تاریخچه نمایشگاه‌ها

اولين نمايشگاه صنعتى در ايران در اوايل قرن چهاردهم تشکيل شد. يک نمايشگاه بزرگ صنعتى نيز در سال ۱۳۳۷ برگزار گرديد. اين نمايشگاه در واقع در انحصار صنايع پيشرفته بود و دولت ايتاليا کليه توليدات صنعتى خود را در ايران به معرض نمايش گذاشت. هزينه برپائى اين نمايشگاه حدود ۶ ميليون ريال بود که توسط دولت و صاحبان صنايع ايتاليا تأمين گرديد. در سال ۱۳۷۴ نمايندگان اقتصادى ۴۰۰ کشور خارجى با حضور مقامات ايرانى جلسه‌اى در وزارت امور اقتصادى تشکيل دادند تا درباره چگونگى تشکيل نمايشگاه صنعتى جهانى در سال آينده به بحث و گفتگو بپردازند. در آن زمان محلى به وسعت يک ميليون و سيصد هزار متر مربع در محل فعلى نمايشگاه‌ها درنظر گرفته شد که کليه امکانات لازم از قبيل: هتل، اتوبان، پارکينگ و تأسيسات مورد نياز داخل و يا مجاور آن پيش‌بينى شد. همچنين در آن سال تصميم گرفته شد براى تشويق بازرگانان و شرکت‌هاى خارجي، کليه اجناس نمايشى برون تشريفات گمرکى وارد نمايشگاه و سپس خارج شود. در آن سال پيش‌بينى مى‌شد که پنجاه کشور در نمايشگاه صنعتى تهران شرکت نمايند که پس از پايان نمايشگاه نيز بازار مکاره‌اى در اين محل داير شود. همچنين نمايندگان سفارت‌خانه‌ها و وابسته‌هاى اقتصادى خارجى موافقت کردند که هر دو ماه يک بار کنفرانسى در تهران تشکيل دهند.

در سال ۱۳۴۸، نمايشگاه بين‌المللى آسيائى در تهران تشکيل شد. اين نمايشگاه از ديدگاه کشورهاى شرکت‌کننده بازتاب خيراه کننده‌اى در جهان داشت و تهران را به‌عنوان يک بازار بالقوه بين‌المللى به جهانيان معرفى کرد.

در سال ۱۳۵۲ مقدمات تشکيل نخستين نمايشگاه بين‌المللى در تهران با تبليغ شرکت‌ها و کالاهاى مورد عرضه در نمايشگاه، آغاز گرديد. در آن سال هفتاد شرکت انگليسى اعلام آمادگى کردند تا در نمايشگاه تهران حضور يابند. جيپ مه نورد و آزمايشگاه فضائى و سنگ ماه نيز از جمله وسايلى بود که در اين نمايشگاه در معرض ديد بازديدکنندگان قرار گرفت.

سرانجام در تاريخ هفدهم شهريور ماه سال ۱۳۵۲ نخستين نمايشگاه بين‌المللى در تهران با شرکت ۲۱ کشور و ۴۳۳ شرکت بازرگانى و مؤسسه توليدى خارجى و ۱۳۰ شرکت‌کننده داخلى برگزار و رقابت کشورها و شرکت‌ها مختلف به منظور فتح بازار مصرف ايران آغاز شد. در آن سال معادل يک ميليارد ريال کالا در نمايشگاه در برابر ديدگان علاقه‌مندان قرار گرفت و نمايشگاه صبح‌ها براى بازديدکنندگان گشوده مى‌شد. اين نمايشگاه در وسعتى معادل ۲۳ هزار متر مربع فضاى سرپوشيده و ۲۴ هزار متر مربع فضاى باز، برگزار و مؤسسات و شرکت‌هاى توليدى - صنعتى داخلى در ۹ رشته صنعتي، توليدات خود را عرضه کردند. به منظور بازديد از اولين نمايشگاه بين‌المللى بازرگانى تهران دوهزار نفر از بازرگانان و صاحبان صنايع کشورهاى مختلف به تهران آمدند و طى چهارده روز برگزارى نمايشگاه (از روز بيستم شهريور ماه سال ۵۲ آغاز شده بود) ۶۰۰ هزار نفر از اين نمايشگاه بازديد کردند. قابل ذکر است که بيشترين معاملات در اين نمايشگاه در زمينه ماشين‌هاى نساجي، ماشين‌آلات، توليد مصالح ساختماني، پلاستيک‌سازي، ماشين‌آلات راه‌سازى و ساختمانى صورت گرفت.

دومين نمايشگاه بين‌المللى بازرگانى تهران نيز با اعلام آمادگى چهل کشور، روز بيست و ششم شهريور ماه سال ۱۳۵۳ با حضور ۳۲ کشور خارجى در مساحتى معادل ۶۰ هزار متر مربع در چهارده سالن برگزار شد.

يک سال بعد، در سطحى به وسعت ۵۷،۰۰۰ متر مربع فضاى سرپوشيده و ۱۲۰،۰۰۰ متر مربع فضاى باز، سومين نمايشگاه بين‌المللى بازرگانى تهران با حضور ۴۴ کشور و ۵۰۰ واحد صنعتى و بازرگانى دولتى و خصوصى ايرانى و خارجى (از بيست و دوم شهريور ماه تا دوم مهرماه سال ۱۳۵۴) برگزار گرديد. در آن سال اعلام شد 'نمايشگاه تهران در انتظار يک ميليارد دلار معامله است.'

پس از آن تا سال‌هاى پيش از پيروزى انقلاب اسلامى نيز سه نمايشگاه در تهران برگزار شد که به ترتيب عبارت بود از:

- نمايشگاه چهارم: ۲۷/۶/۱۳۵۵ - ۴۵ کشور - ۵۰۰ هزار نفر بازديدکننده.

- نمايشگاه پنجم: ۲۸/۶/۱۳۵۶ - ۴۳ کشور -۷۰۰ هزار نفر بازديدکننده.

- نمايشگاه ششم: ۲۸/۶/۱۳۵۷ - ۴۰ کشور - ۶۰۰ هزار نفر بازديدکننده.

گفته شد که در اين نمايشگاه ده ميليارد تومان کالا معامله شده است. همچنين علاوه‌ بر نمايشگاه‌هاى مذکور در سال‌هاى قبل از انقلاب نيز چندين نمايشگاه بين‌المللى تخصصى در زمينه‌هاى مختلف برگزار گرديد.