|
|
|
| اين آرامگاه در کنار راه قم به سراجه واقع شده و سبک بناى آرامگاه آن، شبيه بناهاى قرن هشتم هـ.ق است. گنبد اين مزار، برج هرمى شانزده ترکى به قطر ۸ و ارتفاع ۹ متر با گردنى به ارتفاع ۲ متر است که با کاشى تزيين شده است. نماى داخلى بنا نخست چهارگوشه با درگاه‌هايى در چهارسو است که در بالا به هشت ضلعى و سپس در قاعده گنبد به ۱۶ ضلعى تبديل شده است. مرقد در وسط بنا قرار دارد و با کاشى معرق لاجوردى آراسته شده که بى‌هيچ ترديدى از آثار قرن دهم هجرى است. گرداگرد اين کاشى‌ها، صلوات کبير به خط ثلث طلايى در درون ترنج‌هايى نوشته شده است. کاشىکارى خشتى بدنه، نو و فاقد ارزش تاريخى است. ايوان مقرنس شرقى بقعه، کتيبه‌اى کمربندى از کاشى خشتى از دوره قاجار (۱۲۸۱ هـ.ق) را در بر دارد.
|
|
| امامزاده عاقب، روستاى بنابر، تفرش (صفويان، قاجاريان)
|
|
| اين آرامگاه در روستاى بنابر از توابع تفرش واقع شده و بنايى چهار ضلعى، با چهار شاه‌نشين با جدار سفيدکارى و فاقد تزئينات است. در ضلع جنوبى بقعه، محرابى ساخته شده است. بر فراز بنا نيز گنبدى کلاه خودى شکل يا نيم بيضى با چهار دريچه نورگير است. روى مرقد، صندوقى بسيار قديمى با تنکه‌هاى قابسازى و خوانچه‌پوش بدون کتيبه قديمى است. اين بنا در دوره‌هاى بعد تعمير و الحاقاتى بدان اضافه شده است. صاحب مدفن را از اولاد امام کاظم (ع) ذکر کرده‌اند.
|
|
| امامزاده عباسعلى، دينور، صحنه
|
|
| اين بنا در دينور صحنه واقع شده و گنبدى کوچک دارد. بر روى سنگ‌قبر ميان بقعه نوشته‌اى به چشم مى‌خورد که عبارت است از : «هذا قبر الشيخ الامام الفقيه محمد بن عبد ال (ملک) ...» خط کتيبه، کوفى است. در داخل ايوان نيز سنگ مرمرى قرار دارد که به خط ثلث زيبا بر آن تاريخ ۷۰۳ هـ.ق حک شده است. هويت صاحب بقعه در محل چنين است : امامزاده عباسعلى بن موسى بن جعفر (ع).
|
|
| امامزاده عبدا... بن موسى بن جعفر (ع)، بافق
|
|
| مزارى با بنايى مفصل و عالى در بافق وجود دارد که بسيار مورد احترام و زيارت مردم محل و اهالى يزد و کرمان است. سبک بنا، گنبد و کاشىکارى و تزئينات داخلى اين زيارتگاه از آثار تاريخى و ديدنى پهنهٔ ميان يزد و کرمان به شمار مى‌رود.
|
|
| امامزاده عبداللّه، شوشتر
|
|
| اين آرامگاه، در جنوب شهر شوشتر بر فراز تپه‌اى واقع شده و پيرامون آن را گورستانى کهن فرا گرفته است. سردر سنگى ورودى به محوطه به دورهٔ صفويه مربوط است. مجموعهٔ بنا به صورت مکعب مستطيل است. ورودى امامزاده که در نماى شمالى بنا قرار دارد عبارت از سردر بلندى که در دو سوى آن، دو مناره يا تزئينات کاشى قرار گرفته است. پس از ايوان، يک در چوبى قديمى است که تاريخ ۱۰۳۵ روى کتيبهٔ آن حک شده است و پس از آن اتاقى با سقف گنبدى شکل قرار گرفته است. زير سقف نقاشى‌هاى گل و بوته مربوط به دوران قاجار به چشم مى‌خورد. ضريح برنجى آن از کارهاى زمان ناصرالدين‌شاه است. گنبد فراز حرم به سبک رايج منطقه و به شکل گنبدهاى «رُک زينه‌اي» در ۱۲ رج ساخته شده است. بناى نخستين بقعه به منتصر - خليفهٔ عباسى - نسبت داده شده است. بناى کنونى بقعه، از آثار مهدى قليخان - حکمران شوشتر در زمان شاه‌عباس صفوى و مربوط به سال ۱۰۰۲ هـ.ق است. در جوار امامزاده قبر سه شخصيت وجود دارد. نسب امامزاده را به امام زين‌العابدين مى‌رسانند.
