| هرچند راهبرد کنترل آسيب‌ها بر اساس طرح مشابه بيمارى‌هاى ديگر است، تفاوت آسيب‌ها با ساير بيمارى‌هاى غيرقابل انتقال اين است که:
|
|
| - عامل آسيب به‌تقريب هميشه شناخته شده است و مى‌تواند اندازه‌گيرى شود
|
|
| - سازوکار انتقال انرژى را مى‌توان توضيح داد
|
|
| - به استثناء بعضى مسموميت‌ها و سوختگى‌ها، آسيب‌ها به‌طور معمول بلافاصله بعد از مواجهه روى مى‌دهند.
|
|
| در چارچوب طرح بهداشت عمومى براى کنترل آسيب‌ها بايد نيروها (انرژى‌ها)ئى را که باعث آسيب مى‌شوند، تعيين کرد، سازوکارهاى مواجهه انسان را تعريف نمود و به‌طور دقيق جائى را که بايد مداخله در 'سير' آسيب انجام گيرد، مشخص کرد.
|
|
| بر اساس اقدام‌هاى مربوط به سطوح سه‌گانهٔ پيشگيري، کنترل آسيب‌ها را مى‌توان به شرح زير بيان نمود:
|
|
|
|
|
|
| هدف از اين نوع اقدام، پيشگيرى از واقعه‌اى است که سبب آسيب مى‌شود. اين کار به وسيله از بين بردن سازوکارهاى مواجهه با انتقال انرژى است. مثال: قوانين رانندگي، نرده‌هاى اطراف
استخرها، ضامن تفنگ، دَرپوش ايمنى ظروف حاوى سموم.
|
|
|
|
| در اين نوع پيشگيرى هدف اين است که از وقوع يک مواجههٔ بالقوه آسيب‌زا، آسيب‌ها برطرف شوند يا کاهش يابند. مثال: کلاه ايمنى موتورسواران، کمربند ايمنى اتومبيل، جليقهٔ نجات و
جليقه‌هاى ضدگلوله. هر يک از اينها از همه آسيب‌ها به همهٔ قسمت‌هاى بدن جلوگيرى نمى‌کنند.
|
|
|
|
| در اينجا آسيب روى‌داده، و هدف کاهش پيامدهاى آن است. براى مثال: فيزيوتراپي، کاردرمانى و گفتاردرماني.
|
|
| تقسيم‌بندى ديگرى را بر اساس اقدام‌هاى مربوط به کنترل آسيب‌ها مى‌توان معرفى نمود. اساس اين تقسيم‌بندى چگونگى اقدام ميزبان مى‌باشد:
|
|
| - مداخلهٔ غيرفعال از طريق اصلاح در عامل (انرژي)، وسيله، ناقل، محيط (اصلاح بدنه و سيستم ترمز اتومبيل، کيسهٔ هوائي)
|
|
| - مداخله فعال: استفاده از کلاه و کمربند ايمني
|
|
| بايد اشاره کرد که تلفيق اين دو اقدام در کاهش آسيب‌ها مؤثرتر از هريک از آنها به‌تنهائى است.
|
|
| اگر پيشگيرى از آسيب‌ها را بر مبناء طرح تعاملى انرژى هادون (Hoddon) قرار دهيم، اقدام عمده، پيشگيرى از تبادل نيروهاى غيرطبيعى است. اين کار مى‌تواند از راه تداخل با رشته وقايعى انجام گيرد که سبب بروز يا تأثير اين نيروها مى‌شود. برنامه‌ها بايد بر پايهٔ ترکيبى از رويکردهاى مختلف باشد که در مقاطع مختلف اين رشته‌کارها، اثر پيشگيرى خود را برجاى مى‌گذارد. اين امر را هادون در ۱۹۷۰ طى يک برنامه شامل اقدام‌هاى دهگانه و با اعمال آن بر سه نوع آسيب مهم (تصادف‌هاى رانندگي، آسيب‌هاى ناشى از اسلحه و مسموميت) در يک جدول تفصيلى ارائه نمود که به‌طور خلاصه به شرح زير است:
|
|
| ۱. پيشگيرى از توليد انرژى آسيب‌زا (جلوگيرى از توليد اسلحه، پيشگيرى از توليد منواکسيد کربن)
|
|
| ۲. کاهش مقدار عامل (انرژي) (کاهش فروش سلاح، کاهش استفاده از مواد شيميائى در منزل)
|
|
| ۳. پيشگيرى از آزاد شدن عامل
|
|
| ۴. کاهش سرعت آزاد شدن و انتشار (کاهش مسموميت مواد، محدوديت در ترافيک)
|
|
| ۵. جدا کردن عامل از ميزبان از نظر زمان و مکان (جداسازى محل عابرين و دوچرخه‌سواران، دور از دسترس قراردادن داروها)
|
|
| ۶. به‌کار بردن مانعى که عمل آن را سد کند يا تعديل نمايد (نقاب ضدگاز، جليقه ضدگلوله، دهان‌بند و عينک)
|
|
| ۷. اصلاح کيفيت عامل (شيشه‌هاى نشکن، سپرهاى لاستيکي، کاهش غلظت سم در مواد مصرفي)
|
|
| ۸. تقويت ميزبان (افزايش آگاهى عمومي، ورزش، بهداشت فردى)
|
|
| ۹. مقابله با آسيب (آموزش پرسنل اورژانس جهت خدمات فوري، برچسب‌هاى مناسب بر روى سموم براى دادن ضدسم)
|
|
| ۱۰. تثبيت وضعيت، خدمات اصلاحى و توانبخشى
|
|
| پارک (Park) با اعتقاد به چندعليتى بودن سوانح تأکيد مى‌کند که ۹۰% عوامل سوانح مربوط به عدم توجه انسان است و موارد نه‌گانهٔ زير را براى پيشگيرى از سوانح برمى‌شمرد:
|
|
| - گردآورى اطلاعات: پيشگيرى مؤثر از سوانح در گروه داده‌هاى کافى و تجزيه و تحليل و تفسير آنها جهت ارزشيابى و تعيين راهبرد مناسب است.
