| با شنیدن اسم طراحی سنتی اولین موردی که به ذهن می‌رسد طرح‌های تزئینی با ترکیبی از ختائی‌ها و گل‌های شاه‌عباسی همراه با اسلیمی و . . . می‌باشد. در این که موتیف‌ها جزء طرح‌های سنتی هستند شکی نیست اما طرح‌های سنتی فقط به چند عنصر و یا چند موتیف خاص محدود نمی‌شود و در اصل طراحی سنتی مشتمل است بر طرح‌ها و نگاره‌هائی که نشان‌دهندهٔ فرهنگ، آداب و رسوم و سنت‌های رایج در جامعه مربوطه می‌باشند، که حال این مقوله نیز همانند بسیار موارد دیگر از یک تمدن در گذر زمان و با تغییر و تحول در فرهنگ و آداب و رسوم آن جامعه، تغییر می‌یابد و چهره‌ای نو که دربرگیرندهٔ سنت‌های قدیمی است به خود می‌گیرد. طراحی سنتی هم جنبه معنوی و کاربردی دارد و هم جنبه ظاهری و تزئینی. از نظر معنوی شامل تمامی نمادها و نشانه‌هائی است که به شکلی مفهومی خاص را بیان می‌کنند و در اصل قسمتی از فرهنگ و سنت یک جامعه هستند و از نظر ظاهری حسن زیباشناسانه و ذوق سرشار هنرمند طراح را عیان می‌کند که با استفاده از هنر طراحی و ظرافت‌های موجود در آن، اثری بس زیبا و دلفریب را به جای می‌گذارد.
|
|
|
|
| از زمان‌های بسیار قدیم عدد هفت، عدد محبوب بسیاری از اقوام و ملل بوده و هر جا که لازم بوده نشانه‌ای حاکی از یک کمال مقدس و قابل احترام و یا مجموعه‌ای بدون نقص ذکر شود از این عدد مقدس استفاده شده است. رقم هفت نماد کلیت و تمامیت زمان و مکان است به خصوص که ارتباط عدد هفت با آفرینش و اینکه مطابق تورات آفرینش عالم در شش روز تمام شد و روز هفتم خداوند به آرامش و استراحت پرداخت. حتی قدیم‌‌تر از مذاهب الهی قوم سومر، سیارات سبعه را می‌پرستیدند و بابلیان نیز به طبقات هفتگانه آسمان و زمین معتقد بودند که این امر از ساخت معابد هفت طبقه آنها پیداست. در کتاب‌های دینی برهمنان هند نیز زمین دارای هفت کشور است و ایرانشهر در کشور مرکزی قرار دارد. |
|
| دیا اکو (۶۵۰ ق.م) پادشاه قوم ماد دستور داد تا در هگمتانه (همدان امروزی) شهری بسازند که هفت حصار داشت و کاخ شاهی در آخرین حصار درونی جا داشت. هفت حصار همدان هر یک رنگی معین داشت، کنگره‌های دیوار اول سفید بود، دومی سیاه، سومی ارغوانی، چهارمی آبی، پنجمین سرخ، نارنجی، ششمین سیمین و هفتمین زرین. |
|
| در اساطیر نیز آمده است برای حبوط به دوزخ باید از دروازه‌های هفتگانه هفت دیوار گذشت و همچنین باغ بهشت نیز توسط هفت حصار از شیاطین و نیروهای اهریمنی محافظت می‌شود و در عرفان اسلامی آمده است که شخص سالک باید این هفت حصار یا به قولی هفت وادی پر خطر سلوک را سپری کند تا به وصال محبوب رسد. |
|
| نمودهای عدد هفت را در زبان ادبیات، فرهنگ، هنر، اساطیر و افسانه‌های کهن ملل به وفور می‌توان مشاهده کرد: |
|
| ـ شکل گرفتن ایام هفته بر مبنای هفت سیاره |
| ـ هفت باغ معلق باستان |
| ـ معابد هفت طبقه همچون زیگورات‌ها |
| ـ در ادیان الهی، طبقات هفت گانه آسمان و زمین و خلق آنها در هفت مرحله |
| ـ هفت سال شبانی کردن موسی برای ازدواج |
| ـ خواب دیدن فرعون هفت گاو را و هفت سال خشکسالی |
| ـ شمعدان‌های هفت شاخه کلیسا |
| ـ هفت بار طواف کعبه و هفت بار سعی بین صفا و مروه |
| ـ نخستین سوره قرآن که هفت آیه دارد |
| ـ در هنر، هفت دستگاه موسیقی و هفت نت موسیقی |
| ـ هفت تضاد رنگی در نقاشی |
| ـ فیلم‌های هفت سامورائی، هفت و . . . |
| ـ در فرهنگ سفره هفت‌سین و بازی هفت سنگ و . . . |
|
| قصه‌های ایرانی از کهن‌ترین نمونه‌های اصیل تفکر و تخیل مردم این سرزمین، نشان‌دهنده کیفیت زندگی و مباحث ذهنی و شادی و اندوه این قوم به شمار می‌آید که در خود رمز و رازهائی نهفته دارد همان رمز و رازی که در آفرینش بهت‌آور مینیاتورهای ایرانی، همان زیبائی نجیب و تنوع خیال‌انگیزی که در طرح‌های فرش، این شاهکار هنر ایران دیده می‌شود و جمله آنها بیننده هنرشناس را به تحسین و اعجاب وا می‌‌دارد و به دنیای رازها و حال‌ها می‌برد. |
|
| چگونه است که طرح‌های قالی ایران نمودی از باغ بهشت را در خود دارند مگر نه این است که آنها آینه‌ای از آن مناظر کبریائی است و جلوه‌ای از خرمی آیات و آنات ذات سرمدی است نمونه‌ای متعالی از کوی شاهد غیبی در این عالم خاکی که آدمی را به یاد آن ناکجا آباد فراموش شده خود می‌اندازد. از این روست که عناصر باغ‌های ایرانی (تمثیلی از فردوس برین) در فرش ایرانی ظهور پیدا کرده، آنچنان که این عناصر در فرش‌های چهار باغی به وضوح دیده می‌شوند: حوضی در وسط که آب حیات از آن بیرون می‌آید و از طریق چهار جوی به چهار سوی زمین رفته و این مایه حیات را به گلستان‌ها می‌رساند. در اطراف این باغ هفت حاشیه وجود دارد که حاشیه وسط آن پهن‌تر از بقیه است که آدمی را به یاد آن هفت حصار محافظ از نیروهای اهریمنی می‌اندازد. |
|
| طراحی هفت حاشیه به قسمی که حاشیه وسط پهن‌تر از بقیه و دو حاشیه متوسط در دو طرف حاشیه اصلی که با چهار حاشیه باریک‌تر از هم جدا شده‌اند، از قدیم تا کنون در طراحی فرش‌های اصیل مرسوم بوده است. از مناطقی که تعداد هفت حاشیه در فرش خود به کار می‌‌برند یکی اصفهان است که بیشتر در فرش‌های قدیمی‌تر آن مشهود است و یکی کاشان که در حال حاضر نیز به این شیوه پایبند است و اکثر فرش‌های کاشان و اردکان با هفت حاشیه طراحی می‌شود. در دیگر مناطق به ندرت می‌توان این شیوه را مشاهده کرد. |