|
|
| امامزاده عبداللّه، روستاى نقاره‌خانه، بويراحمد (ياسوج)
|
|
| بين راه ياسوج در روستايى به نام نقاره‌خانه، بقعه و مزار امامزاده عبدالله واقع شده است. اطراف آن را مزارهايى با قدمت بسيار زياد فرا گرفته‌اند. نقوش بسيارى بر روى سنگ قبرها حجارى شده که اينک نيز مشهود است. نقوشى همچون سواران شمشير به دست در حال رزم با شير و گاو و نشانه‌ها و علامت‌هاى نمادين ديگر همچون ستاره‌هاى چند پر، خورشيد و اسلحه‌هاى سرد و گرم. خطوط آنها نيز اکثراً فارسى و عربى است.
|
|
| علائم و نشانه‌هاى سنگ قبرهاى پيرامون اين امامزاده نشانگر جنس مدفون و مقام شجاعت مردان در نبردها مى‌باشد.
|
|
|
|
| در کوى علياى شهر نطنز، بر فراز تپه‌اى مشرف بر استخرى از آب قنات که پيرامون آن را درختان بيد و چنار در بر گرفته‌اند، گنبدى سبز ديده مى‌شود که بر مزار امامزاده عبداللّه، فرزند حضرت على (ع)، و فرزندان و برادرزادگان و يارانش شهرت يافته است.
|
|
| درِ ورودى محاذيِ استخر، با طى ۱۵ پلهٔ سيمانى نسبتاً عريض به حياط نخستين مى‌رسد. شرق و غرب اين حياط را اتاق‌هايى فرا گرفته که محل سکونت خادم و آرامگاه‌هاى خانوادگى است. در ديوار شمالى حياط، سه طاق‌نما و داخل طاق‌نماها، سنگ‌قبرهايى از جمله سنگ‌قبر حاج ملامحمد اديبى نصب شده است.
|
|
| رواق امامزاده، مربع‌شکل و طول هر ضلع آن ۴/۹۵ متر است. سقف آن، نقوشى هندسى از نوع يزدى‌بندى ساده دارد که با رنگ و روغن تزئين داده شده است. ازارهٔ ديوار رواق با ارتفاع ۱۰۵ سانتىمتر با کاشى‌هاى الوان پوشيده شده است.
|
|
| ضريح در سمت شمال شرقى رواق، و روى يک چهار ديوارى با پوشش سنگ «تراورتن» به ارتفاع ۶۷ سانتىمتر نصب شده است. قبر برجستهٔ داخل ضريح، به ديوارهٔ شرقى چهارديوارى زير ضريح متصل است و به اندازهٔ ديوارهٔ زير ضريح ارتفاع دارد و سه جبههٔ آن با کاشى‌هاى آبى شش‌بر ساده تزئين شده است. روى قبر نيز کاشى‌هاى شش‌بر سبز رنگ نصب شده که فواصل بين آنها را کاشى‌هاى معرق طلايى پوشانده است. کاشىکارى پوشش گنبد در سال ۱۳۴۷ تجديد شده و کتيبهٔ ساقهٔ آن با «آيه‌الکرسي» و سورهٔ «قدر» و جملهٔ «لا اله الا اللّه» به خط کوفى بنايى تزئين يافته است.
|
|
| امامزاده عبداللّه، همدان
|
|
| اين بنا در شهر همدان و در محله و ميدانى به همين نام قرار دارد که در گذشته از محله‌هاى پرجمعيت شهر بود.
