موسیقی ترکمن‌صحرا

اين منطقه در شمال شرقى کشور قرار گرفته و مازندران شرقى و قسمتى از خراسان را شامل مى‌شود؛ ناحيه وسيعى است محدود به مرزهاى ترکمنستان شوروى از شمال، شهرستان بجنورد از شرق، درياى خزر از غرب و کوه البرز از جنوب.

اوغوزها به هنگام حرکت از غرب چين و جنوب مغولستان به سمت آسياى ميانه، خنياگران دوره‌گردى را با خود داشتند که 'اوزان' ناميده مى‌شدند. اوزان کارشان ريشهٔ عميقى در شَمَن‌گرايى داشت، نوعى پرخوانى (موسيقى‌درمانى / جادو پزشکي) مى‌کردند. آنها خالق و پايه‌گذار تمامى آثار بنيادى موسيقى ترک‌زبانان هستند که از انواع غنى موسيقى در نوع خود است. امروزه اخلاف اوزان را در ترکمن صحرا 'باغشي' (بخشي) مى‌نامند. موسيقى بزرگ‌ترين وسيلهٔ بيان و خواست‌هاى ترکمن بوده و هست و شايد به همين دليل موسيقى ترکمنى از تجريدى‌ترين و پيچيده‌ترين انواع موسيقى محلى در ايران است.

موسيقى و فرهنگ ترکمن پابه‌پاى مردم آن، از قديم و بخصوص طى چند دههٔ اخير دستخوش تاخت و تاز و دستبرد زمانه بوده است. اين موسيقى يکى از اصيل‌ترين و بکرترين و در عين حال ناشناخته‌ترين موسيقى‌هاى ملل جهان است. در اين منطقه موسيقى و زندگى به يگانگى زيبايى دست يافته است.

در نتيجهٔ شتاب دگرگونى‌ها و نيز وسايل ارتباط جمعي، از اهميت بخشى‌ها کاسته شد و اين سنت ديرپا رو به انزوا رفت و اين نوع موسيقى سنتى و نمايشى به فراموشى سپرده شد و از يادها رفت. سازهاى موسيقى ترکمن شامل دو تار، کمانچه، نى مى‌باشد که نى خود انواعى دارد.

نازلی بایرام

سالانچاقلی

آذربایچانلی