|
شير خفته را روباه عاجز تواند کرد (سَمَک عيّار) |
|
|
رک: روباه شير بسته را بتواند زدن |
|
شير را از مور صد زخم است٭ |
|
|
نظير: پيل را از پشه صد رنج است٭٭
|
|
|
ـ خوشگلها در دالان بدگلها گريه مىکنند |
|
|
اسب تازى شده مجروح به زير پالان |
طوق زرّين همه بر گردن خر مىبينم (منسوب به حافظ) |
|
|
ـ از سختى پالان چه دهم شرح که ماتحت |
مجروح چنان گشته که مافوق ندارد! |
|
|
|
٭ و ٭٭ مأخوذ از اين بيت معروف جمالالدين
عبدالرزاق که در ضمن قصيدهاى در شکايت از روزگار سروده است: |
|
|
|
شير را از مور صد زخم، اينْتْ انصاف اى جهان |
پيل را از پشه صد رنج، اينْتْ اى روزگار |
|
شير را بچّه همى مانَد بدو٭ |
|
|
رک: تره به تخمش مىرود حسنى به بابا |
|
|
|
٭......................... |
تو به پيغمبر چه مىمانى بگو (مولوى) |
|
شير را سلسله در گردن و روبَه همه شب |
فارغالبال به اطراف دمن مىگردد |
|
شير زنجيرى ز شير بيشه کمصولتتر است (عليشير نوائى) |
|
شير شير است اگر ماده اگر نر باشد |
|
|
نظير: |
|
|
شير نر و ماده ندارد |
|
|
ـ شير که از بيشه درآمد نر و ماده ندارد |
|
شير قالين دگر و شير نيستان دگر است٭ |
|
|
نظير: |
|
|
شير عَلَم کى بوَد همسر شير ژيان (خاقانى) |
|
|
ـ شير برفين را نباشد قوّت شيرين عرين (اميدى) |
|
|
|
٭بوريا فرش من و فرش توانگر قالين |
.................... (غنى کشميرى) |
|
شير که از بيشه درآمد نر و ماده ندارد |
|
|
رک: شير شير است اگر ماده اگر نر باشد |
|
شير که پير شد بازيگر شغال مىشود |
|
|
رک: مار که پير شد قورباغه سوارش مىشود |
|
شير گردن ستبر از آن دارد |
که رسولى به خرس نگذارد (سنائى) |
|
|
رک: بارِ خود بر کس مَنِه بر خويش نِهْ |
|
شيرم بدَرَد بِهْ که سگم ناز کند! |
|
شير مرده بِهْ که سگ زنده |
|
|
نظير: |
|
|
شير اگر مفلوج باشد همچنان از خر بِهْ است |
|
|
ـ شتر اگر مرده هم باشد پوستش بار خر است |
|
شيرِ ميش مال برّه است |
|
|
رک: حق به حقدار مىرسد |
|
شير نر و ماده ندارد |
|
|
رک: شير شير است اگر ماده اگر نر باشد |
|
شير هم شير بوَد گرچه به زنجير بوَد ٭ (فرخى سيستانى) |
|
|
نظير: |
|
|
باز هم باز بوَد ورچه که او بسته بوَد |
|
|
ـ عار نايد شير را از سلسله |
|
|
ـ سرو خود سرو است اگر در کوه اگر در بوستان |
شير خود شير است اگر در دشت اگر در مرغزار (ملکالشعرا بهار) |
|
|
|
٭.................................. |
نَبَرَد بند و قلاده شرف شير ژيان (فرّخى سيستانى) |
|
شيرى را که در بند افتد روباه عاجز تواند کرد (سَمَک عيّار) |
|
|
رک: روباه شير بسته را بتواند زدن |
|
شيرين بشى خربزه، نه بودارى نه مزه! (عا). |
|
|
به طعن و تمسخر به آدم مهمل و بيکارهاى گويند که به درد هيچکار نخورد |
|
|
نظير: تپالهٔ گاو است، نه بو دارد نه خاصيت |
|
شيرينتر از عسل ترياک مفت! |
|
|
رک: مفت باشد گلوله جفت جفت باشد! |
|
شيرينتر از عسل، مرده ريگ عمهٔ بىفرزند! |
|
|
نظير: خدا بيامرزد مردهها را که آباد مىکنند زندهها را! |
|
شيرين دويد، امّا بيرق را برنداشت! |
|
|
نظير: شيرين دويد، حيف که نرسيد |
|
شيرين دويد،حيف که نرسيد! |
|
|
نظير:شرين دويد،اما بيرق را بر نداشت |
|
شيرين دهن به گفتن حلوا نمىشود!٭ |
|
|
رک: از حلوا حلوا گفتن دهان شيرين نمىشود |
|
|
|
٭ ز اظهار درد، درد مداوا نمىشود |
................. (عشقى همدانى) |
|
شيرين نشود دهن به حلوا گفتن (از شاهد صادق) |
|
|
رک: از حلوا حلوا گفتن دهان شيرين نمىشود |
|
شيشهٔ بشکسته را پيوند کردن مشکل است٭ |
|
|
رک: کاسهاى که شکست اگر پيوند زنند باز هم ترک دارد |
|
|
|
٭دل که رنجيد از کسى خرسند کردن مشکل است |
............................... (صائب) |
|
شيشه را در بغل سنگ نگاهداشتن کار خداست و بس |
|
|
نظير: گر نگهدار من آن است که من مىدانم |
شيشه را در بغل سنگ نگه مىدارد (خيرانى) |
|
شيشه نيست که بادش کنى! |
|
|
نظير: |
|
|
خُم رنگرزى نيست که فرو کنى و در بياورى |
|
|
ـ آب اماله نيست که تنقيهٔ آدم بکنند |
|
شيشه و تبر؟ |
|
|
رک: سنگ و سبو؟ |
|
شيطان با مخلصان برنمىآيد و سلطان با مفلسان (سعدى) |
|
شيطان خانهٔ خود را خراب نکند (از نفايسالفنون) |
|
شيون از دور سور نمايد |
|
|
رک: از دور شيون سور نمايد |