تبادل اطلاعات در شبکه اينترنت بين کامپيوترهاى مختلف نياز به ملزومات و قواعدى دارد که يکى از مهمترين آنها پروتکل‌هاى ارتباطى است و دربين پروتکل‌هاى مطرح در شبکه‌ها TCP/IP* از اهميت ويژه‌اى برخوردار است لذا در اين بخش با اين پروتکل آشنا مى‌شويم.
بنابر يک تعريف ساده شبکه مجموعه‌اى از کامپيوترهاست که مى‌توانند ازطريق يک رسانه انتقالى با يکديگر ارتباط برقار کنند، در هر شبکه درخواست و اطلاعات از يک کامپيوتر به کامپيوتر ديگر ازطريق رسانه انتقالى ارسال مى‌گردد. کامپيوتر ارسال‌کننده پيام بايد بتواند آنچه را مى‌خواهد ارسال نمايد و کامپيوتر دريافت‌کننده بايد پيام آن را درک کند و ازطريق يک پيام به آن پاسخ دهد.هر کامپيوتر ازطريق يک يا چند برنامه کاربردى با دنياى خارج مرتبط است که هر برنامه وظيفه خاصيرا به‌انجام مى‌رساند. اگر اين کامپيوتر بخشى از يک شبکه باشد برخى از برنامه‌هاى کاربردى بايد قادر به ارتباط با برنامه‌هاى ديگر در کامپيوترهاى ديگر روى شبکه باشند. هر مجموعه پروتکل شبکه سيستمى از قوانين مشترک است که به تعريف پردازش پيچيده انتقال داده کمک مى‌کند.
پروتکل TCP/IP فرآيند ارتباطى شبکه را تعريف مى‌کند و از آن مهمتر شکل يک واحد از داده را تعيين‌کرده و اطلاعاتى که بايد اين واحد دارا باشد تا به‌طور صحيح توسط کامپيوتر دريافت‌کننده تعبير شود را مشخص مى‌کند.
پيدايش پروتکل TCP/IP
اينترنت مانند بسيارى از پديده‌هاى تکنولوژيکى از تحقيقاتى که سرمنشاء آن دفاعى بوده است شکل گرفته است. در اواخر دهه شصت ميلادى مسؤولان وزارت دفاع آمريکا متوجه شدند که تعداد زيادى کامپيوتر را مورد استفاده قرار مى‌دهند که برخى از آنها عضو شبکه نبوده و برخى ديگر در شبکه‌هاى کوچکتر و معدودى با پروتکل‌هاى اختصاصى و ناسازگار حضور دارند و ازطرف ديگر به‌لحاظ بالابودن سطح امنيت تصميم گرفتند بجاى تمرکزگرايى اطلاعات را بصورت شبکه‌هاى گسترده ذخيره نمايند تا امکان آسيب‌رسانى به‌حداقل برسد.
از اين‌رو شبکه‌اى را ايجاد نمودند که ARPA ناميده شد.
ARPA
- Advanced Research Projects
سيستم پروتکلى که اين شبکه غيرمتمرکز را پشتيبانى مى‌کرد درواقع سرآغازى بر پيدايش TCP/IP بود و پس از آن مؤسسه علوم ملى به‌منظور اتصال مؤسسات تحقيقاتى به يکديگر از شبکه ARPAnet استفاده کرده و سرآغازى بر شبکه‌هاى اينترنت شد.
خصوصيات TCP/IP
پروتکل TCP/IP خصوصيات مهم و بسيارى را شامل مى‌گردد که برخى از آنها به‌شرح ذيل است:
- آدرس‌دهى منطقى
- مسيريابى
- سرويس نامگذارى
- بررسى خطا و کنترل جريان
- پشتيبانى کاربردها
پروتکل پيکربندى پوياى ميزبان (DHCP)
DHCP سرويس‌دهى است که امکان نسبت‌دهى پويا (Dynamic) آدرس‌هاى IP ازسوى سرويس‌دهنده به سرويس‌گيرنده‌ها را مهيا مى‌سازد.
(Dynamic Host Configuration Protocol)
سرويس DNS
وظيفه اين سرويس تبديل اسامى اينترنتى به آدرس‌هاى IP است.
