قانقاریا ـ gangrene

قانقاریا به‌ معنی‌ بافت‌ مرده‌ است‌. قانقاریا وقتی‌ ایجاد می‌شود كه‌ زخم‌ عفونت‌ پیدا كند یا بافت‌ در اثر وارد آمدن‌ آسیب‌ دچار تخریب‌ شود. قانقاریا می‌تواند در هر نقطه‌ای‌ از بدن‌ رخ‌ دهد، اما شایع‌ترین‌ جاها عبارتند از انگشتان‌ پا، پا، و ساق‌ پا، انگشتان‌ دست‌، دست‌، و ساعد دست‌. خطرناك‌ترین‌ جا احشای‌ شكمی‌ است‌.

قانقاریا اصولاً دو نوع‌ دارد: نوع‌ خشك‌ كه‌ در آن‌ عفونت‌ باكتریایی‌ وجود ندارد، و نوع‌ مرطوب‌ كه‌ در آن‌ زخم‌ در اثر باكتری‌ها دچار عفونت‌ می‌شود. واژه‌ قانقاریای‌ گازدار در مورد نوع‌ خاصی‌ از قانقاریای‌ مرطوب‌ به‌ كار می‌رود.

ـ علایم‌ شایع‌:

۱. تورم‌

۲. درد یا بی‌حس‌ شدن‌ ناحیه‌

۳. تب‌ خفیف‌ تا 3/38 درجه‌ سانتیگراد

۴. ترشحات‌ بدبو از زخم‌های‌ موجود در بافت‌های‌ مرده‌

۵. سیاه‌ شدن‌ پوست‌ همراه‌ با مردن‌ عضلات‌ و استخوان‌ زیر آن‌

۶. ترق‌ و تروق‌ كردن‌ پوست‌. در این‌ حالت‌ انگار كه‌ روی‌ حباب‌های‌ هوا در زیر پوست‌ فشار آورده‌ می‌شود.

ـ علل‌ بیماری:

قانقاریا وقتی‌ رخ‌ می‌دهد كه‌ جریان‌ خود به‌ یك‌ قسمت‌ از بدن‌ متوقف‌ شود یا به‌ شدت‌ كاهش‌ یابد. جریان‌ خود می‌تواند در موارد زیر متوقف‌ و در نتیجه‌ قانقاریا ایجاد شود:

۱. عفونت‌ با باكتری‌ كلستریدیوم‌ پرفرنژانس‌

۲. آسیب‌ بافتی‌ در اثر حوادث‌، جراحی‌، یا زخم‌های‌ سوراخ‌كننده‌ عمقی‌

۳. له‌شدگی‌ كه‌ باعث‌ قطع‌ جریان‌ خون‌ شود.

۴. تشكیل‌ لخته‌ خون‌ در یك‌ سرخرگ‌

۵. تصلب‌ شرایین‌ (سفت‌ و انعطاف‌ناپذیر شدن‌ سرخرگ‌ها)

۶. سرمازدگی‌ طولانی‌مدت‌

ـ عوامل‌ افزایش‌دهنده‌ خطر:

۱. دیابت‌ شیرین‌

۲. سن‌ بالا

۳. جریان‌ خون‌ كم‌ در یك‌ بافت‌ خاص‌

۴. سیگار كشیدن‌، كه‌ باعث‌ اختلال‌ در خونرسانی‌ می‌شود.

۵. سوء مصرف‌ الكل‌، كه‌ در كار رگ‌های‌ خونی‌ اختلال‌ ایجاد می‌كند.

ـ پیشگیری‌:

اگر مبتلا به‌ دیابت‌ هستید، دستورات‌ درمانی‌ را به‌ دقت‌ رعایت‌ كنید. پای‌ خود را مرتباً از لحاظ‌ علایم‌ ناشی‌ از بافت‌ بیمار كنترل‌ كنید. ناخن‌های‌ خود را همیشه‌ كوتاه‌ نگاه‌ دارید. كفش‌های‌ راحت‌ و اندازه‌ پایتان‌ بپوشید. در صورت‌ بروز علایم‌ عفونت‌ (گرمی‌، تورم‌، قرمزی‌، درد یا حساس‌ بودن‌ به‌ لمس‌) در یك‌ آسیب‌ پوستی‌، به‌ پزشك‌ مراجعه‌ كنید. سعی‌ كنید آسیبی‌ به‌ بدنتان‌ وارد نشود.

ـ عواقب‌ مورد انتظار:

در مراحل‌ اولیه‌، معمولاً با درمان‌ آنتی‌بیوتیكی‌ و جراحی‌ برای‌ برداشتن‌ بافت‌های‌ مرده‌ معالجه‌ می‌شود. بدون‌ درمان‌، قانقاریا می‌تواند منجر به‌ عفونت‌ مرگبار شود.

ـ عوارض‌ احتمالی‌:

۱. شوك‌

۲. مسمومیت‌ خون‌

۳. قطع‌ عضو برای‌ نجات‌ جان‌ بیمار

۴. انعقاد داخل‌ عروقی‌ منتشر كه‌ اختلالی‌ در انعقاد خون‌ به‌ شمار می‌رود.

ـ درمان‌:

۱. برای‌ درمان‌ بستری‌ شدن‌ در بیمارستان‌ ضروری‌ است‌.

۲. تلاش‌ برای‌ بهبود جریان‌ خون‌ به‌ ناحیه‌ درگیر

۳. جراحی‌ برای‌ برداشتن‌ بافت‌ مرده‌، كه‌ گاهی‌ شامل‌ قطع‌ عضو نیز می‌شود.

ـ داروها:

۱. داروهای‌ ضد درد

۲. داروهای‌ ضد انعقاد برای‌ جلوگیری‌ از تشكیل‌ لخته‌ خون‌

۳. معمولاً آنتی‌بیوتیك‌ داخل‌ رگی‌ در مراحل‌ اولیه‌ برای‌ مبارزه‌ با عفونت‌

ـ فعالیت‌:

تا زمانی‌ كه‌ پیشرفت‌ قانقاریا متوقف‌ و بهبود آن‌ آغاز نشده‌ باشد باید در رختخواب‌ استراحت‌ كرد. سپس‌ می‌توان‌ تدریجاً فعالیت‌ها را از سر گرفت‌. فیزیوتراپی‌ در صورتی‌ كه‌ قطع‌ عضو ضرورت‌ یافته‌ باشد.

ـ رژیم‌ غذائی‌:

به‌ هنگام‌ ترمیم‌ بافت‌ آسیب‌دیده‌، رژیم‌ پرپروتئین‌ و پركالری‌ داشته‌ باشید. مكمل‌ ویتامینی‌ و معدنی‌، از جمله‌ روی‌، دریافت‌ كنید. مایعات‌ به‌ مقدار كافی‌ بنوشید (8-6 لیوان‌ در روز).

ـ در این‌ شرایط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نمائید:

اگر شما یا یكی‌ از اعضای‌ خانواده‌تان دچار علایم‌ قانقاریا شده‌اید. اگر علی‌رغم‌ دارو و درمان‌، درد مداوم‌ شود. اگر به‌ هنگام‌ دوره‌ نقاهت‌، تب‌ به‌ وجود آید.