آثار تکنولوژیهای نوین ارتباطی

اما در مورد آثار تکنولوژى‌هاى نوين ارتباطى در يک جامعه، ژان کازنو جامعه‌شناس نامدار معاصر مى‌گويد: 'توسعهٔ دستگاه‌هاى انتشار و گسترش مداوم شبکه‌ٔ جهانى فضاهاى اجتماعى را به‌طور محسوس دگرگون مى‌سازند. يکى از مهم‌ترين نتايج دگرگونى‌هائى که در فضاهاى اجتماعى پديد مى‌آيد، تحولاتى است که در عقايد گروه‌هاى اجتماعى نسبت به يکديگر رخ مى‌نمايد. به اين معنا که بر اثر وسايل ارتباط جمعي، هنجارها و ارزش‌ها و الگوهاى اجتماعي، بيش از پيش به درون خانواده راه مى‌يابند. از جانب ديگر، جوامع (ملل و تمدن‌ها) نيز به نوبهٔ خود در تماس با يکديگر هستند. اغلب گفته مى‌شود که وسايل ارتباط جمعي، فاصلهٔ بين انسان‌ها را کاهش مى‌دهند. بدين ترتيب، مى‌بينيم که دهقانان با پذيرش تلويزيون، رويدادها و مناظر شهر را به روستا مى‌کشند و از انزواء اجتماعى گذشته‌ٔ خود بيرون مى‌آيند. همچنين، طبقات مختلف اجتماع از آنچه در سطوح بالا و پائين مى‌گذرد و آگاهى مى‌يابند.٭ در مجموع مى‌توان گفت تکنولوژى ماهواره‌اى سبب شده است تا پخش تلويزيونى براى مناطق روستائي، به شيوه‌اى مناسب‌تر و مؤثرتر و اقتصادى‌تر تبديل شود. پخش ماهواره‌اى، مى‌تواند مشکلات مربوط به موانع طبيعى مانند، کوهستان‌ها، جنگل‌ها، کويرها و ديگر مشکلات طبيعى را برطرف کند و مشاوره از راه دور و ارتباط تلفنى را براى روستاها تسهيل نمايد و اين امر در حوزه‌هاى مختلف از قبيل وضعيت هوا، مراقبت‌هاى پزشکى يا طبابت از راه دور، اطلاعات کشاورزى در زمينهٔ انتخاب زمان کاشت و برداشت محصول و همچنين در برنامه‌ريزى براى آبيارى و آموزش مؤثر باشد.

٭ کازنو، ژان 'جامعه‌شناسى وسايل ارتباط جمعي' ترجمهٔ دکتر باقر ساروخاني، دکتر منوچهر محسني، انتشارات اطلاعات، تهران ص ۲۶۸-۲۶۷.

'اخيراً روزنامهٔ واشنگتن پست با انتشار گزارش ويژه و مفصلي، پيرامون سيستم جديد هدايت ماهواره‌هاى جهانى 'گپس' نوشت: 'ديويد هينسون' سرپرست سازمان هواپيماى فدرال آمريکا (فا) خاطرنشان ساخته‌است که براى اولين بار در تاريخ، خلبانان هواپيماهاى تجارى و خصوصى مى‌توانند صرفاً با هدايت ماهواره‌ها و بدون هيچ‌گونه نيازى به برج‌هاى مراقبت زمينى در آسمان‌ها پرواز کنند.

سيستم هدايت ماهواره‌اى جهانى 'گپس' که در طول يک سال گذشته، بهره‌بردارى‌هاى عمده‌اى براى آن شناسائى شده، با فراهم ساختن امکان برقرار کردن تماس بين شيء در حال حرکت مثل هواپيما و کشتى و اتومبيل در هوا، زمين و برروى آب، با چندين ماهوارهٔ مختلفى که به دور مدار زمين در دوران هستند، هدايت دقيق مسير موردنظر را ميسر مى‌سازند.

