آتلكتازی‌ ـ atelectasis

آتلكتازی‌ عبارت‌ است‌ از جمع‌ شدن‌ یك‌ قسمت‌ از یا تمامی‌ یك‌ ریه‌. این‌ وضعیت‌ باعث‌ عدم‌ جذب‌ اكسیژن‌ به‌ مقدار كافی‌ از ریه‌ می‌شود

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. جمع‌ شدن‌ ناگهانی‌ و دربرگیرنده‌ یك‌ ناحیهٔ‌ وسیع‌ از ریه‌

۲. درد قفسهٔ‌ صدری‌

۳. تنگی‌ نفس‌؛ تند تند نفس‌ كشیدن‌

۴. شوك‌ (ضعف‌ شدید، رنگ‌پریدگی‌ پوست‌، تند شدن‌ ضربان‌ قلب‌)

۵. گیجی‌ و منگی‌ جمع‌ شدن‌ تدریجی‌

۶. سرفه‌

۷. تب‌

۸. تنگی‌ نفس‌

ـ علل‌ بیماری:

۱. انسداد مجراهای‌ هوایی‌ كوچك‌ یا بزرگ‌ ریه‌ توسط‌ ترشحات‌ مخاطی‌ غلیظ‌ در اثر عفونت‌ یا یك‌ بیماری‌ دیگر مثل‌ فیبروزكیستیك‌

۲. وجود تومور در داخل‌ مجرای‌ هوایی‌

۳. وجود تومور یا رگهای‌ خونی‌ خارج‌ از مجرای‌ هوایی‌ به‌ نحوی‌ كه‌ روی‌ مجرای‌ هوایی‌ فشار وارد بیاورند

۴. استنشاق‌ جسم‌ خارجی‌، مثل‌ اسباب‌بازی‌های‌ كوچك‌ یا بادام‌ كوهی‌ (پسته‌ شام‌)

۵. جراحی‌ طولانی‌ مدت‌ قفسهٔ‌ سینه‌ یا شكم‌ تحت‌ بیهوشی‌ عمومی‌

۶. صدمه‌ به‌ قفسهٔ‌ سینه‌ یا شكستگی‌ دنده‌ها

۷. زخم‌ نافذ

۸. بزرگ‌ شدن‌ گره‌های‌ لنفاوی‌

ـ عوامل‌ افزایش‌‌دهنده خطر:

۱. سیگار كشیدن‌

۲. وجود یك‌ بیماری‌ كه‌ مقاومت‌ بیمار را كاهش‌ داده‌ باشد یا وی‌ را ضعیف‌ كرده‌ باشد.

۳. بیماری‌ انسدادی‌ مزمن‌ ریه‌ ،مثل‌ آمفیزم‌ و برونشكتازی.‌

۴. استفاده‌ از داروهایی‌ كه‌ باعث‌ كاهش‌ توجه‌ و هوشیاری‌ می‌شوند، مثل‌ خواب‌ آورها، پاربیتورات‌ها، آرام‌بخش‌ها، یا الكل.‌

ـ پیشگیری‌:

۱. وادار كردن‌ به‌ سرفه‌ و تنفس‌ عمیق‌ هر 2-1 ساعت‌ پس‌ از عمل‌ جراحی‌ كه‌ حین‌ آن‌ از بیهوشی‌ عمومی‌ استفاده‌ شده‌ است‌.

۲. همچنین‌ حتی‌الامكان‌ بیمار باید در تخت‌ جابجا شود و تغییر وضعیت‌ دهد.

۳. به‌ هنگام‌ بیماری‌ ریوی‌، یا پس‌ از عمل‌ جراحی‌، مایعات‌ باید بیشتر مصرف‌ شوند، چه‌ به‌ صورت‌ خوراكی‌ و چه‌ به‌ صورت‌ تزریقی‌. به‌ این‌ ترتیب‌ ترشحات‌ ریه‌ رقیق‌تر و نرم‌تر خواهند شد.

