|
|
جهانگردى و تغييرات اجتماعى و فرهنگى
|
|
| نظر به اينکه جهانگردى علاوه بر بُعد اقتصادي، داراى ابعاد فرهنگى هم مى‌باشد. لذا مشکل آن به مسئله‌اى فرهنگى تبديل شده است. بنابراين به لحاظ چنين بُعدي، دخالت جوامع و سازمان‌هاى دولتى را طلب مى‌کند. به‌علاوه به‌دليل آنکه اتخاذ هرگونه سياست و تعيين هر خط مشى براى جهانگردى مستلزم اطلاع از تغييرات سريع اجتماعى و فرهنگى است که با آن ارتباط و وابستگى مستقيم دارد، لذا ما ترجيح مى‌دهيم که از اين تغييرات صحبت نکنيم نه از شرايط. درست نظير آنچه که در اثر مشاهده کادرها و تصويرهاى متوالى يک فيلم سينمائى به وقوع مى‌پيوندد. اگرچه هر کدام از تصويرها و کادرها يک شرط يا يک حالت را ثبت نموده‌اند، مع‌هذا خود فيلم که مجموعه پيوسته کادرها است متحرک است. از اين طريق معلوم مى‌گردد که اين تغييرا پى‌آمد توالى و تداوم شرايط متفاوت است و لذا ما هر لحظه خود را در درون شرايط متفاوتى مى‌بينيم و بدين‌سان مى‌توانيم با استفاده از تجربيات شخصى و يا تحقيقات اجتماعى آنها را بازشناسى و ارزشيابى کرده و تا حدودى شيوه‌هاى متناسبى را جهت آينده پيش‌بينى و انتخاب نمائيم.
|
|
| در دهه‌هاى پس از جنگ، جامعه‌شناسان به بررسى انگيزه‌ها و علل تغييرات اجتماعى و فرهنگى پرداختند و از نتايج حاصله که با بهره‌گيرى از علوم جامعه‌شناسى و روانشناسى به انجام رسيده بود مضطرب شدند.
|
|
| آنان اعلام داشتند در درون تمامى موجودات زنده پاره‌اى از فشارهاى اساسى و تحريکات اوليه عصبى وجود دارد، ميزان اين فشارها و تحريکات در اثر دگرگونى شرايط محيط نظير نوع زيستن در محيط، اقتصاد، رژيم سياسى و غيره قابل تغيير بوده و در نوسان است.
|
|
| هم‌چنين در اثر حضور ارتباطات جمعى که ايجاد آن مستلزم بهره‌گيرى از دستگا‌ه‌هاى عظيم و پيچيده الکترونيکى است، نيز پاره‌اى از فشارهاى عصبى به‌وجود مى‌آيد.
|
|
| اين ارتباطات نه تنها از طريق تبليغات، بلکه از ساير طرق به مردم ارائه مى‌شود. نظير جابه‌جائى برنامه‌ها، شيوه‌هاى رفتاري، بخش‌هاى مصرفى و کالاهاى جديد (بيشتر، بهتر مدرن‌تر و تازه‌تر مصرف کنيد) اين کالاها بدون آنکه اساساً با مخالفت سيستم کلى اجتماع روبه‌رو شوند هر لحظه قدرت بيشترى مى‌يابند. در اين زمينه کافى است به مدل‌هاى گوناگون و تداوم تغييرات آن در جوامع مصرفى و استحکام عقيده سودپرستى و بهره‌گيرى در اين جوامع را مورد توجه قرار دهيم.
|
|
| تاريخ بشريت، تاريخ تحولات اجتماعى و فرهنگى است که چرخش اين تحولات در اثر رفتارهاى انسانى و انگيزه‌هاى آن است.