(Domain Name Service)
فايل‌هاى پيکربندى در سيستم عامل لينوکس
فايل‌هاى مهمى که جهت پيکربندى شبکه در سيستم عامل لينوکس مورد استفاده قرار مى‌گيرند عبارتند از:
1. etc/sysconfig/network/
2. etc/HOST NAME/
3. etc/hosts
4. etc/services
5. etc/host conf
6. etc/nsswich.conf
7. etc/resolve/conf
8. etc/Protocols
بررسى خطا و کنترل جريان
مجموعه پروتکل TCP/IP امکاناتى را فراهم مى‌سازد که تحويل داده در شبکه با قابليت اطمينان بالا انجام پذيرد. اين امکانات شامل بررسى داده جهت يافتن خطاهاى انتقال و اينکه آيا داده دريافت‌شده همان داده ارسال شده است، مى‌باشد.
پشتيبانى کاربردها
TCP/IP ازطريق کانال‌هاى مجازى موسوم به پورت (port) رابطى را بين برنامه‌هاى کاربردى اجراشونده روى کامپيوتر محلى با شبکه ايجاد مى‌نمايد. هر پورت داراى شماره‌اى است که براى شناسايى آن به‌کار مى‌رود، برنامه‌هاى کاربردى مختلف مى‌توانند ازطريق پورت‌هاى مختلف با داده‌ها تعامل نمايند.
مجموعه TCP\IP خود شامل تعدادى برنامه‌هاى کاربردى آماده مى‌باشد که به‌منظور کمک به کاربران در کارهاى مختلف در شبکه ايجاد شده‌اند مانند traceroute،lpr،route،ping،ftp،telnet و ...
TCP/IP و مدل OSI
مدل OSI که استاندارد ISO و براى استاندارد کردن طراحى سيستم‌هاى پروتکلى شبکه ارائه شده است از هفت لايه تشکيل شده است اما TCP/IP از مدل مذکور تبعيت نمى‌کند. هرچند هر دو مدل اهداف مشترکى دارند، ارتباط اين دو لايه در شکل ذيل نشان داده شده است.
- مدل OSI
لایه کاربرد
لایه نمایش
لایه اجلاس
لایه حمل
لایه شبکه
لایه پیوند داده
لایه فیزیکی
- مدل TCP/IP
لایه کاربرد
لایه حمل
لایه اینترنت
لایه دسترسی به شبکه
مسيريابى
مسيرياب Router ابزار مخصوصى است که مى‌تواند با تشخيص آدرس منطقي، داده‌ها را در شبکه به‌سمت مقصدش هدايت نمايد.
شبکه‌هاى بسيار بزرگ، مثل اينترنت حاوى مسيرياب‌هاى بسيارى هستند و داراى چندين مسير از يک مبدا به يک مقصد مى‌باشند، TCP/IP پروتکل‌هايى را شامل مى‌شود که چگونگى پيداکردن مسير در شبکه توسط مسيرياب‌ها را مشخص مى‌کند.
سرويس نامگذارى
عليرغم سهولتى که بکارگيرى IP نسبت به آدرس فيزيکى ازپيش تعيين‌شده روى آداپتور شبکه دارد اما همچنان IP و طولانى بودن آن، مشکل به‌خاطر سپردن اعدادى مانند 126.112.131.146 يا 101.192.156.131 را به‌دنبال دارد لذا TCP/IP ساختارى موازى با درنظرگرفتن اسامى حرفى عددى را فراهم ساخته است. اين اسامي، قلمرو يا DNS ناميده مى‌شوند.
DNS
- Domain named Service
تطابق بين اسامى قلمرو و آدرس‌هاى IP تحليل نام خوانده مى‌شود.
آدرس کامپيوترها در شبکه اينترنت به‌طور معمول به‌شکل اسامى DNS درقالب آدرس‌هاى الکترونيکى يا شبکه سراسرى www بيان مى‌شود. (براى مثال www.isiran.com و يا www.hafez.net)
کامپيوترهاى مخصوصى به‌نام سرويس‌دهنده‌هاى نام (Name servers) جداولى را ذخيره مى‌کنند که چگونگى تطابق بين اسامى قلمروئى و آدرس‌هاى IP را نشان مى‌دهد.
سيستم سرويس نام در TCP/IP يک سلسله مراتب از سرويس‌دهنده‌هاى نام که اسامى قلمرو را براى کامپيوترهاى ثبت‌شده DNS در شبکه دارد فراهم مى‌سازد. اين بدين معنى است که کاربر شبکه به‌ندرت به واردکردن IP نياز دارد و تنها آدرس قلمروئى را مورد استفاده قرار مى‌دهد.