|
|
| در سال‌هاى اخير، تغيير و تحولات بسيار در بنا صورت گرفته است و بناى کنونى به جاى بناى قديمى که تاقِ سنگى چهار ضلعى با گنبدى از شيروانى بود ساخته شده است. اين بنا داراى طرح ۲۴ ضلعى دايره مانندى است که دورنماى بيرونى آن ۱۲ طاق‌نما و ۱۲ جرز دارد. ساختمان بقعه روى سکوى سيمانى ۳۵ سانتى‌‌مترى ساخته شده و مصالح بخش زيرين آن تا ارتفاع ۹۰ سانتىمتر از سنگ خارا و از اين قسمت به بالا آجرى است.
|
|
| داخل طاق‌نماها را با اسپرهاى کم عمق قوس‌دار به دو بخش تقسيم کرده‌اند. بر ورودى همهٔ طاق‌نماها با ترکيب آجر و کاشى‌هاى سبز رنگ کلمات اللّه، محمد و على نوشته شده است. جرزها نيز از آجر ساده ساخته شده و سقف بنا گنبدى است که نوشته‌هاى طاق‌نما در قسمت ابتدايى دور آن تکرار شده‌اند.
|
|
| داخل گنبد، همانند قسمت بيرونى است، با اين تفاوت که به جاى سنگ خارا، با اندود گچ رنگ‌آميزى شده و بالاى اين قسمت تا زير ساقهٔ گنبد آينهکارى است در قسمت بالاى آينهکارى، کتيبه‌اى به خط ثلث روى کاشى لاجوردى وجود دارد.
|
|
| شبستان بقعه بسيار کوچک و به ابعاد ۴×۴ متر است و دو ورودى مقابل هم دارد که يکى از آنها بسته است.
|
|
| داخل بقعه دو گور وجود دارد که يکى با کاشى سبز حاشيه‌نويسى شده و ديگرى فاقد هر گونه تزئين و نوشته است. در حاشيه گور اول با کاشى سبز رنگ آيهٔ ۱۶ از سورهٔ آلِ عمران نوشته شده است. ضريح روى گور، مشبک آهنى و نوساز است و گورها متعلق به پدر و پسرى از سادات به نام‌هاى احمد و عبداللّه بن احمد از اولاد با واسطهٔ حضرت موسى بن جعفر (ع) است.
|
|
| همه روزه انبوهى از مردم نذرى‌هاى خود را در اين محل ادا مى‌کنند. در حال حاضر در اطراف بناى امامزاده پارکى احداث شده است که مردم اوقات فراغت خود را در جا آن مى‌‌گذرانند.
|
|
|
|
| بنايى عالى است که از حيث سبک و گنبد و کاشيکارى و تزئينات داخلى اثرى ارزشمند محسوب مى‌شود و در بافق قرار دارد. بدنهٔ اتاق مرقد با کاشى‌هاى مسدس لاجوردى و با حاشيهٔ سياه و سفيد از آثار قرن ۸ و ۹ هجرى پوشيده شده است. لبهٔ غرفه‌هاى فوقانى مشرف به صحن اصلى مزار نيز با همين نوع کاشى مزين گرديده است. سقف داخلى بنا گنبدى مقرنس کارى شده است و ديواره و گوشواره‌هاى زير گنبد رنگ‌آميزى و نقاشى شده و ديوار رو به قبلهٔ محراب گچبرى ظريفى دارد که با آيات قرآن و عبارتى ديگر مزين شده است. اين کتيبه‌ها به خط «حسين يزدى و عمل حسن ولددين جعفر استاد معمارباشي» است.
|
|
| امامزاده عبداللّه، تهران
|
|
| اين امامزاده در غرب تهران در منطقهٔ جى واقع شده و داراى بقعه‌اى است که از داخل و خارج صورت هشت ضلعى دارد. احتمال مى‌رود اصل بنا مربوط به قرون هفتم يا هشتم هجرى باشد که در دوران قاجاريه تغييرات و تعميراتى در آن انجام داده‌اند.
|
|
| امامزاده عبداللّه، روستاى فارسجين، قزوين (سلجوقيان)
|
|
| در روستاى فارسجين که در حدود ۳ کيلومتر با ضياء‌آباد فاصله دارد، بناى آجرى جالبى وجود دارد که حائز کمال اهميت است. بناى امامزاده عبداللّه در وسط قبرستانى قرار دارد که اطراف آن ديوارى کوتاه با پوشش کاهگل کشيده‌اند.
