شکل طبيعى تخم‌مرغ بيضى شکل است در يک گله ممکن است اختلافاتى از نظر شکل تخم‌مرغ وجود داشته باشد قالب تخم‌مرغ در ناحيه تخم‌مرغ در ناحيه ماگنوم و اندازهٔ آن در ناحيه ماگنوم و استى‌موس مشخص مى‌شود. اندازه و قالب تخم‌مرغ بستگى مستقيم به مقدار ترشح ماده سفيده در اوى‌دوکت دارد. عوارض موجود در ناحيه استى‌موس سبب به‌وجود آمدن تخم‌مرغ غيرطبيعى از نظر قالب و شکل مى‌گردد.
اگر قسمتى از اتروس را بردارند وزن پوسته به مقدار زياد کاهش مى‌‌يابد و پوسته بسيار نازک مى‌شود. از اين‌رو ترشح اتروس نيرکم و بيش در شکل و قالب تخم‌مرغ مؤثر است.
تخممرغهاى غيرعادى
از نظر شکل و قالب ممکن است تخم‌مرغ غيرعادى يعنى بعضى مدور و برخى کشيده‌تر از قالب معمولى باشند. از نظر اندازه و رنگ نيز ممکن است اختلافاتى در تخممرغهاى يک گله موجود باشد کوچکى تخم‌مرغ ممکن است بر اثر تأثير عوامل محيطى يا اثر توارث باشد. افزايش حرارت اثر مستقيمى در کاهش اندازه تخم‌مرغ دارد.
توارث از نظر اندازه تخم‌مرغ بسيار مهم است. کوچکى و ريزى تخم‌مرغ اغلب به ارث به فرزندان مى‌رسد. از اين‌رو در موضوع اصلاح‌نژاد توجه به اين امر بايد به‌طورى جدى موردنظر قرار گيرد و تمام افرادى را که تخم‌مرغ ريز مى‌گذارند بايد شناخت و از گله‌هاى مخصوص اصلاح‌نژاد حذف نمود رنگ تخم‌مرغ به‌خصوص در نژادهائى که تخم‌مرغ قهوه‌اى هستند تحت تأثير توارث مى‌باشد. عده زيادى از مرغ‌هائى که تخم آنها سفيد است در شروع تخمگذارى رنگ پوسته متمايل به کرمى است ولى به‌زودى بر اثر ادامه تخمگذارى رنگ پوسته تغيير مى‌کند و سفيد مى‌گردد. تغذيه نيز در روى رنگ تخم‌مرغ مؤثر است تخم‌مرغ‌هائى که به‌طور غيرطبيعى ممکن است ديده شود عبارت است از:
تخم‌مرغ دو زرده، تخم‌مرغ بدون زرده، تخم‌مرغ با لکه‌خونى و لکه گوشتي، تخم‌مرغ با پوسته نازک، تخم‌مرغ با زرده کوچک، تخم‌مرغ در داخل تخم‌مرغ.
تخم‌مرغ دو زرده
در نتيجه رسيدن و رها شدن دو زرده در يک زمان و به فاصله کم به‌وجود مى‌آيد يا گاهى ممکن است زرده در نتيجه فشار از اوى‌دوکت برگردد در حالى‌که زرده جديدى رها شده است.
وجود تخم‌مرغ دو زرده به‌طور کلى دليل اختلال کار تخمدان و نامنظم بودن آن است بيشتر اين امر در مرغ‌هائى که تازه به تخم آمده‌اند با مرغ‌هاى مسنى که در مرحله پايان تخمگذارى هستند ديده مى‌شود. معمولاً تخممرغهاى دوزرده بزرگتر از تخممرغهاى يک زرده است زيرا سفيده بيشترى ترشح مى‌گردد.
گاهى اوقات ندرتاً ممکن است تخم‌مرغ سه‌زرده هم مشاهده شود وزن چنين تخم‌مرغ‌ها بسيار زياد است و اغلب مرغ در هنگام گذاردن آن با ناراحتى فراوان روبه‌رو شده و حتى تلف مى‌شود.
تخم‌مرغ بدون زرده
اگر جسمى در قسمت شيپور قرار داده شود در اثر حرکت دودى به طرف پائين حرکت مى‌کند و قسمت‌هاى اوى‌دوکت شروع به ترشح مى‌کند در اين صورت تخم‌مرغ بدون زرده تشکيل مى‌شود. گاهى اوقات اين عمل در نتيجه ورود تخم انگل‌ها يا رها شدن تکه‌اى از باقت تخمدان و يا دلمه خون صورت مى‌گيرد. چنين تخم‌مرغ‌هائى نادر و اغلب کوچکتر از تخم‌مرغ معمولى است.
تخم‌مرغ با لکه خونى و لکه گوشتى
گاهى اوقات ممکن است لکه‌هاى گوشتى در روى زرده يا سفيده تخم‌مرغ مشاهده شود معمولاً اينها خون‌هاى دژنره شده‌اند که بر اثر خونريزى تخمدان يا مجراى تخمدان حاصل مى‌شود و دليل خونريزى قدمى تخمدان مى‌باشد.
