلابى، هلو، آلبالو، آلو، گيلاس و سيب درختى به دست مىآيد و همچنين محصولاتى از قبيل مرکبات (پرتقال، ليموشيرين، ليموترش، نارنگى، نارنج، گريپ‌فروت) و خرما توليد مى‌شود. اين گونه محصولات در مناطق بم، جيرفت، شهداد و در جنوب شرقى شهرستان بافت کشت مى‌شوند، مرکبات شهداد مرغوبيت خاص و شهرت خوبى در ايران دارند.
|
|
| دامپرورى به سه طريق روستايى، عشايرى و صنعتى صورت مى‌گيرد. با اين همه به علت خاک نه چندان حاصلخيز منطقه و محدوديت مراتع سرسبز، دامپرورى از رونق چندانى برخوردار نيست.
|
|
| معادن استان در تأمين مواد اوليهٔ مورد نياز صنايع کشور نقش ارزنده‌اى برعهده دارند. معادن سرشار آهن، ذغال‌سنگ، مس و ديگر فلزات چرخ‌هاى صنعت استان و کشور را به گردش در مى‌آورند. معادن زغال‌سنگ قسمتى از نياز کارخانهٔ ذوب آهن اصفهان را تأمين مى‌کنند. منابع مس سرچشمهٔ کرمان که به گواهى کارشناسان از غنى‌ترين و خالص‌ترين معادن مس در جهان به شمار مى‌رود، از مشخصه‌هاى ويژهٔ اقتصادى استان محسوب مى‌شود.
|
|
| صنايع دستى استان به دو دستهٔ صنايع دستى و کارگاهى(ماشينى) تقسيم مى‌شوند:
|
|
| - صنايع دستى شامل شال، پته و ترمه است که به غير از پته‌دوزى مابقى از رونق افتاده‌اند. صنايع دستى کارگاهى شامل قالى‌بافى، جاجيم‌بافى، گليم‌بافى و خورجين‌بافى است که هنوز هم رواج دارند.
|
|
| - صنايع ماشينى استان نيز به سه دستهٔ کارگاهى کوچک، متوسط و بزرگ تقسيم مى‌شوند که عبارت‌اند از سيمان، خانه‌سازى، نوشابه‌سازى، قند، ذغال‌سنگ و مس که معروفيت جهانى دارد.
|
|
| از نظر اقتصادى منطقهٔ ويژه و آزاد تجارى سيرجان اهميت استان کرمان را افزايش داده است. اين منطقهٔ ويژه صرف‌نظر از تأثيراتى که در توسعهٔ اقتصادى کل استان دارد، از ديدگاه توسعهٔ جهانگردى نيز حائز اهميت ويژه است و لذا به اين مهم اجمالاً پرداخته مى‌شود:
|
|
| سيرجان به عنوان منطقهٔ آزاد تجارى در نقطه‌اى از سرزمين کرمان قرار گرفته است که بطور طبيعى گذرگاه و معبر انتقال کالاهاى تجارى از طريق خليج‌فارس محسوب مى‌شود.
|
|
| سيرجان مسير رفت و برگشت کليهٔ کالاهاى تجارى است که براى کشورهاى آسياى ميانه، قفقاز و روسيه، از بندر شهيد رجايى هرمزگان وارد و خارج مى‌گردند. سيرجان گذرگاه اصلى انتقال کالاها به کشورهاى شرق ايران و همچنين اروپا و خليج‌فارس است. در واقع اين شهر محل اتصال کليهٔ محورهاى ترانزيتى و حمل و نقل کالا از جنوب به شمال، شرق و غرب ايران و ساير کشورهاى شمالى، شرقى و غربى اروپا و خليج‌فارس مى‌باشد.
|
|
| نکتهٔ قابل‌توجه در مزيت‌هاى نسبى سيرجان امکانات زيربنايى موجود و در حال بهره‌بردارى مى‌باشد که تماماً در اين منطقه تجمع پيدا کرده‌اند. راه ترانزيت اصلى زمينى (جاده‌اى و ريلي) از طريق بندر شهيد رجايى به استان‌هاى بزرگ و صنعتى کشور، (کرمان - فارس - يزد)، از مسير شهرستان سيرجان و منطقهٔ ويژهٔ اقتصادى عبور مى‌کند.
|
|
| سيرجان به عنوان يک قطب اقتصادى ويژه بر بستر مزيت‌هاى باراندازى، در ساختار اقتصادى استان کرمان نقش و موقعيت قابل توجهى را احراز کرده است و در آينده نيز بر اهميت اين جايگاه اقتصادى افزوده خواهد شد.
|
