|
|
| برنامه‌ريزى کلان منطقه‌اي، الگوهاى توسعه در سطحى وسيع‌تر را طراحى و تنظيم مى‌کند ـ چه بکنيم، در کجا و چگونه. اين نوع برنامه‌ريزى به چگونگى مصرف زمين و ساير منابع توسط انسان‌ها، شيوهٔ زندگى مورد انتخاب آنها، نحوهٔ کار و تأمين نيازهاى آنها مى‌پردازد. برنامه‌ريزى منطقه‌اى هر منطقه را از اين زوايا مورد مطالعه قرار مى‌دهد:
|
|
| - واقعيت‌ها و اولويت‌هاى توسعه در منطقه را بررسى مى‌کند و اهداف و موارد ترجيح داده شده را مشخص مى‌نمايد. به منطقه به‌عنوان حوزهٔ کلى با مشخصات جغرافيائى و فيزيکى در حال تغيير مى‌نگرد. سپس اين مشخصات را ريز مى‌کند و آنها را به اين ترتيب طبقه‌بندى و فهرست مى‌کند: شرايط آب‌وهوائي، خط ساحلي، نقشه‌بردارى و خاک، پوشش گياهي، حيات‌وحش، رودخانه‌ها، درياچه‌ها، ذخاير، مناطق حفاظت‌شده، پارک‌هاى ملى و ديگر ويژگى‌ها.
|
|
| - برنامه‌ريزى منطقه‌اى به تفصيل زمين را مورد بررسى قرار مى‌دهد، از نحوهٔ تملک و مصرف و کاربرى زمين پرسش مى‌کند چه زمينى براى مصارف بيشتر و جديد آزاد باقى مى‌ماند؟ چه زمينى بايد حفظ شود؟
|
|
| - قضاى روابط حاکم بر منطقه را مشخص مى‌کند و تقابل‌ها و تعاملات موجود بين حوزه‌هاى مختلف را آشکار مى‌سازد.
|
|
| - به‌ويژه به مسئلهٔ سکونت و استقرار انسان مى‌پردازد. کجا جمعيت زندگى مى‌کند؟ در چه محل‌هائى و با چه نوع مشکلاتى زندگى مى‌کند؟
|
|
| - روندهاى مردم‌شناسى و فرم‌گرائى و چگونگى تغيير جمعيت‌ها را بررسى مى‌کند.
|
|
| - روندها و فعاليت‌هاى مختلف اقتصادى را مشخص مى‌کند: انواع کشاورزى و ميزان آن، جنگلدارى و ماهيگيري؛ صنعت و توليد؛ بهره‌بردارى از معادن و معدن‌کاوي؛ جهانگردى و خدمات.
|
|
| - به بررسى ذخاير موجود، مصرف و وجود آب در آينده مى‌پردازد.
|
|
| - شبکه‌هاى حمل‌ونقل را مورد سنجش قرار مى‌دهد.
|
|
| - ديگر تأسيسات زيربنائى به‌ويژه ظرفيت و توزيع ذخاير انرژي، و سيستم‌هاى زهکشى و دفع مواد زايد را مورد مطالعه قرار مى‌دهد.
|
|
| - منابع فرهنگى نظير محل‌هاى باستانى و تاريخى و ساير جاذبهها را مشخص مى‌کند.
|
|
| - سرانجام، مشکلات زيست‌محيطي، اقتصادى و اجتماعى کنونى و علل بروز اين مشکلات را مشخص مى‌کند.
|
|
| اين امر ديدگاهى کلان از منطقه ايجاد مى‌کند. بر اساس معيارهاى مذکور، مى‌توان به يک منطقه به ديدهٔ يک نظام تشکيل‌يافته از بخش‌هاى متعدد، با مشخصات خاص خود نگريست.
|
|
| بايد با توجه به تمام معيارهاى مذکور، برنامه‌ريزى توسعهٔ جهانگردى را بنا نهاد، البته بايد شناسائى همهٔ هتل‌هاى موجود، ساير تسهيلات اسکان، جاذبه‌هاى جهانگردى ساختهٔ دست انسان و حجم کنونى سفرهاى جهانگردى را نيز مدنظر قرار داد.
|
|
| با توجه به تنوع و تعداد هتل‌ها، تسهيلات اسکان و پذيرائى و جاذبه‌هاى ديگر ممکن است جهانگردى اينجا و آنجا در سراسر منطقه پراکنده باشد. البته چند محل تمرکز و مجتمع تسهيلات و جاذبه‌هاى جهانگردى به همراه مناطقى بالقوه مناسب براى توسعهٔ جهانگردى را مى‌توان مشاهده کرد.
|
|
| مشخصاً ديدگاه کلان منطقه‌اى فقط براى بخشى از اقتصاد ايجاد نمى‌شود. هيچ بخشى را به تنهائى و بدون نظر به ساير بخش‌ها نمى‌توان برنامه‌ريزى کرد. البته هنوز هم تصميم‌هاى برنامه‌ريزى تک‌تک و جدا از هم اتخاذ مى‌شوند. تصميم‌گيرى‌ها جداگانه ناشى از فقدان هماهنگى بين بخش‌هاى دولتى و همچنين پيچيدگى برنامه‌ريزى مشترک است.