در بعضى از تخم‌مرغ‌ها ممکن است لکه خون ديده شود اين امر بر اثر خونريزى از جدار تخمدان يا مجرا حاصل مى‌شود و مشخص خونريزى تازه در تخمدان يا مجراى تخم مى‌باشد. در بعضى مواقع وجود لکه خون ممکن است در نتيجه رها شدن زرده از ناحيه‌اى به غير از استگما باشد در اين صورت فوليکول در محلى که داراى جدار خونى است ترک مى‌خورد و خون وارد زرده مى‌شود.
اگر لکه خون در سفيده باشد دليل خونريزى در ديواره اوى‌دوکت بعد از فانل است. گاهى اوقات خود تخم‌مرغ خونى است اين امر مربوط به خونريزى قسمت انتهائى مجراى تخم مى‌باشد. وجود لکه‌هاى خون در داخل تخم‌مرغ ممکن است ارثى باشد و از مادر به فرزندان انتقال يابد از اين‌رو اگر مرغى چنين تخم‌مرغ‌هائى توليد کند بايستى هرچه زودتر شناخته شده و از گله مخصوص اصلاح‌نژاد يا گله مخصوص جوجه‌کشى حذف گردد.
تخم‌مرغ با پوسته نازک
وجود تخم‌مرغ با پوسته نازک ممکن است در اثر اختلال غدد ترشح پوسته و يا عبور سريع تخم‌مرغ از مجراى توليد تخم باشد در اين صورت فرصت کافى براى ترشح کربنات و کلسيم وجود ندارد و پوسته تخم‌مرغ نازک مى‌شود. اغلب چنين تخم‌مرغ‌هائى در شب گذاشته مى‌شود. مرغى که چنين تخم‌مرغ‌هائى به‌طور مکرر مى‌گذارد داراى سلسله اعصاب غيرعادى مى‌باشد زيرا سلسله اعصاب نمى‌تواند کنترل خود را بر دستگاه توليد تخم اعمال کند گاهى بالعکس پوسته تخم‌مرغ ممکن است بسيار سخت و خشن باشد اين امر اغلب بر اثر نور شديد و بعضى اوقات در اثر عوامل ارثى به‌وجود مى‌آيد.
تخم‌مرغ با زرده کوچک
گاهى اوقات در نتيجهٔ تحريکات عوامل خارجى تخمدان شروع به توليد سريع زرده مى‌نمايد در اين صورت زرده قبل از رسيدن رها مى‌شود و توليد تخم‌مرغ کوچک مى‌نمايد. مرغ‌هاى جوانى که تازه به تخم آمده‌اند اغلب توليد چنين تخم‌مرغ‌هائى مى‌نمايند.
تخم‌مرغ در داخل تخم‌مرغ يا تخم‌مرغ هيولا (Jaintegg)
گاهى اوقات تخم‌مرغ در داخل تخم‌مرغ ديگر ديده مى‌شود علت آن را اين‌طور توجيه مى‌کنند که ممکن است تخم‌مرغ کاملى که نزديک به دفع است در اثر ترسيدن مرغ يا حرکات ديگر دوباره به طرف شيپور برگردد در اين صورت پس از آرامش، تخم‌مرغ دوباره در مجرا شروع به حرکت مى‌نمايد و مجدداً آلبومين و غشاءها و پوسته به دور آن تشکيل مى‌شود و توليد تخم‌مرغ بزرگى مى‌کند که تخم‌مرغ کامل اوليه در داخل آن قرار گرفته است.
اگر حرکات ضد دودى خيلى شديد باشد حتى ممکن است تخم‌مرغ از دهانه شيپور بگذرد و به داخل حفره بطنى بيفتد در اين صورت وجود تخم‌مرغ در داخل حفره بطنى سبب مى‌شود که مرغ مانند پنگوئن Pengun راه رود اغلب اين امر سبب مرگ حتمى حيوان مى‌شود.
تخم‌مرغ داخل تخم‌مرغ ممکن است به‌صور مختلف باشد گاهى تخم‌مرغ کامل در داخل تخم‌مرغ بدون زرده‌اى قرار مى‌گيرد يا ممکن است تخم‌مرغ کامل در داخل تخم‌مرغ کامل ديگر قرار گيرد در اين صورت اندازهٔ تخم‌مرغ بسيار بزرگ مى‌شود و مرغ نمى‌تواند به آسانى آن را دفع کند و سبب پاره شدن کلوآک و مرگ پرنده مى‌شود. در قسمت پرورش طيور مؤسسه تحقيقاتى دامپرورى امين‌آباد در بين سيصدهزار تخم‌مرغ فقط يک نمونه از تخم‌مرغ داخل تخم‌مرغ ديده شد که سبب مرگ مرغ گرديد.
