پروپرانولول ـ propranolol

پروپرانولول‌ به‌ علل‌ گوناگونی‌ مثل‌ كاهش‌ فشارخون‌؛ تسكین‌ درد قلبی‌؛ پیشگیری‌ از سردردهای‌ میگرنی‌؛ و درمان‌ بی‌نظمی‌ ضربان‌ قلب‌ تجویز می‌شود. همچنین‌ برای‌ جلوگیری‌ از دومین‌ حمله‌ قلبی‌ در افرادی‌ كه‌ یك‌ بار دچار قلبی‌ شده‌اند، كاربرد دارد. ممكن‌ است‌ در شرایط‌ دیگری‌ نیز پزشكتان‌ این‌ دارو را برایتان‌ تجویز كند. به‌ همین‌ علت‌ آن‌ را را یك‌ مسدودكننده‌ بتا می‌شناسند. با مسدودكردن‌ این‌ تكانه‌ها، به‌ قلب‌ كمك‌ می‌كند تا منظم‌تر و مؤثرتر بزند و در نتیجه‌ بار كاری‌ قلب‌ كاهش‌ یابد.

- چگونگی‌ مصرف‌:

مقادیر متفاوتی‌ از پروپرانولول‌ برای‌ علل‌ مختلف‌ تجویز می‌شود. شكل‌ طولانی‌ اثر پروپرانولول‌ معمولاً روزی‌ یك‌ بار مصرف‌ می‌شود. مهم‌ است‌ كه‌ دارو را هر روز ساعت‌ معینی‌ بخورید. معمولاً بهتر است‌ دارو را صبح‌ پیش‌ از صبحانه‌ مصرف‌ كنید تا فراموش‌ نكنید. پروپرانولول‌ را می‌توان‌ با یا بدون‌ غذا مصرف‌ كرد. هر روز پیش‌ از خوردن‌ پروپرانولول‌ نبضتان‌ را بشمارید و فشارتان‌ را اندازه‌ بگیرید اگر كمتر از 60 در دقیقه‌ بود، یا فشار سیستولی‌ (عدد بالایی‌) كمتر از 90 میلی‌متر جیوه‌ بود، پیش‌ از خوردن‌ داروی‌ آن‌ روز با پزشكتان‌ مشورت‌ كنید. هیچگاه‌ بیشتر از مقدار تجویز شده‌ مصرف‌ نكنید.

از دستورات‌ پزشكتان‌ به‌ دقت‌ پیروی‌ كنید. اگر یك‌ نوبت‌ را فراموش‌ كردید، به‌ مجردی‌ كه‌ به‌ یاد آوردید مصرفش‌ كنید. البته‌ اگر كمتر از 8 ساعت‌ تا نوبت‌ بعدی‌ مصرف‌ دارو رسیده‌ است‌، نوبت‌ فراموش‌ شده‌ را رها كرده‌، به‌ برنامه‌ منظم‌ دارویی‌تان‌ بازگردید. اگر بیش‌ از یك‌ نوبت‌ در روز پروپرانولول‌ مصرف‌ می‌كنید، اگر تقریباً موقع‌ نوبت‌ بعدی‌ مصرف‌ دارو رسیده‌ است‌، نوبت‌ فراموش‌ شده‌ را مصرف‌ نكنید. مقدار دارو را دو برابر نكنید و دارو را بدون‌ هماهنگی‌ با پزشكتان‌ قطع‌ نكنید. با قطع‌ مصرف‌ پروپرانولول‌ ممكن‌ است‌ در معرض‌ خطر یك‌ حمله‌ قلبی‌ باشید. در اكثر مواردی‌ كه‌ پروپرانولول‌ تجویز می‌شود، بیماری‌ را مهار می‌كند و نه‌ درمان‌. و این‌ بدین‌ معناست‌ كه‌ ممكن‌ است‌ لازم‌ باشد چندین‌ سال‌ یا تا پایان‌ زندگی‌ آن‌ را مصرف‌ كنید.

