حلق(۲)

سکسکه

سکسکه در اثر انقباضات ناگهانى و غيرارادى عضلهٔ حجاب حاجز (ديافراگم) در مقابل گلوت (چاکناى يا دهانهٔ ورودى حنجره) بسته ايجاد مى‌شود. علت بروز سکسکه ناشناخته است زيرا برخلاف واکنش‌هاى انقباضى ديگر مثل سرفه، عطسه و اُق زدن، سکسکه استفاده‌اى ندارد. در اکثر افراد اين عارضه چند دقيقه تا حدود يک ساعت طول مى‌کشد و اغلب با زياد‌ه‌روى در غذا خوردن، و زياده‌روى در مشروب خوردن همراه است. دائم‌الخمرهاى فيلم‌هاى سينمائى قدمى همواره سکسکه مى‌کنند. پزشکى عاميانه مملو از راه‌هاى علاج سکسکه است که هرکدام از آنها بسته به علاقهٔ شما مى‌تواند مفيد باشد.

درمان

- مى‌توانيد آب را جرعه جرعه و به‌تدريج بنوشيد و در صورت عدم نتيجه‌گيرى آن را سر بکشيد.

- سعى کنيد زبان خود را بگيريد و آن را به‌طرف جلو بکشيد.

- خرده‌هاى يخ را در دهان خود قرار دهيد.

- مشروب‌فروش‌ها خوردن يک قاشق ليموى آغشته به انگوستوراى تلخ (Angostura bitters، مادهٔ نيروزا، تلخ و معطرى که از آب، الکل، ژلاتين، پوست نوعى درخت برزيلى و عصارهٔ سبزى‌ها تهيه مى‌شود -م). را توصيه مى‌کنند.

- قسمت خلفى حلق خود را تحريک کنيد.

- از دوست خود بخواهيد به پشت شما ضربه بزند.

- راه علاج بى‌خطرى که با عملکرد بدن سازگار است تنفس در يک پاکت کاغذى (نه پلاستيکي) به‌مدت چند دقيقه يا نگه‌داشتن نفس به‌مدت ۳۰ ثانيه است. اين اقدام ميزان دى‌اکسيدکربن بدن را بالا مى‌برد و عصب فرنيک را که عضلهٔ حجاب حاجز را عصب‌دهى مى‌کند، تحريک مى‌نمايد.

- اگر معده شما اسيدى است، دو قرص آنتى‌اسيد مصرف کنيد.

سکسکه‌اى که بيش از يک يا دو روز طول بکشد اغلب علل مهم‌ترى دارد. اين سکسکه‌ها با ذات‌الرّيه، نارسائى کليه، زخم‌ها، صرع، يا غده‌هاى مغزى همراه هستند. اين عارضه مى‌تواند فوق‌العاده خسته‌کننده باشد زيرا در خوردن و خوابيدن اختلال ايجاد مى‌کند. در صورت طولانى شدن سکسکه بايد به پزشک مراجعه کنيد. در کتاب حد نصاب‌هاى جهانى گنيس (Guinness) ادعا شده است که حد نصاب مدت زمان سکسکه ۶۰ سال است که مربوط به مردى از قبيلهٔ آيوا مى‌باشد. مشکل اوليهٔ او اين بود که دندان‌هاى مصنوعى‌ او مرتب از جا درمى‌آمد. درمان او سرانجام به دعاهاى وجود (Jude) قديس که حامى لاعلاج‌ها است نسبت داده شد.

اشکالات تکلمى

اختلالات تکلمى و زبانى به ميزان زيادى در نحوهٔ صحبت کردن و فهميدن ما تأثير مى‌گذارد. توانائى برقراى ارتباط يکى از مهم‌ترين مشخصه‌هاى انسانى است. برقراى ارتباط آسان براى يادگيري، کار، و کليهٔ رفتارهاى متقابل اجتماعى ضرورى است. از ميان علل اختلالات تکلمى و زيانى مى‌توان از فقدان شنوائي، فلج مغزى و ساير اختلالات عصبى عضلاني، ضربه به سر، سکتهٔ مغزي، بيمارى‌هاى ويروسي، عقب‌ماندگى ذهني، داروها، نقايص بدنى مثل شکاف کام، و ناکافى بودن الگوهاى تلکمى نام برد. دليل اين اشکالات اغلب ارثى يا ناشناخته است. با اين حال مى‌توان بر بسيارى از اختلالات تکلمى و زبانى غلبه کرد و يا به ميزان زيادى باعث بهبودى آنها شد.

