|
| امام‌زاده سيد جمال‌الدين، دهستان فش، كنگاور
|
|
| بناى امام زاده سيد جمال‌الدين در دهستان فش از توابع بخش مرکزى کنگاور واقع شده و شامل بقعه، ايوان و کفش‌کن است. بناى بقعه، چهار ضلعى آجرى است که از داخل طرح دايره‌اى شکل دارد و بر روى آن، گنبد مدور کوتاهى استوار شده است. کفش‌کن مستطيل شکل نيز گنبدى کوچک دارد. سنگ روى قبر داراى نوشته‌اى کوفى است و بر روى آن ضريح ساده چوبى قرار دارد. گويا شخصيت اين بقعه، فرزند امام جعفر صادق (ع) است. در کنار بقعه، قبرستانى وجود دارد که به قبرستان کوفى فش معروف است. تعدادى از اين سنگ‌قبرها بازنويسى شده که تاريخ جديد آنها ۱۰۳۹، ۱۰۹۹ ه-.ق به بعد است. يکى از سنگ‌قبرهاى جالب اين گورستان که اکنون به موزهٔ استان برده شده، داراى نقشى مرکب از يک ستارهٔ دوپر در وسط و دو ستارهٔ هشت پر در دو جانب آن است. همچنين نوشته‌هاى کوفى گلدار تزئينى وسط ستاره‌ها، از زيباترين و جالب‌ترين نمونه‌هاى کوفى تزئينى به شمار مى‌رود.
|
|
|
|
| امام‌زاده سيد حسن (ع) در ۳ کيلومترى جادهٔ مهران - دهلران واقع شده است. ايشان فرزند بلافصل امام موسى کاظم (ع) است. بناى ساختمان قبلى اين امام‌زاده در زمان دولت قاجار و والى غلامرضا پشتکوه در سال ۱۳۰۸ هجرى قمرى تجديد بنا و نوسازى گرديده است. با شروع جنگ تحميلى عراق عليه ايران، ساختمان مذکور خسارات و ضربه‌هاى فراوان ديد ولى در سال‌هاى ۷۵-۱۳۷۱ به وسيلهٔ ادارهٔ کل حج اوقاف ايلام نوسازى شد.
|
|
| ساير امامزادههاى استان ايلام عبارتند از:
|
|
| - زيارتگاه سيد ابراهيم قتال در مسير جادهٔ بهران‌آباد و جادهٔ مرزى مهران.
|
| - زيارتگاه عباس در دهلران، مسير دهلران به انديمشک.
|
| - زيارتگاه سيد ناصرالدين در زرين‌آباد.
|
| - زيارتگاه سيد فخرالدين در نزديکى آبشار آبتاف، مسير ميمه پهله زرين‌آباد.
|
| - زيارتگاه جابر انصارى در روستاى جابر کلم در دره شهر.
|
| - زيارتگاه سيد صلاح‌‌الدين محمد در آبدانان با سبک معمارى دوران سلجوقي
|
| - زيارتگاه عباس در شيروان.
|
| - زيارتگاه باقر در روستاى سفيدخانى سفلاى شيروان.
|
| - زيارتگاه شاه‌قلندر در شيروان.
|
| - زيارتگاه پير حسين در روستاى زنجير علياى شهرستان شيروان و چرداول.
|
| - زيارتگاه سيد عبداللّه در نزديکى سراب ايوان.
|
| - زيارتگاه حاجى حاضر در ايوان.
|
| - زيارتگاه مادر زليخا در روستاى فرهادآباد دره شهر.
|
|
| امام‌زاده سيد حسين، روستاى آزاد‌منجير، سبزوار
|
|
| اين بنا در حاشيهٔ شمالى روستاى «آزاد منجير» و در ۱۰ کيلومترى مشرق سبزوار واقع شده و عبارت است از يک چهارتاقى با طرح مربع، که گنبدى نيز بر روى آن تعبيه شده است. اين بنا داراى ايوان ورودى در جنوب، و سکويى در جلو است. طول ايوان ۵ متر، ابعاد اصلى بنا ۴×۴ متر و بلندى آن ۵ متر است. اين بنا، در سال‌هاى اخير به کلى تغيير شکل يافته و کراراً مرمت شده است. هيأت کلى بنا، بيش‌تر به آثار دورهٔ صفوى شبيه است.
|
|
| امام‌زاده سيد حمزه (ع)، كاشمر
|
|
| در قسمت شمال کاشمر، زيارتگاهى به نام امام‌زاده سيد حمزه (ع) وجود دارد که بنا بر نقل عالم‌آراى عباسى، فرزند حضرت موسى بن جعفر (ع) است. اين بقعه در وسط باغ مشجر و مصفايى قرار گرفته و زيارتگاه مشتاقان اهل بيت (ع) است.
|
|
| ساختمان اين مرقد منور، داراى يک گنبد مرتفع با کاشىکارى سبز و منقش به کلمات طيبهٔ «لا اله‌الاّ اللّه» و ايوان آيينه‌‌کارى شده و دو گلدسته در دو طرف ايوان است. نماى درونى گنبد و اطراف رواق آن به طور باشکوهى آيينه‌‌کارى شده است.