اين سيستم شامل ۲۴ ماهواره است که در مدار يازده‌هزار مايلى بالاى کرهٔ زمين قرار دارند. کشتى‌ها، هواپيماها و يا اتومبيل‌ها و کاميون‌هاى در حال حرکت، مى‌توانند با استفاده از يک دستگاه گيرندهٔ مخصوص و کوچک، علائم ارسال شده از چهار ماهوارهٔ مختلف را همزمان دريافت کرده، مسير حرکت و موقعيت خود را با دقت هرچه تمامتر مورد ارزشيابى قرار دهند و دقيقاً مشخص کنند که در چه نقطه‌اى از سطح کرهٔ زمين قرار دارند.

سيستم 'گپس' در زمينهٔ نظامى نيز کاربردهاى متعددى دارد و به‌عنوان مثال، مى‌توان هدف‌هاى نظامى موشک‌ها را با دقت خاصى تعيين و شناسائى کرد.

همچنين، سربازان در حين عمليات جنگى مى‌توانند با استفاده از اين سيستم ماهواره‌اي، موقعيت دقيق خود و نيروهاى دشمن را مشخص کنند.

سيستم ماهواره‌اى جهانى‌ 'گپس' در حال حاضر در برخى از خودروها، اتومبيل‌ها، کاميون‌هاى باربري، قطارها، کشتى‌ها و هواپيماها مورد استفاده قرار مى‌گيرد و تأثير عمده‌اى در طرح فرودگاه‌هاى آينده دارد.' ٭

٭ مجله سروش، شنبه ۱۷ ارديبهشت ماه ۱۳۷۳، سال پانزدهم، شمارهٔ ۶۹۱.

دانيل گولدينک رئيس سازمان ناسا مى‌گويد به‌زودي، ماهواره‌هاى به‌نام 'تي.آر.دبليو' و 'سي.تي.اي' که توسط يک کمپانى امور فضائى مقيم کاليفرنيا در ايالت مريلند ساخته خواهند شد که قادر هستند يک درخت افرا را از يک درخت نارون تشخيص دهند و خواهند توانست بگويند که آيا اين درختان سالم هستند يا خير.

اين ماهواره‌ها آغاز هجوم حشرات و زمان برداشت محصول کشاورزان را نيز پيش‌بينى خواهند کرد.

ماهواره‌اى که شرکت 'سي.تي.آي' مى‌سازد، قادر خواهد بود اشيائى به بزرگى سه متر را در مناطقى که در آنها ساختمان شده مشاهده کند و به برنامه‌ريزان شهرى اطلاعاتى بدهد. پيش از اين، هرگز چنين کارى از طريق فضا عملى نبوده است.

هر دو ماهواره قادر هستند مناطقى را که زير ابر پنهان مانده‌‌اند. به خاطر بسپارند و در وقت مناسب، آن مناطق را مورد بررسى قرار دهند. ^(۱) و بدين ترتيب، سرانجام رؤياى برترى فکر و انديشه بر ماشين که رؤيائى ديرينه بود، تحقق مى‌يابد و پافشارى در از ميان برداشن بعد مکان و زمان به‌وسيلهٔ وسايل ارتباطى جديد، تعبيرى جديدتر و قوى‌تر پيدا مى‌کند و به قول نيل پستمن 'چشم‌اندازهاى افسانه‌اى و شگفتى‌آفرين توسط تکنولوژي، به اندازه‌اى انسان را مجذوب و مسحور مى‌کند که فرهنگ خود را يکسره در اختيار آن مى‌گذارد؛ هرچه از تکنولوژى زاده شود، مى‌پذيرند و هرچه را تکنولوژى نابود کند، بى‌اندک حسرت و شکوه‌اى فراموش مى‌کنند.' ^(۲)

(۱) مجله سروش، ۸ مردادماه سال ۱۳۷۳، شمارهٔ ۷۰۱.

(۲) پستمن، نيل 'چگونه رسانه‌هاى همگانى فرهنگ را دگرگون مى‌کنند' مجلهٔ سياسى - اقتصادي، اطلاعات سال ششم، شمارهٔ نهم، خرداد و تير، ۱۳۷۱، شمارهٔ ۵۸-۵۷.