- هشدارها و عوارض‌ جانبی‌:

در صورت‌ بروز هر یك‌ از علایم‌ نادر ولی‌ جدی‌ زیر، مصرف‌ آتنولول‌ را قطع‌ كرده‌، با پزشكتان‌ تماس‌ بگیرید: اشكال‌ در تنفس‌ تنگی‌ نفس‌، یا خس‌خس‌ سینه‌؛ سرد شدن‌ كف‌ دست‌ و پا؛ ضربان‌ قلب‌ زیر60 در دقیقه‌؛ سرگیجه‌ یا سیاهی‌ رفتن‌ چشم‌ در هنگام‌ بلند شدن‌ از حالت‌ خوابیده‌ با نشسته‌ با تورم‌ دست‌ها و پاها یا افزایش‌ وزن‌ ناگهانی‌ (1/5 كیلو در 48-28 ساعت‌)؛ افسردگی‌، گیجی‌، یا توهم‌ (شنیدن‌، دیدن‌، یا احساس‌ چیزهایی‌ كه‌ وجود ندارند)؛ درد قفسه‌ سینه‌، مفاصل‌ یا كمر؛ تب‌؛ گلودرد؛ بثورات‌ جلدی‌؛ یا هرگونه‌ كبودی‌ كه‌ یا خونریزی‌ غیرعادی‌.

نشانه‌های‌ زیر تا هنگام‌ عادت‌ كردن‌ بدنتان‌ با دارو ممكن‌ است‌ مشاهده‌ شوند: خواب‌ آلودگی‌، خستگی‌، مشكل‌ در خوابیدن‌، اضطراب‌، یبوست‌ یا اسهال‌، كابوس‌، یا كاهش‌ توانایی‌ جنسی‌، اگر این‌ علایم‌ ادامه‌ یافتند یا مشكل‌ ساز شدند، وضعیت‌ را با پزشكتان‌ در میان‌ بگذارید.

- موارد احتیاط‌:

در صورت‌ وجود هریك‌ از موارد زیر پیش‌ از مصرف‌ آتنولول‌، پزشكتان‌ را مطلع‌ سازید:

۱. حساسیت‌ به‌ آتنولول‌ یا دیگر داروهای‌ مسدودكننده‌ بتا.

۲. بارداری‌ یا شیردهی‌.

۳. مصرف‌ داروهای‌ دیگر، به‌ ویژه‌ تزریقات‌ حساسیت‌زدایی‌، كافئین‌، داروهای‌ آسم‌ (آمینوفیلین‌، دیفیلین‌، اكستریفیلین‌، تئوفیلین‌)، داروهای‌ دیابت‌ (انسولین‌، داروهای‌ خوراكی‌ پایین‌آورنده‌ قند)، دیگر داروهای‌ كاهنده‌ فشار خون‌ (مسدود كننده‌های‌ كانال‌های‌ كلسیمی‌، كلونیدین‌، گوانابنز)، كوكائین‌، یا مهاركننده‌های‌ مونوآمین‌اكسیداز (فورازولیدون‌، ایزوكاربوكسازید، فنلزین‌، سلجیلین‌، ترانیل‌ سیپرومین‌، پروكاربازین‌).

۴. سابقه‌ یا ابتلا به‌ حساسیت‌، آسم‌، یا آمفی‌زم‌؛ مشكلات‌ احتقانی‌ قلب‌؛ بیماری‌ قند؛ پركاری‌ تیرویید؛ افسردگی‌؛ یا بیماری‌های‌ كلیوی‌ یا كبدی‌. اگر بیماری‌ قند دارید، پروپرانولول‌ ممكن‌ است‌ قند خون‌ شما را افزایش‌ دهد و نیز ممكن‌ است‌ علایم‌ افت‌ قند خون‌ را مخفی‌ كند. اگر دچار حساسیت‌ باشید با مصرف‌ پروپرانولول‌ واكنش‌های‌ حساسیتی‌تان‌ ممكن‌ است‌ تشدید شود.

ـ هنگام‌ مصرف‌ پروپرانولول‌ توصیه‌ می‌شود:

۱. به‌ طور منظم‌ به‌ پزشكتان‌ مراجعه‌ كنید تا بهبودیتان‌ را زیر نظر داشته‌باشید.

۲. در مورد میزان‌ فعالیت‌ قابل‌ قبول‌ براساس‌، وضعیت‌ بدنی‌تان‌ با پزشكتان‌ مشورت‌ كنید. پروپرانولول‌ ممكن‌ است‌ درد قفسه‌ سینه‌ را كاهش‌ دهد یا از آن‌ جلوگیری‌ كند و در نتیجه‌ باعث‌ شود تا از آن‌ حد كه‌ برایتان‌ بی‌خطر است‌ فعال‌تر باشید. كه‌ این‌ خود موجب‌ درد قفسه‌ سینه‌ و علایم‌ جدی‌ دیگر می‌شود.