لکنت زبان

اين نکته که لکنت زبان در اثر داشتن والدين عصبانى و نامتعادل ايجاد مى‌شود يک برداشت اشتباه ولى رايج است. اين برداشت غلط منجر به اين شده است که والدين احساس کنند مشکل تکلمى کودکشان تقصير آنها است. بررسى‌هاى متعدد به‌ويژه بررسى‌هائى که روى دوقلوها انجام شده است نشان مى‌دهد که لکنت زبان عمدتاً (اگر نه کاملاً) ارثى است. افراد مبتلا به لکنت زبان و والدين آنها عصبى‌تر از افرادى که لکنت ندارند، نيستند و لکنت زبان در اثر برخى روش‌هاى تربيتى نادرست کودک ايجاد نمى‌شود و کودکان مبتلا به لکنت زبان مضطرب‌تر از کودکانى که لکنت ندارند، نيستند.

لکنت زبان شايع است. تقريباً ۵ درصد آمريکائى‌ها زمانى در زندگى خود دچار لکنت زبان مى‌شوند. تکرار بخشى از کلمه به‌ويژه اولين لغت جمله شايع‌ترين اشکال تکلمى است. کشيدن صدا و مکث شديد نيز ممکن است ايجاد شود.

لکنت زبان اغلب بين سنين ۳ تا ۵ سالگى آغاز مى‌شود. وقوع آن تا هنگام بلوغ کاهش مى‌يابد و بعد از آن لکنت زبان نادر است. برخى از کودکان بعد از چند ماه و بدون درمان لکنت زبان آنها بهبود مى‌يابد. اين اختلال در قريب يک درصد افراد مزمن مى‌شود و علائمى مثل دورى از جمع و گوشه‌گيرى نشانگر ضرورت مراقبت‌هاى تخصصى است. مانند بسيارى از اختلالات تکاملى که در کودکى آغاز مى‌شود، پسرها بيش از دخترها مبتلا مى‌شوند و اين نسبت با بالا رفتن سن افزايش مى‌يابد. خطر بروز لکن زبان در خويشاوندان نزديک فرد مبتلا سه برابر بيشتر از جمعيت عمومى است. اگر يکى از دوقلوهاى همسان لکنت داشته باشد احتمال ابتلاى ديگرى ۵۰ درصد است.

عوامل محيطى در لکنت زبان تا حدودى نقش دارند ولى اين عوامل با رفتار والدين ارتباطى ندارد. براى مثال شايع‌ترين علت لکنت زبانى که در بزرگسالى شروع مى‌شود ضربه به سر يا سکته مغزى است. کودکان مبتلا به صدمه مغزى نيز نسبت به بروز لکنت زبان مستعدتر هستند.

چندين بررسى مقايسه‌اى نشان داده‌اند که آموزش فشردهٔ مهارت‌هاى تکلم فصيح مى‌تواند پيشرفت قابل توجهى ايجاد کند. در اکثر موارد افراد مبتلا که به تمرين تکلم فصيح ادامه مى‌دهند، بعد از دو سال به‌ندرت لکنت خواهند داشت و ديگر به دليل اين اشکال احساس نقص نمى‌کنند.

ساير اشکالات تکلمى

اختلالات صوتى با ارتفاع نامتناسب (خيلى زير، خيلى بم، ناموزون) بلندي، يا کيفيت (خشن، دورگه، نفس نفس زنان، تودماغي) صوت مشخص مى‌شود.

اختلات تلفظى اساساً به سه گروه تقسيم مى‌شوند که عبارتند از حذف کردن، جايگزين کردن و تغيير شکل دادن. مثال‌هاى اختلال حذف کردن، تلفظ 'and' به‌جاى 'hand' يا 'at' به‌جاى 'hat' مى‌باشند.

مثال‌هاى اختلال جايگزين کردن تلفظ ' ث' به‌جاى 'س' و 'و' به‌جاى 'ر' است. اين خطاهاى تکلمى معمولاً توسط والدين به‌عنوان يک الگوى آرامش‌بخش و منسجم اصلاح مى‌‌شود. البته اگر والدين به‌جاى 'that' بگويند 'at' کوکن نيز احتمالاً همين کار را خواهد کرد (لهجه‌هاى محلى اختلال تلفظى نيستند مگر آنکه باعث اختلال در کار يا ساگزاى اجتماعى شوند).

تغيير شکل دادن اختلالى است که در آن به‌عنوان مثال يک صدا نادرست بيان مى‌شود ولى به‌ صداى موردنظر نزديک است مثلاً 'bood' به‌ جاى 'bird' گفته مى‌شود.

اکثر اشکالات تلفظى خودبه‌خود برطرف مى‌شود. کودکان بايد کليهٔ صداهاى انگليسى را تا سن ۸ سالگى تلفظ کنند. تلفظ صحيح حروف 'پ' ، 'م' و 'ب' معمولاً قبل از تلفظ صحيح حروف 'س' 'ل' و 'ر' امکان‌پذير است. اختلالات تلفظى ديرپا را مى‌توان با آموزش‌هاى تکلمي، زبانى تصحيح کرد.