فتق‌ ـ hernia

فتق‌ عبارت‌ است‌ از بیرون‌زدن‌ یكی‌ از اعضای‌ داخلی‌ بدن‌ از راه‌ یك‌ نقطه‌ ضعیف‌ یا یك‌ سوراخ‌ در عضلات‌ اطراف‌ آن‌. شایع‌ترین‌ انواع‌ فتق‌ عبارتند از: فتق‌ مغبنی‌ و رانی‌. در هر دو نوع‌، بافت‌ همبند ناحیه‌ كشاله‌ ران‌ درگیر است‌.

فتق‌ شكافی‌ (از لابلای‌ عضلات‌ ناحیه‌ای‌ كه‌ تحت‌ عمل‌ جراحی‌ قرار گرفته‌ است‌). فتق‌ نافی‌ (در نوزادان‌ رخ‌ می‌دهد و مشكل‌ در عضلات‌ اطراف‌ ناف‌ است‌). فتق‌ اپی‌گاستریك‌ (در قسمت‌ فوقانی‌ شكم‌ و بین‌ جناغ‌ سینه‌ و ناف‌ رخ‌ می‌دهد). فتق‌ اطراف‌ ناف‌ (در اطراف‌ ناف‌ و بیشتر در خانم‌ها رخ‌ می‌دهد).

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. تورمی‌ كه‌ معمولاً با فشار ملایم‌ یا درازكشیدن‌ به‌ جای‌ خود بر می‌گردد.

۲. گاهی‌ ناراحتی‌ یا درد خفیف‌ در محل‌ بیرون‌زدگی‌

۳. تورم‌ در كیسه‌ بیضه‌، با یا بدون‌ درد

۴. یبوست‌، سوءهاضمه‌

۵. ندرتاً استفراغ‌، علامت‌ خطرناكی‌ است‌.

ـ علل‌ بیماری:

همانطور كه‌ گفته‌ شد، وجود یك‌ ضعف‌ در بافت‌ همبند یا دیواره‌ عضلانی‌. این‌ ضعف‌ ممكن‌ است‌ از همان‌ آغاز زندگی‌ وجود داشته‌ باشد یا بعداً به‌ وجود آید. فتق‌ها شكافی‌ پس‌ از عمل‌ جراحی‌ به‌ وجود می‌آیند.

ـ عوامل‌ افزایش‌ دهنده‌ خطر:

۱. نوزادان‌ و شیرخواران‌ زودرس‌

۲. سن‌ بالای‌ 60 سال‌

۳. سرفه‌ مزمن‌

۴. چاقی‌

۵. حاملگی‌

۶. زورزدن‌، مثلاً در اثر یبوست‌ مزمن‌

ـ پیشگیری‌:

جلوی‌ اكثر فتق‌ها را نمی‌توان‌ گرفت‌، اما حفظ‌ وزن‌ مناسب‌ و ورزش‌ منظم‌ برای‌ حفظ‌ تون‌ عضلانی‌ ممكن‌ است‌ باعث‌ پیشگیری‌ از بروز بعضی‌ فتق‌ها شوند. اگر یبوست‌ یا سرفه‌ مزمن‌ وجود دارد، باید برای‌ درمان‌ به‌ پزشك‌ مراجعه‌ شود.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

فتق‌های‌ نافی‌ معمولاً خود به‌ خود تا 4 سالگی‌ برطرف‌ می‌شوند و ندرتاً نیاز به‌ جراحی‌ دارند. سایر انواع‌ فتق‌ را نیز معمولاً می‌توان‌ با جراحی‌ برطرف‌ كرد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

اگر فتق‌ مختنق‌ شود (جریان‌ خون‌ به‌ آن‌ سمت‌ از عضو كه‌ بیرون‌زده‌ است‌ متوقف‌ شود)، امكان‌ دارد انسداد روده‌ همراه‌ با تب‌، درد شدید، استفراغ‌ و شوك‌ به‌ وجود آید.

ـ درمان‌:

اگر فتق‌ تنها موجب‌ ناراحتی‌ خفیف‌ شود و بتوان‌ آن‌ را به‌ راحتی‌ جا انداخت‌، امكان‌ دارد استفاده‌ از لباس‌ مناسب‌ و حمایت‌ كننده‌ یا فتق‌بند توصیه‌ می‌شود. معمولاً جراحی‌ برای‌ ترمیم‌ قسمت‌ ضعیف‌ بافت‌ همبند یا عضله‌ توصیه‌ می‌شود. جراحی‌ معمولاً بدون‌ بستری‌ در بیمارستان‌ صورت‌ می‌پذیرد.

ـ داروها:

برای‌ ناراحتی‌ خفیف‌ می‌توان‌ از داروهایی‌ مثل‌ استامینوفن‌ استفاده‌ نمود.

ـ فعالیت‌:

از برداشتن‌ سنگینی‌ قبل‌ یا بعد از جراحی‌ خودداری‌ كنید. سرعت‌ بهبود بستگی‌ به‌ وضعیت‌ سلامتی‌ و نوع‌ فتق‌ دارد. فعالیت‌های‌ سبك‌ را معمولاً می‌توان‌ در عرض‌ چند روز آغاز كرد. تا زمانی‌ كه‌ پزشك‌تان‌ موافقت‌ نكرده‌ است‌ ورزش‌ را از سر نگیرید.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

رژیم‌ غذایی‌ خود را طوری‌ تنظیم‌ كنید تا از یبوست‌ پیشگیری‌ شود. وزن‌ خود را در حد ایده‌آل‌ نگاه‌ دارید.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان‌ علایم‌ فتق‌ را دارید. اگر تب‌ یا درد شدید دارید سریعاً مراجعه‌ كنید. این‌ ممكن‌ است‌ یك‌ اورژانس‌ باشد.