جدول جنس‌‌های موجود در آگروپیرون‌ها بر حسب تقسیم‌بندی نوسکی

اين گياهان، تک‌‌لپه‌اى هستند و بخش عمده‌اى از گياهان مرتعى را تشکيل مى‌دهند. نگاهى به‌ وضع پوشش مراتع نشان مى‌دهد که فراوانى گندميان در ميان گياهان مرتعى قابل توجه است. اين گياهان به‌دليل دارا بودن مواد غذائى مناسب و بازدهى نسبتاً بالا در واحد سطح، علوفهٔ خوبى را به‌دست مى‌دهند و از گياهان خوب مرتعى به‌شمار مى‌آيند.

آگروپيرون‌ها(.Agropyron L)

اگرپيرون حدود ۱۵۰ گونه دارد که تعداى از آنها را گياهان علوفه‌اى مرتعى تشکيل مى‌دهند. نِوسکى - Nevski، آگروپيرون‌ها را به چهار جنس تقسيم کرده است. جدول زير اين چهار جنس و تعدادى از گونه‌هاى متعلق به هر جنس را نشان مى‌دهد.

جدول جنس‌‌هاى موجود در آگروپيرون‌ها بر حسب تقسيم‌بندى نوسکى

	گونه			جنس
	caninumtra chycaulon			Roegneria
	triticeum orientale			Eremopyrum
	cristatum sibiricum			Euagropyrum
	Spicatum caespitosum parishii agroelymoides smithii junceum repens littorale intermedium campestre elongatum			Elytrigia

در ميان گونه‌هاى مختلف آگروپيرون بعضى از گياهان يک‌ساله و تعدادى گياهان چندساله به چشم مى‌خورند. A. triticeum و A. orientale از گونه‌هاى يک‌ساله هستند.

در ميان آگروپيرون‌ها علاوه بر گياهان مرتعي، معدودى نيز جزء گياهان وحشى و علف‌هاى هرز به حساب مى‌آيند و برخى از اين گياهان نيز به منظور تثبيت شن‌هاى روان مورد استفاده قرار مى‌گيرند.

در آزمايشى که در ايستگاه تحقيقاتى فيروزکوه در سال ۱۳۵۰ به‌عمل آمده از انواع آگروپيرون‌ها در هر هکتار مقادير متفاوتى علوفهٔ خشک به‌دست آمده است: از A. desertorum هزار و پانصد کيلوگرم؛ از A. trichophorum، هزار و دويست و بيست کيلوگرم؛ از A. elongatum، هزار و صد و هفتاد کيلوگرم؛ از A. intermedium، هشتصد کيلوگرم.

بروموس‌ها(.Bromus spp)

بروموس‌ها جنس ديگرى از گياهان خانوادهٔ گندميان هستند که در مراتع مى‌رويند و مورد چراى دام‌ها قرار مى‌گيرند. در ميان آنها گونه‌هاى چندساله و در پاره‌اى مواد گونه‌هاى يک‌ساله وجود دارند. انواعى از بروموس‌ها در زير نام برده مى‌شوند:

علف پشمکى بدون ريشک	(B. inermis)
علف پشمکى ايران	(B. persicus)
دُم موشى	(B. arvensis)
جو ميش	(B. techtorum)
خى‌جو	(B. murinum)

فستوک(Festuca)

فستوکا جنس ديگرى از گياهان خانوادهٔ گياهان خانوادهٔ گندميان است. گونه‌هائى از آن را ذيلاً شرح مى‌دهيم:

- F. elatoir اين گياه مناسب براى چراى دام‌ها است و مى‌تواند در بهار و پائيز براى مدت زيادى علوفهٔ سبز توليد کند. در خاک‌هاى مرطوب که خوب زه‌کشى شده باشند رشد مى‌کند و در برابر خشکى نيز مقاوم است. اين گياه را مى‌توان با گياهان خانوادهٔ نخوديان به‌صورت مخلوط کشت کرد.

- F. arundinacae اين گياه ريشه‌هاى عميق‌تر و ارتفاع بيشتر و برگ‌هاى بلندتر از F. elatoir دارد و علوفهٔ به‌دست آمده از آن نيز از گونهٔ مذکور خشن‌تر است. اين گياه به‌دليل داشتن ريشه‌هاى متعدد مى‌تواند با استقرار خود در خاک، جلو فرسايش آبى را بگيرد و از شسته شدن خاک در شيب‌ها جلوگيرى کند. به ‌هنگام کشت مخلوط، بر بعضى از لگومينوزها غالب مى‌شود و جلو رشد آنها را مى‌گيرد. در محيط‌هاى خشک و سايه‌دار، از خود سازگارى نشان مى‌دهد.