آغاز به کار سرويس‌هاى TCP/IP در محيط سيستم عامل لينوکس
سيستم عامل لينوکس پروتکل TCP/IP را به‌عنوان قسمتى از برنامه راه‌اندازى سيستم درطى فرايند فعال‌سازى سرويس‌هاى تعيين‌شده در سيستم فعال مى‌کند که درهنگام Boot شدن سيستم عامل آغاز به کار مى‌کنند.
سيستم عامل لينوکس براى فعال‌سازى سرويس‌هاى شبکه‌اى TCP/IP اسکريپتى تحت عنوان inet اجرا مى‌کند که در دايرکتورى /etc/rc.d/init.d/ قرار دارد.
اسکريپت ete/rc.d/initid/identd/
وظيفه اين اسکريپت فعال‌سازى سرويس‌هاى شبکه‌اى TCP/IP، تنظيم‌کردن hostnameها، ايجادکردن مسيرياب‌ها (همانطورى که مى‌دانيد بصورت نرم‌افزارى مى‌توان مسيرياب ايجاد کرد) و فعال‌سازى Internet Net RPC Portmapper,work Deamon است.
مراحل پيکربندى و نصب پارامترهاى شبکه‌اى TCP/IP در سيستم عامل Red Hat Linux
۱. ابتدا برنامه نصب سعى در شناسايى آداپتور مربوط به کارت شبکه و دستگاه مى‌کند و درصورتى که نتواند آداپتور مربوطه را شناسايى کند، مى‌بايد توسط فهرستى از آداپتورها که دراختيارتان قرار مى‌دهد، آداپتور کارت شبکه مربوط به دستگاه خود را تعيين کنيد.
۲. در مرحله بعد بايد در کادر تبادلى Boot protocol تعيين کنيد که آيا مى‌خواهيد يک آدرس IP ثابت براى دستگاه خود انتخاب کنيد يا آدرس IP دستگاه را ازطريق BooTP يا DHCP دريافت مى‌کنيد.
۳. درصورتى که آدرس IP ثابت را براى دستگاه خود انتخاب مى‌کنيد، بايد در کادر تبادل Configure TCP/IP اطلاعات موردنياز ازقبيل آدرس IP، ماسک زير شبکه، دروازه پيش‌فرض و سرويس‌دهنده نام اوليه را وارد کنيد.
۴. سپس در مرحله بعدى اطلاعات مربوط به اسم حوزه، اسم ميزبان، سرويس‌دهنده نام ثانويه و غيره را وارد کنيد.
تغيير در پيکربندى TCP/IP
۱. پس از اجراى برنامه Control-Panel در سيستم عامل Red Hat Linux 7 روى دکمه Network Configuration کليک کنيد.
۲. توسط برنامه Network Configurator مى‌توانيد اطلاعاتى را در ارتباط با اسامى شبکه، ميزبان‌ها، واسط‌ها و مسيرياب‌ها بدست آوريد و تغييرات موردنظر را روى آنها انجام دهيد. شما مى‌توانيد از اين برنامه به‌عنوان يک واسط براى دسترسى و اعمال تغييرات روى فايل‌هاى پيکربندى TCP/IP در سيستم عامل لينوکس استفاده کنيد.
به‌عنوان نمونه، دکمه Hosts در برنامه Network Configurator شمايى از محتويات فايل etc/hosts/ را نمايش مى‌دهد. همچنين، شما مى‌توانيد براى اضافه کردن يک ميزبان جديد در فايل etc/hosts/ روى دکمه Add اين برنامه کليک کرده و سپس در کادر تبادلى Edit/etc/hosts ميزبان موردنظر را اضافه کنيد. سپس روى دکمه Done کليک کنيد و درصورتى که مى‌خواهيد اطلاعات مربوط به ميزبان را ويرايش کنيد، مى‌توانيد روى دکمه Edit کليک کرده و مراحل بعدى را انجام دهيد.
همچنين شما مى‌توانيد ازطريق ساير Tabهاى برنامه Network Configurator ازقبيل Name,Hosts,Interfaces,Routing ساير تنظيمات موردنظر را پيکربندى و تنظيم کنيد.
