عوامل مؤثر در بزهکارى (۳)

عوامل اجتماعى مؤثر در بزهکارى نوجوانان

آسيب‌هاى اجتماعى بسيارى نوجوانان را تحت‌تأثير قرار مى‌دهد و باعث کجروى‌هاى رفتارى مى‌گردد.

دوستان ناباب

هرگاه نوجوان در محيط خانوادگى خود داراى پدر و مادر و اطرافيان دلسوز و مهربان نباشد طبيعتاً احساس بدبختى نموده، سعى مى‌کند خود را از محيط خانوادگى دور ساخته، خلاء درونى خود را در محيط‌هاى خارج از خانواده پر نمايد. وقتى محيط خانواده آکنده از مشاجرات و اختلافات باشد نوجوانان از آن بيزار گشته، به‌سوى کوچه و خيابان کشيده مى‌شوند و غالباً افراد ناباب و شيطان‌صفت اين‌گونه نوجوانان را به دام خود اسير مى‌نمايد. معمولاً اين‌گونه نوجوانان به‌صورت گروهى نيز در اماکن عمومى مثل پارک‌ها، کوچه‌ها، سينماها و... فراوان ديده مى‌شوند. تأثير بد چنين معاشرت‌هائى بر نوجوانان غيرقابل انکار است. در اين‌گونه گردهمائى‌ها و معاشرت‌ها متأسفانه ايده‌هاى منحط افراطى که بيشتر به تقليد از الگوهاى غربى ريشه گرفته است باعث مى‌شود تا اين گروه، موازين اخلاقى را زير پا گذاشته، و در خانه‌هاى خود مجالسى تشکيل بدهند و در آن محل دست به اعمال ضد مذهبى و اخلاقى و اجتماعى بزنند.

فيلم‌هاى مبتذل

سينما و تلويزيون به واسطهٔ جذابيت خاصى که براى نوجوانان دارد اگر فيلم‌هاى نامناسبى را ارائه نمايد اثرات عميق و مخرّب روحى و تربيتى بر نوجوانان مى‌گذارد و همچنين عکس اين مورد نيز صادق است. يعنى سينما و تلويزيون با پخش برنامه‌هاى مفيد اجتماعى و تربيتى مى‌تواند نوجوانان را به سمت هدف‌هاى عالى و انسانى رهبرى نمايد. البته بايد تذکر داده شود که خوشبختانه در مملک اسلامى ما تلويزيون و سينما نقش تربيتى و آموزشى خود را در اين زمينه ايفاء مى‌کند و از نشان دادن فيلم‌ها و سريال‌هاى مخرّب امتناع مى‌ورزد. ولى متأسفانه در بعضى از خانواده‌ها، فيلم‌هاى مبتذل ويديوئى وجود دارد و يا فيلم‌هائى که از طريق ماهواره پخش مى‌شود که مناسب آنها نيست، ولى نوجوانان را جذب خود مى‌نمايد و تأثير بسيار منفى را بر رفتار نوجوانان به‌جا مى‌گذارد.

فيلم‌هائى که صحنه‌هاى قتل، غارت، راهزني، تجاوز، کشتار و انواع انحرافات را نشان مى‌دهد، مسلماً تأثير منفى و بدآموزى‌هاى بسيارى را براى نوجوانان به همراه مى‌آورد. نوجوانان هنوز در مرحله‌اى از رشد شناختى و ذهنى نيستند که بتوانند نتايج اخلاقى بعضى از فيلم‌هاى جنائى را درک جنائى دست به انجام بعضى از اعمال مى‌زنند که قهرمان يک فيلم مرتکب شده بوده است.

فيلم‌هاى مبتذل به دو گونه مستقيم و غيرمستقيم بر ذهنيّت نوجوان تأثير مى‌گذارند. در مرحلهٔ تأثير مستقيم، نوجوان با ديدن صحنه‌ها و اتفاقاتى که در فيلم مى‌بيند گرايش به ارتکاب 'اعمال ضد اجتماعي' پيدا نموده، دست به انجام عمل نيز مى‌زند. در مورد تأثير غيرمستقيم فيلم بايد گفته شود که بعضى از فيلم‌ها تحريکات بسيارى را در نهاد نوجوانان ايجاد نموده، انديشه‌هاى ارتکاب جرم را در وجود آنها مى‌پروراند. در اين موارد، جرم فوراً به وقوع نمى‌پيوندد بلکه اين تفکرات در ضمير ناخودآگاه فرد باقى مى‌ماند تا شرايط مساعد ظهور آنها فراهم گردد.

البته همان‌طورى که قبلاً اشاره شد، بايد بگوئيم که سينما، تلويزيون و فيلم را نمى‌توان به‌طور مطلق محکوم نمود. اولاً که در بعضى از نوجوانان گرايش و زمينه‌هاى انحرافى و بى‌بند و بارى‌هاى خانوادگى ممکن است وجود داشته باشد و فيلم به‌عنوان يک عامل به ظهور رسانندهٔ زمينه‌هاى منفى تلقى گردد. در ثانى فيلم‌هائى که با نشان دادن الگوهاى مذهبي، اخلاقى و همچنين وقايع تاريخى و ملى باعث الگوپذيرى صحيح در نوجوانان شده، روح شهامت، شجاعت و ميهن‌پرستى را در آنها تقويت مى‌نمايد، نه تنها اثرات منفى را به دنبال ندارد بلکه تبعات بسيار مثبتى را براى بينندگان به همراه خواهد داشت.

نشريات نامناسب

بعضى از نشريات و مطبوعات نيز مى‌توانند اثرات شومى را بر نوجوانان به‌جا گذارند. کتاب‌هائى که مشکلات و انحرافات اخلاقى را مطرح مى‌سازند و همچنين مسائل انحرافى اگر در روزنامه‌ها با حالات هيجان‌انگيز مطرح شوند اثرات عجيب و عميقى را بر ذهن ساده نوجوانان باقى مى‌‌گذارند. زيرا نوجوانان در اين سن خود را با قهرمانان داستان‌ها همانند نموده، مرتکب رفتارهاى ضد اجتماعى مى‌گردند. بنابراين نظارت شديد و همه‌جانبه بر روى نشريات از سوى افراد صاحب صلاحيت مخصوص نوجوانان ضرورى تشخيص داده مى‌شود.