- F. ovina. اين گياه چمنى شکل و برگ‌هاى آن راست، باريک و به رنگ خاکسترى مايل به آبى است. در خاک‌هاى شنى و سنگلاخى رشد و نمو بهترى نسبت به ديگر گونه‌ها دارد. با محيط‌هاى سايه‌دار و مکان‌هاى خشک سازگارى دارد.

از ديگر گونه‌هاى اين جنس F. rubra و F. pratense را مى‌توان نام برد.

گاورس (Setaria viridis)

گاورس گياهى است يک‌ساله که با بذر تکثير مى‌شود. سنبله‌هاى آن متراکم و استوانه‌اى است. روى سنبلهٔ آن تعداد زيادى ريشک وجود دارد. اين گياه تعداد زيادى بذر توليد مى‌کند و مقاومت بذر آن در برابر شرايط نامساعد جوى زياد است. طول ساقهٔ گاورس از حدود ۳۰ سانتى‌متر بيشتر نمى‌شود.

مَرغ (Cynodon dactylon)

مَرغ گياهى است چندساله با ساقه‌هاى خزنده. ساقه‌هاى گل‌ دهندهٔ آن از ميان ساقه‌هاى خزنده مستقيم بالا مى‌آيند. سنبله‌هاى اين گياه در بالاى ساقه‌هاى گل‌دهنده به شکل پنجه ديده مى‌شوند. اين گياه در اکثر مناطق خشک و مرطوب و خاک‌هاى مختلف يافت مى‌شود. خاک‌هاى سنگين رسى و شور و خاک‌هاى غنى از آهک براى رشد مََرغ مناسب هستند. مَرغ در هر دو نوع خاک اسيدى و قليائى محصول رضايت‌بخش مى‌دهد، در آب و هواى گرم رشد و نمو خوبى دارد.

بعضى از ارقام مرَغ در آب و هواى سرد نيز محصول خوبى مى‌دهند؛ رشد آن در بخش‌هائى از مراتع که داراى خاک مرطوب هستند زياد است. مَرغ از طريق جنسى (با بذر) و غيرجنسى (با ساقه‌هاى خزندهٔ زيرزمينى يا ريزوم) و ساقه‌هاى خزندهٔ روى زمين (استولون) تکثير مى‌شود.

قياق (Sorgum halepense)

قياق گياهى از جنس سورگرم يا ذرت‌خوشه‌اى است. داراى ريزوم يا ريشه‌هاى خزندهٔ زيرزمينى است. ارتفاع ساقه‌هاى آن ممکن است تا يک متر برسد. گل آذين آن خوشه‌اى باز است. سودان گراس (Sorgum sudanense يا علف سودان) از ديگر گونه‌هاى جنس سورگوم است که با قياق شباهت خيلى نزديک دارد.

چچم (Lolium)

يکى از گياهان اين جنس چچم ريشک‌دار (L. multiflorum) است که گياهى يک‌ساله به ارتفاع ۳۰ تا ۱۰۰ سانتى‌متر و داراى گل آذين سنبله‌اى است. از ديگر گياهان اين جنس چچم چمنى (Lolium perenne و Lolium italicum) را مى‌توان نام برد.

ساير گندميان

گياهانى که در زير به آنها اشاره مى‌شود از ديگر گياهان خانوادهٔ گندميان هستند که در مراتع به‌چشم مى‌خورند.

	علف باغ يا پنجهک			(Dactylis glomerata)
	تيمونى (نوعى اردو)			(Phleum pratense)
	جو پيازدار			(Hordeum bulbosa)
	نوعى ارواى			(Agrostis palustis)
	ارواى سفيد			(Agrostis alba)
	چاودار کوهى			(Secale montanum)
	نوعى ارزن			(Panicum turgidum)
	نوعى ارزن			(Panicum antidotale)
	جو سيخ			(Arrhenatherum elatius)
	نوعى نيشکر (در ناحيهٔ سيستان و بلوچستان)			(Saccharum bengalense)
	اليموس			(Elymus canadensis)