واکسيناسيون عليه HBV در بيش از ۸۵ تا ۹۵% مواقع (بستگى به مناطق مختلف جهان) ايمنى ايجاد مى‌کند. سازمان جهانى بهداشت توصيه مى‌کند که اين واکسن مشابه ديگر واکسن‌ها در تمامى نوزادان تلقيح شود. هم‌اکنون نزديک به يک‌درصد کشورهاى جهان به اين توصيه WHO عمل نموده‌اند و اين واکسن را به برنامهٔ واکسيناسيون مرسوم خود در دوران کودکى و براى همهٔ نوزادان بکار مى‌برند. در کشور ما نيز اين برنامه از سال ۱۳۷۱ شروع گرديده است و هم‌اکنون دو نوع واکسن در سطح جهان به‌مصرف مى‌رسد.
واکسيناسيون باعث گرديده است تا ميزان شيوع HBV کاهش پيدا کند، ولى با توجه به وجود بيش از ۳۵۰ ميليون ناقل ويروس در سطح جهان که بيشتر آنها در کشورهاى آسيائى و آفريقائى زندگى مى‌کنند، هنوز عفونت با اين ويروس در مقياس وسيعى وجود دارد و اقدام‌هاى جدى‌تر براى پيشگيرى از عفونت لازم است.
اين موضوع که آيا قبل از واکسيناسيون انجام آزمون سرولوژى ضرورى است يا نه، بستگى به عوامل متعدد دارد. بديهى است، کسانى که سرم آنها HBC Ab و HBs Ab مثبت است، نيازى به واکسيناسيون ندارند. درصد اين افراد در جوامع مختلف فرق مى‌کند؛ براى مثال، در چين بيشتر از ۹۵%، در ايران ۳۵ تا ۴۰% و در آمريکا ۱۰% مردم به‌طور کلى ايمنى دارند. پس تصميم‌گيرى در مورد برنامهٔ بيماريابى (Screening) ايمنى با آزمايش خون قبل از واکسن بستگى به شيوع عفونت و ميزان آن در هر کشور دارد و در اين مورد با توجه به شرايط اقتصادى و توانائى هر کشور بايد تصميم‌گيرى شود، ولى بررسى اپيدميولوژى بيمارى‌هاى شايع ازجمله HBV بصورت بيماريابى داراى فوايد و عوارض متعدد است که در هر مورد بايد به‌دقت بررسى و سپس اقدام شود.
- فوايد برنامهٔ بيماريابى در سطح جامعه براى ميزان عفونت HBV قبل از واکسيناسيون:
۱. چون اکثر مبتلايان بدون علامت هستند و در مرحله‌اى که بيمارى درمان‌پذير است تشيخص داده مى‌شوند، امکان معالجه ميسر مى‌گردد.
۲. شناخت ناقلان ويروس باعث آموزش آنها درجهت جلوگيرى از انتشار ويروس و واکسيناسيون نزديکان آنها مى‌شود.
۳. با شناسائى افرادى که پيش ازاين عفونت و در نتيجهٔ آن به‌طور طبيعى ايمنى پيدا نموده‌اند و احتياج به واکسن ندارند (%۴۰ مردم ايران)، صرفه‌جويى بسيارى در مصرف واکسن موجب مى‌شود.
۴. اطلاعات بسيار با ارزشى در مورد روش‌هاى انتقال ويروس در سطح جامعه بدست مى‌آيد که مى‌تواند در برنامه‌ريزى‌هاى بهداشتى از جمله آموزش بهداشت مورد استفاده قرار گيرد.
- عوارض برنامهٔ بيماريابى در سطح جامعه براى HBV:
۱. هزينهٔ سرم سرسام‌آور و گران براى انجام آن
۲. وجود مثبت و منفى کاذب که در هر نوع آزمون ديده مى‌شود
۳. مشکل‌هاى اخلاقى و اجتماعى براى کسانى که ناقل شناخته مى‌شوند
۴. گران‌بودن، عدم وجود و کم‌بودن تأثير درمان در افرادى که ناقل شناخته مى‌شوند. (درمان حداکثر ۵۰% مؤثر است)
پيشگيرى در نوزادان وقتى مادر آنها HBe Ag مثبت دارد، خيلى مهم است. در اين رابطه بايد نوزادان بلافاصله پس از تولد علاوه بر دريافت اولين دُز واکسن، مقدار نيم سى‌سى HBIG دريافت نمايند. تمام مادران قبل از آبستنى و يا در دوران آبستنى بايد ازنظر HBV چک شوند تا افراد ناقل HBV مشخص و مراقبت ويژه براى پيشگيرى از ابتلاء نوزادان انجام گردد. تمام کودکانى که بصورت فوق واکسينه مى‌شوند، لازم است که در سن ۱۰ تا ۱۲ سالگى يک‌بار ديگر واکسن يادآورى را دريافت نمايند. پيشگيرى در کادر پزشکى بخصوص کارکنان در برخى از مشاغل با خطر بالاتر هم براى سلامتى خود آنها و هم بيماران فوق‌العاده مهم است و اين افراد بايد پس از واکسيناسيون تيتر آنتى‌بادى Anti-HBs را در سرم کنترل‌کنند و اطمينان حاصل نمايند که ايمنى کافى (حداقل ۱۰ واحد در هر ليتر سرم) عليه ويروس کسب کرده‌اند. در صورتى که تيتر پادتن کافى نباشد، لازم است واکسن يادآورى با دوز ۲ برابر تکرار شود و اگر بازهم تيتر پادتن کافى نبود، اين افراد بايد پس از هر تماس با بيمار HBV مثبت ۲ دُز از HBIG دريافت نمايند.
ميزان ايمنى حاصل از تزريق HBIG و واکسن براى پيشگيرى HBV در نوزادانى که مادران HBeAg مثبت دارند
روش پيشگيرى
درصد ايمنى
يک دوز HBIG
۵۰ درصد
چند دوز HBIG
۷۵-۷۰ درصد
واکسن يک‌دوره ۳ دوز
۹۵-۷۰ درصد
واکسن +HBIG يک دوز
۹۵-۸۵ درصد
رشته‌هاى تخصصى پزشکى که احتمال انتقال HBV از پزشک حامل به بيماران در آنها بيشتر است:
۱. دندانپزشکى
۲. جراحى قفسهٔ صدرى
۳. جراحى زنان و مامايى
۴. اورولوژى
۵. جراحى عمومى
۶. اورتوپدى
۷. جراحى اعصاب
۸. متخصص قلب و عروق، گوارش و کبد و کليه
با وجود اهميت زياد واکسيناسيون کارکنان پزشکي، متأسفانه هنوز نزديک به نيمى از پرسنل پزشکى و پيراپزشکى واکسن دريافت نکرده‌اند. اين واقعيت متأسفانه در کشور نيز وجود دارد
که تعداد بسيارى از پزشکان باوجود فراهم بودن امکان واکسيناسيون رايگان، هنوز در اين مورد اقدام نکرده‌اند. اقدام جدى حوزهٔ معاونت بهداشتى وزارت متبوع در اجراء يک برنامهٔ
ضربتى براى تکميل واکسيناسيون کارکنان گروه پزشکى يک ضرورت است.