|
|
| - آموزش ايمني: 'اگر سانحه يک بيمارى است، آموزش، واکسن آن است!'
|
|
| - ارتقاء تدابير حفاظتي: نرده، کمربند ايمني، کلاه ايمني، لباس و چکمه چرمي، صندلى مخصوص کودکان، قفل‌هاى ايمني، شيشه‌هاى چندلايه
|
|
| - کاهش مصرف الکل و داروها
|
|
| - مراقبت‌هاى اوليه و فورى که از محل تصادف آغاز شود، در تمام مدت حمل مصدوم ادامه يابد و در سطوح بالاتر (براى مثال اتاق عمل) به‌نتيجه برسد.
|
|
| - از بين بردن عوامل سببي: کاهش سرعت، رفع مشکل‌هاى جاده، علامت‌گذارى صحيح، تجهيزات ايمني
|
|
| - تشديد قوانين
|
|
| - خدمات بازتوانى
|
|
| - پژوهش در سوانح: آيندهٔ پيشگيرى از سوانح در گرو پژوهش است. پژوهش بايد معطوف به گردآورى اطلاعات دقيق دربارهٔ دامنه، نوع و ديگر ويژگى‌هاى آسيب‌ها باشد و در جست‌وجوى روش‌هاى تازه‌تر و بهتر براى دگرگونى رفتارهاى انسان و ايمن‌تر کردن محيط باشد. هم‌چنين بايد کارسازى اقدام‌هاى مربوط به پيشگيرى و مراقبت در سوانح به دقت ارزيابى گردد.
|
|
| اولين همايش جهانى پيشگيرى از حوادث و آسيب‌ها زير نظر سازمان جهانى بهداشت در سال ۱۹۸۹ در استکهلم برگزار گرديد که حدود ۵۰۰ هزار نفر از کارشناسان ۵۰ کشور در آن شرکت داشتند. هدف نهائى اعضاء اين بود که اولاً دولت‌ها را در قبال تعيين سياست‌هاى پيشگيرى از حوادث متعهد نمايد و ثانياً مردم را در جهت مشارکت و دخالت در اين برنامه‌ها ترغيب نمايد. نکته‌هائى از اعلاميهٔ اين گردهمائى به شرح زير است:
|
|
| - يک زندگى امن حق اساسى مردم است. مردم مى‌توانند با مشارکت خود، برنامه‌هاى کاهش آسيب‌ها را طرح و اجراء نمايند.
|
|
| - دولت‌ها بايد سياست‌هائى را جهت پيشگيرى از حوادث و آسيب‌هاى ناشى از آن براى گروه‌هاى آسيب‌پذير در نظر گيرند.
|
|
| - سازمان و شرکت‌ها بايد جهت حفظ و ارتقاء ايمنى در تمام واحدهاى شغلى و مؤسسه‌هاى آموزشى بکوشند.
|
|
| - به علت نياز مردم و استفاده آنان از وسايل غيراستاندارد و رويداد حوادث مربوط به آن لازم است در اين زمينه تعادلى بين مسأله رفاهى و مدرن بودن وسيله و استاندارد بودن وجود داشته باشد.
|
|
| - مؤسسه‌هاى آموزشى نقش مهمى در امر پيشگيرى از حوادث دارند. دوره‌هاى آموزشى براى آنکه دانشجويان را قادر سازند که در آينده محيط هاى ايمن بوجود آورند از وظايف اين مؤسسه‌ها است.
|
|
| - رسانه‌هاى گروهى بايد جهت آموزش مردم همکارى نمايند و در طرح سياست‌هاى بين‌بخشى جهت کنترل آسيب‌ها دخالت نمايند.
|
