۲۰۰ ق.م. تغییر طومار به جزوه، دفترچه و در نهایت کتاب

يونانيان از الواح کوچک چوبى که سطح بعضى از آنها با موم پوشيده مى‌شد براى نگارش استفاده مى‌کردند. با قلم به‌ نام استيلوس (Stylus) روى آنها مى‌نگاشتند. آنها دو لوح يا بيشتر را در يک مجموعه قرار مى‌دادند و آن را ديپتيکا (Diptycha) يا جزوه مى‌ناميدند. مردم به فکر افتادند که پوست را هم به شکل الواح چوبى به ‌صورت جزوه درآورند و شکل جديد کتاب پوستى که به لاتين کُدکس کُراس = جزوه (Codex) ناميده مى‌شد به‌ وجود آمد. جزوه‌ها از چندين بخش و هر يک از آنها مقدار معينى برگه دو يا چهار برگ داشت. نسخه‌هائى که بين قرن سوم و پنجم پس از ميلاد نوشته شده با همين شکل به‌دست آمده است. نگارش روى کاغذ پاپيروس به شکل ستونى در جداول نوار انجام مى‌شد و کلمات از چپ به راست با يکديگر ارتباط مى‌يافتند، خواننده يک طرف طومار را با يک دست مى‌گرفت و با دست ديگر متن را از آغاز تا پايان مى‌گشود. هر ستونى از اين طومار پاگينا (Pagina) ناميده مى‌شد همين نام هنگام تبديل طومار به کتابچه به صفحه اطلاق گشت. کتابچه به‌ عنوان گونه‌اى نوين در کتاب، امتيازات بسيارى بر شکل قديمى آن طومار داشت ولى کتابچه نتوانست به آسانى بر کرسى طومار تکيله زند. کتابچه به ‌عنوان شکل جديد کتاب در قرن اول ميلادى در رُم اختراع شد ولى طومار همچنان تا قرن سوم ميلادى رواج داشت. در قرن چهارم ميلادى بود که کتابچه توانست طومار را کاملاً از صحنه بيرون کند. در قرن سوم انتشار آثار هومر و سيسرون و ديگر نويسندگان عصر باستان در کتابچه‌هائى از پوست نوشته و ارائه مى‌شد.