|
|
| بناى امامزاده عبداللّه شامل دو بخش جداگانه است : بخش اصلى بنا بقعهٔ امامزاده است که از خارج به يک هشت ضلعى شبيه است.
|
|
| گنبد بنا که گنبدى جالب توجه است، بر فراز پايهٔ هشت‌ضلعى و در وسط آن ساخته شده است؛ به نحوى که فاصلهٔ هر ضلع تا گنبد در حدود يک متر است. در قسمت استوانه‌اى شکل گنبد، چهار پنجرهٔ مستطيل شکل در چهار طرف کار گذاشته شده است که لبهٔ زيرين آنها هم‌کف بنا مى‌باشد. در قسمت بالاى استوانهٔ مزبور و نرسيده به گنبد مخروطى، قطاربندى تزئينى جالبى در دو رديف صورت پذيرفته که جلوهٔ خاصى به مجموعهٔ خوش‌ترکيب گنبد بخشيده است.
|
|
| نقشهٔ داخل بنا به شکل هشت‌ضلعى است و بر روى هر يک از ضلع‌هاى داخلى آن، يک طاق‌نماى توگود با قوس‌هاى تيزه‌دار زده شده است. به کمک جرز حدفاصل طاق‌نماها و فضاى ميان قسمت بالاى قوس‌هاى مزبور، کاربندى لازم فراهم آمده است و در نتيجه، موجبات تبديل طرح هشت ضلعى به دايره و ايجاد يک دايره به ارتفاع ۳۰ سانتىمتر فراهم شده است.
|
|
| در حال حاضر، تمام فضاى داخل بقعه در زير لايه‌اى از گچ سفيد قرار دارد؛ ولى به احتمال فراوان، با توجه به نوع تزئينات برجسته و فرو رفتهٔ سقف، داخل بنا داراى تزئينات نقاشى و ديوارنگاره‌هايى بوده است؛ چنان‌که در حال حاضر، با فرو ريختن کمى از گچ‌کارى سقف رواق امامزاده، نمونهٔ مختصرى از تزئينات نقاشى آن، که طرح‌هاى اسليمى و گل‌وبوته با رنگ سياه يا قهوه‌اى است، نمايان شده است.
|
|
| با توجه به تمام جنبه‌ها و به‌خصوص نحوهٔ آجرچينى بنا، بناى امامزاده عبداللّه را مى‌توان از آثار قرن ششم هجرى قمرى به شمار آورد. گنبد مزبور تنها گنبد مخروطى‌شکل از قرن ششم هجرى قمرى است که هم‌چنان پابرجاست.
|
|
| امامزاده عبدالله، اسكومحله، آمل
|
|
| آستانهٔ امامزاده عبدالله در ۱۲ کيلومترى جنوب غربى آمل، در روستاى «اسکومحله» قرار دارد. ساختمان اصلى امامزاده در سال ۱۳۴۳ شمسى به وسيلهٔ سازمان اوقاف تخريب گرديد و بناى نوساز و با عظمت کنونى به جاى آن ساخته شد. در صحن بناى امامزاده ضريحى است از طلا و نقره به طول ۴۶۳ سانتىمتر، عرض ۳۷۵ سانتىمتر، و ارتفاع ۲۷۵ سانتىمتر که به وسيلهٔ هنرمندان ماهر اصفهانى ساخته شده است.
|
|
| از آثار قديمى آستانهٔ امامزاده عبدالله، حوض شفا و مرقد بى‌بى فاطمه و سقاخانه آن است که به وسيلهٔ سازمان اوقاف تجديد بنا شده‌اند. اين امامزاده که کلاً جنبهٔ زيارتى دارد، داراى زائر‌سراى درجهٔ يک با سرويس‌هاى لازم و زائر‌سراى درجهٔ دو است که در اطراف بناى اصلى بقعه احداث شده‌اند. علاوه بر زائرسرا، اتاق‌هاى مديران و مسئولين، سالن بزرگ غذاخورى، ساختمان بانک، دکان‌هاى متعدد (بازار) و بناهاى ديگر براى آسايش و راحتى زائران ساخته شده است.
|