|
|
| سيستم اطلاعات جغرافيائى (GIS)
|
|
| اين سيستم، يک سيستم نقشه‌کشى رايانه‌اى است. کليهٔ داده‌ها، کدگذارى مى‌شوند و سپس وارد رايانه مى‌گردند.
|
|
| - منابع طبيعي، همهٔ اطلاعات مربوط به ويژگى‌هاى جغرافيائي، آب‌وهوا، نقشه‌کشي، خاک، پوشش گياهي، حيات‌وحش، درياچه‌ها، رودخانه‌ها، ذخاير، مناطق حفاظت‌شده و پارک‌هاى محلي.
|
|
| - محل سکونت انسان - آب، برق و ديگر تأسيسات زيربنائي، مسکن؛ شهرى شدن، داده‌هاى مردم‌شناسي، داده‌هاى اقتصادي، شبکه‌هاى حمل‌ونقل، معدن، توليد، کشاورزي، جنگلداري، شيلات و فعاليت‌هاى ديگر.
|
|
| اگر قرار باشد سيستم اطلاعات جغرافيائى به‌طور ويژه براى اهداف جهانگردى تعديل و سازگار شود، در نتيجه مقوله‌ٔ سومى اضافه خواهد شد:
|
|
| - جهانگردى و منابع فرهنگى - در ادامهٔ محتواى موجود دارائى‌هاى جهانگردى که در انتهاى مبحث مديريت دستگاه دولتى متولّى امور جهانگردى برشمرديم: هتل‌ها، رستوران‌ها، جاذبه‌هاى جهانگردى و منابع فهرنگي، تسهيلات ورزشى و تفريحي، و تسهيلات سرگرمى و غيره.
|
|
| سپس مى‌توان نقشه‌هائى را با هريک از ترکيب‌هاى حاصل از داده‌هاى مذکور رسم و چاپ کرد. مى‌توان نقشه‌‌اى جديد از روى هم قرار دادن چند نقشهٔ مختلف، تهيه و چاپ کرد. اين نقشه جديد مى‌تواند روابط متقابل فضا را به شکلى بسيار روشن و واضح نمايش دهد.
|
|
| مى‌توان مشاهده کرد که چگونه تسهيلات، جاذبهها و خدمات جهانگردى در کنار يکديگر در مناطقى خاص قرار گرفته‌اند و مجتمع‌هاى جهانگردى را تشکيل داده‌اند. همچنين مى‌توان ديد که چگونه فعاليت‌هاى ديگر با جهانگردى تعارض پيدا مى‌کنند.
|
|
| مناطق جهانگردى موجود، ظاهر و مشخص مى‌شود، همچنين فرصت‌هاى سرمايه‌گذارى آشکار مى‌شود. مورد ديگرى که بدين‌وسيله روشن مى‌گردد، بررسى‌هاى مربوط به ظرفيت پذيرش مناطق خاص است و اينکه آيا هنوز امکان توسعه و گسترش وجود دارد يا خير؟
|
|
| نقشه‌کشى به اين روش، همچنين مناطق جديد مناسب براى طرح‌‌هاى توسعهٔ آتى را مشخص مى‌کند. با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيائى (GIS) همچنين مى‌توان انواع روش‌ها و پيشنهادهاى مختلف را به تصوير کشيد. اين سيستم همچنين در سطح ملى مورد استفاده قرار گرفته است و با کنار هم قرار دادن داده‌هاى منطقه‌اى مختلف، يک بررسى کلى از وضع جغرافيائى کشور را فراهم مى‌آورد.
|
|
| يک دستگاه دولتى متولّى امور جهانگردى با توجه به اندازه و پيچيدگى کشور، ممکن است در دو سطح ملى و منطقه‌اى از تسهيلات سيستم اطلاعات جغرافيائى بهره‌مند باشد.
|
|
| اين دستگاه دولتى فقط داده‌هاى جهانگردى را به روز نموده و وارد رايانه مى‌کند. ساير داده‌ها را مى‌توان از سيستم اطلاع‌رسانى سراسرى به‌دست آورد.
|
|
| سيستم اطلاعاتى جغرافيائى (GIS)، اطلاعات خود را از دستگاه دولتى متولّى امور جهانگردى (GIS) به‌دست مى‌آورد.
|
|
| سيستم اطلاعات جغرافيائى که به‌منظور تکميل شبکه‌هاى دولتى در سطوح منطقه‌اى و ملى نصب شده است، ابزارى بسيار پيشرفته ارائه مى‌کند.
|
|
| بخش‌هاى مختلف اقتصادى معمولاً براى کسب فضائى خاص رقابت مى‌کنند يک سيستم اطلاعات جغرافيائي، قادر است به سرعت ادعاهاى متعارض را مشخص کند، راه‌حل‌هاى مختلف را بررسى و مشکل را به روشى منسجم حل کند.
|