۳. وزن‌تان‌ را نسبت‌ به‌ قد و استخوان‌بندی‌تان‌ در یك‌ محدوده‌ مناسب‌ نگه‌ دارید. در صورت‌ نیاز برای‌ كاهش‌ وزن‌ از پزشكتان‌ كمك‌ بگیرید.

۴. اگر برای‌ كاهش‌ فشار خون‌ پروپرانولول‌ مصرف‌ می‌كنید، مصرف‌ سدیم‌ (نمك‌) خود را محدود كنید. از پزشكتان‌ درخواست‌ كنید دستورات‌ تغذیه‌ای‌ در اختیارتان‌ بگذارد یا شما را به‌ یك‌ متخصص‌ تغذیه‌ معرفی‌ كند.

۵. اگر سیگاری‌ هستید، سیگار را ترك‌ كنید، از پزشكتان‌ بخواهید شما را به‌ یك‌ مشاور یا گروه‌ ترك‌ سیگار معرف‌ كند.

۶. الكل‌ ننوشید.

۷. از وضعیت‌ خوابیده‌ به‌ نشسته‌ یا ایستاده‌ و یا از حالت‌ نشسته‌ به‌ ایستاده‌ آرام‌ تغییر وضعیت‌ دهید تا دچار سرگیجه‌، سیاهی‌ رفتن‌ چشم‌ یا غش‌ نشوید.

۸. در هوای‌ سرد لباس‌ گرم‌تر بپوشید، چرا كه‌ پروپرانولول‌ ممكن‌ است‌ شما را به‌ سرما حساس‌تر كند.

۹. قرص‌های‌ طولانی‌ رهش‌ را یكجا ببلعید؛ آن‌ها را نشكنید یا خرد نكنید.

۱۰. قرص‌های‌ معمولی‌ را در صورت‌ مشكل‌ در بلع‌ می‌توانید خرد كرده‌ و با نصف‌ قاشق‌ مربا یا پودینگ‌ مخلوط‌ كنید.

۱۱. محلول‌ خوراكی‌ را با مقداری‌ نوشیدنی‌ یا غذای‌ نیمه‌ جامد مخلوط‌ كرده‌، سپس‌ استفاده‌ كنید.

۱۲. برای‌ روزهای‌ تعطیل‌ مقداركافی‌ دارو در دسترس‌ داشته‌ باشید.

۱۳. یك‌ برگه‌ شناسایی‌ پزشكی‌ كه‌ نشان‌ دهد پروپرانولول‌ مصرف‌ می‌كنید به‌ همراه‌ داشته‌ باشید.

۱۴. پزشكان‌ دیگر را از اینكه‌ پروپرانولول‌ مصرف‌ می‌كنید مطلع‌ سازید؛ زیرا ممكن‌ است‌ بر روی‌ برخی‌ آزمون‌های‌ آزمایشگاهی‌ اثر بگذارد یا موجب‌ بروز واكنش‌ به‌ دنبال‌ تزریقات‌ مربوط‌ به‌ حساسیت‌زدایی‌ شود.

۱۵. پروپرانولول‌ را دور از دسترس‌ كودكان‌، و دور از گرما، نورمستقیم‌، و حرارت‌ مرطوب‌ نگه‌ دارید (در این‌ شرایط‌ پروپرانولول‌ فاسد می‌شود).

ـ تذکر:

1. هنگام‌ مصرف‌ پروپرانولول‌ نباید تا مشخص‌شدن‌ پاسخ‌ بدنتان‌ به‌ دارو رانندگی‌ كنید یا با وسایل‌ خطرناك‌ كار كنید. اگر خواب‌آلودگی‌ یا سرگیجه‌ مشكل‌ ساز شد، با پزشكتان‌ مشورت‌ كنید.

۲. هنگام‌ مصرف‌ پروپرانولول‌ نباید بدون‌ مشورت‌ با پزشكتان‌ دارویی‌ مصرف‌ كنید؛ به‌ ویژه‌ داروهای‌ محرك‌ و داروهای‌ سرفه‌ یا سرماخوردگی‌ كه‌ بدون‌ تجویز پزشك‌ قابل‌ تهیه‌ هستند.