۴. اشیای‌ كوچكی‌ كه‌ احتمال‌ دارد بچه‌های‌ كوچك‌ آنها را استنشاق‌ كنند از دسترسی‌ آنها دور نگه‌ دارید.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

آتلكتازی‌ ندرتاً زندگی‌ را به‌ خطر می‌اندازد و معمولاً خود به‌ خود برطرف‌ می‌شود. در صورتی‌ كه‌ آتلكتازی‌ به‌ علت‌ ترشحات‌ مخاطی‌ غلیظ‌ یا جسم‌ خارجی‌ ایجاد شده‌ باشد، بیرون‌ كشیدن‌ آنها باعث‌ رفع‌ آن‌ خواهد شد.اگر علت‌ آتلكتازی‌ یك‌ تومور باشد، سرنوشت‌ بیمار به‌ ماهیت‌ تومور بستگی‌ دارد.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. ذات‌الریه‌

۲. آبسه كوچك‌ داخل‌ ریه‌

۳. دایمی‌ شدن‌ جمع‌ شدگی‌ بافت‌ ریه‌ و تشكیل‌ بافت‌ جوشگاهی‌

ـ درمان‌:

۱. آزمایش‌ برای‌ اندازه‌گیری‌ اكسیژن‌ و دی‌ اكسیدكربن‌ خون‌ و نیز عكس‌برداری‌ از قفسهٔ‌ سینه‌

۲. جراحی‌ برای‌ برداشتن‌ تومور

۳. برونكوسكپی‌ برای‌ در آوردن‌ جسم‌ خارجی‌ یا ترشحات‌ مخاطی‌ غلیظ‌

۴. سیگار را ترك‌ كنید.

۵. روش‌ تخلیهٔ‌ ترشحات‌ را فرابگیرید و پس‌ از ترخیص‌ اجرا كنید.

۶. حداكثر همكاری‌ را در زمینهٔ‌ دستورات‌ پس‌ از عمل‌ جراحی‌ داشته‌ باشید. وضعیت‌ خود را در تخت‌ مرتباً عوض‌ كنید، و سعی‌ كنید مرتباً سرفه‌ نمایید و نفس‌ عمیق‌ بكشید. توجه‌ داشته‌ باشید كه‌ هنگام‌ سرفه‌، یك‌ بالش‌ را محكم‌ روی‌ محل‌ تخلیه‌ فشار دهید.

ـ داروها:

۱. از مصرف‌ داروهای‌ خواب‌ آور پرهیز كنید. ممكن‌ است‌ آنها باعث‌ عود آتلكتازی‌ شوند.

۲. داروهای‌ ضد درد برای‌ رفع‌ درد خفیف‌

۳. آنتی‌بیوتیك‌ برای‌ مبارزه‌ با عفونت‌، كه‌ به‌ طور اجتناب‌ناپذیر همراه‌ با آتلكتازی‌ رخ‌ خواهد داد.

ـ فعالیت‌:

به‌ محض‌ روبه‌ بهبود گذاشتن‌ علایم‌، فعالیت‌های‌ عادی‌ خود را از سر گیرید.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

هیچ‌ رژیم‌ غذایی‌ خاصی‌ توصیه‌ نمی‌شود، اما حداقل‌ 8 لیوان‌ آب‌ یا سایر مایعات‌ در شبانه‌روز بنوشید تا ترشحات‌ ریه‌ رقیق‌ و نرم‌ شود.

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

۱. اتساع‌ و برآمدگی‌ شكم‌

۲. احساس‌ تنگی‌ نفس‌ به‌ طور ناگهانی‌

۳. آبی‌ شدن‌ بستر ناخن‌ها و لب‌ها

۴. درجه‌ حرارت‌ بدن‌ مساوی‌ یا بیشتر از 9/38 درجهٔ‌ سانتیگراد