|
|
| فى‌المثل تکرار حوادث نزد گروه‌هاى بدوى اوليه را مشاهده نمائيد. حرکت آن بدين‌سان بود: خانواده قبيله، عوامل کشاورزي، جوامع کوچک، قوانين قضائى اوليه و غيره. حال ضعف شديد آنها را در مقابل اجتماعات عظيم صنعتى مشاهده نمائيد که چگونه جاى او را به دو واقعيت روشن سپرده است:
|
|
| - نخست: فرد به‌عنوان موجودى بدون کنترل و در عين حال بى‌دفاع در مقابل گروه بدوى انساني.
|
|
| - دوم: جامعه در کليت خود که به‌عنوان توده‌اى عظيم و مشروط تجلى مى‌کند. جامعه صنعتى تعيين کننده و يا حداقل شکوفا کننده اين تحولات است.
|
|
| ولى همين تحولات به نوبه خويش باعث ايجاد پاره‌اى تغييرات در رفتارهاى انسانى شده است. از آن جمله مى‌توان، تغيير در نيروى انتخاب عقيده افراد يک گروه در درون محيط زندگى آنها را برشمرد. مثلاً خانواده به‌عنوان هسته مرکزى اجتماع در حال کاستن و گاه از دست دادن، اعمال و نشانه‌هاى سنتى خويش است. اعمالى به آن علاقه و تعلق خاطر داشت و امروزه در جهت کنترل آن گام برمى‌دارد.
|
|
| پيش از پيدايش شيوه‌هاى جديد مخارج، تصميم‌گيرى در مورد مصرف کالاها و خدمات به عهده افراد خانواده بود ولى امروزه بخش عمده‌اى از اين موارد به روابط درون گروه‌هاى اجتماع مربوط شده و مدام در حال افزايش است و از آن جمله مى‌توان مخارج خانوادگى را ذکر کرد.
|
|
|
عوامل اجتماعى - فرهنگى جهانگردى
|
|
| تأثير دگرگونى شرايط اجتماعى - فرهنگى بر روى جهانگردى واضح است. آمارهاى رسمى و امورى که از طرف متخصصين و کارشناسان بخش جهانگردى مورد توجه قرار گرفته است بيانگر آن است که، بعضى متغيرها نظير سن، جنس، درآمد، ميزان تحصيلات، نوع زندگي، احوال شخصيه، شغل و غيره بر چگونگى جهانگردى اثر فراوان دارد.
|
|
|
|
| مجموع روابط انسانى شبيه کاسه‌اى مملو از تيله‌هاى مدور است. تکان دادن يکى به منزله حرکت جملگى تيله‌ها است. اگرچه تيله‌ها در ميزان حرکت متفاوت هستند ولى اطمينان از سکون آنها غيرقابل انتظار است.
|
|
| حال مى‌توان سياست را تحت عنوان 'مجموعه رنگارنگى از پيش‌بيني، ساخت و تهيه و اطمينان، تعريف کرد' .
|
|
| سياست و در مورد سياست جهانگردى عبارت است از: تلاشى پيگير به‌منظور دخالت در انگيزه، گنجايش و اصلاح بخش جهانگردى در جهت تداوم بخشيدن به اثراتى معين در شرايطى ويژه.
|
|
| ولى هرگونه دخالت از طريق لمس يک قاعدهٔ منظم، موجبات پيدايش عمل‌ها و عکس‌العمل‌هائى در بيلان‌ها و موازنه‌ها را فراهم مى‌آورد.
|
|
| سؤال اين است: 'آيا مى‌توان با استفاده از روش‌ها، بيلان‌ها و ترازهاى جديدى را پيش‌بينى کرد؟' پاسخ اين سئوال با توجه به بعضى از محدوديت‌ها مثبت است. تحقيقات به‌‌‌‌‌‌‌‌‌عمل آمده بر روى روانشناسى و جامعه‌شناسى جهانگردي، چنانچه بر مبناى پيش‌بينى‌هاى دقيق و مناسب تدوين گردد، کمک مؤثرى در تنظيم برنامه‌هاى صنعت جهانگردي، سياست جهانگردى و به‌طور کلى براى جهانگردى خواهد بود.
|