|
|
|
|
| اين امام‌زاده در خيابان آذر مقابل چهل اختران قرار گرفته و شخص مدفون در آن از نوادگان امام جعفر صادق (ع) مى‌باشد. براساس نوشته گچ‌برى پايانى کتيبه، تاريخ احداث بنا، محرم‌الحرام ۷۷۴ ه-.ق ثبت شده است. اين بنا به دستور غياث‌الدين امير محمد از بزرگان خاندان على صفى بنياد شده و تزئينات آن کار على بن محمد بن ابى شجاع هنرمند بزرگ اين دوره است. اين بنا گچبرى‌هاى ظريف و کتيبه‌هاى سراسرى دارد که با خطوط ثلث و کوفى شامل آيات قرآن و در حاشيه‌هاى آن زنجيره‌اى از نام‌هاى متبرک اللّه، محمد و على آراسته شده است.
|
|
| امام‌زاده سيد سليمان، روستاى فخرآباد، مشگين شهر
|
|
| اين آرامگاه در روستاى فخرآباد مشگينشهر واقع است. بناى امام‌زاده که چسبيده به بناى مسجدى است از بيرون داراى نقشهٔ مدورى است که براى جلوگيرى از رانش آن تا ارتفاع سه مترى به وسيله ديوارهاى پشتيبان در برگرفته شده است که به همين دليل نقشه بنا در قسمت پايين به صورت مربع درآمده است. داخل مقبره به شکل هشت ضلعى نزديک به دايره است و صندوق قبر در وسط آن قرار دارد. اين بنا بر روى ازارهٔ سنگى سياه رنگى بنا گرديده و تمام آن با آجرهايى به صورت رگ‌‌چين بنا شده است. قطر خارجى بنا ۵ متر و قطر داخلى آن ۳/۹۰ است. از ناحيه شرقى نورگيرى در ديواره بنا تعبيه شده است. بر نماى بيرونى با آجرهاى سياه‌رنگ اسم جلاله «اللّه» و در بالا تاريخ ۱۲۴۴ ه-.ق نگاشته شده است. گنبد بنا که به صورت شبدرى تند است با کاشيکارى فيروزه رنگ پوشيده شده است که بر بالاى آن نقش شيرى به حالت خوابيده تصوير شده است. در نماى داخلى در هر ضلع تاقچه‌اى با تاقى جناغى تعبيه شده است و در حاشيه زير گنبد کتيبه‌اى بر روى گچ به تاريخ ۱۲۸۲ ه-.ق نوشته شده که حاکى از گچکارى بقعه است. نماى داخلى تماماً از گچ پوشيده و بر روى آن نقوش اسليمى نقاشى شده است.
|
|
| علاوه بر موارد ياد شده آثار مذهبى ديگرى نيز در سطح استان وجود دارد که اهم آنها عبارتند از:
|
|
| - امام‌زاده دختر در محله اوچ‌دکان اردبيل
|
| - امام‌زاده خلخال در شهر خلخال
|
| - امام‌زاده ميرزمان و سيد ابراهيم در روستاى خمس خلخال
|
| - آرامگاه پيراشرف در شهر اردبيل
|
| - بقعه سيد دانيال در روستاى خانقاه خلخال
|
| - مسجد حاج فخر در اردبيل
|
| - مسجد جامع و مسجد نو در روستاى خمس خلخال
|
| - مسجد جنت‌سرا در مشگينشهر
|
| - مزار حسن‌داش در محله حسن‌داش مشگينشهر
|
|
| امام‌زاده سيد محمد، روستاى رواق، كهكيلويه (دهدشت)
|
|
| در قسمت جنوب غربى دهدشت، روستايى به نام «رواق» وجود دارد که «زورک» نيز تلفظ مى‌شود و گويا نام آن از طايفه‌اى به همين نام اخذ شده است. اين روستا ديوارى از سنگ و گچ داشته که هنوز هم آثار آن باقى مانده است. در ميان اين حصار عبادتگاهى است که به نام سيد محمد مشهور است و مورد احترام مردم مى‌باشد.
|
|
| ساير امامزادههاى استان عبارتند از:
|
|
| - امامزادههاى سيد عيسى، مختار، محمود، شاهزاده قاسم و فرج‌الله در شهرستان بويراحمد.
|
|
| - امام‌زاده امير شهريار، على سادات، محمد باقر، معصوم و معصومه، يحيى، شاهزاده سليمان، سيد عماد‌الدين و ... در کهگيلويه.
|
|
| - امامزادههاى امير جوان، امير حمزه، پير مؤمن، سيد فخرالدين، على جامى، سلطان محمدشاه، ميرحسين جلال و ... در گچساران.
|
|
| امام‌زاده سيد محمد، عقدا، اردكان
|
|
| اين امام‌زاده به فاصلهٔ سه کيلومتر از جاده در شمال شرقى عقدا قرار دارد. امام‌زاده سيد محمد بناى خوش طرحى است که بر کنار روستاى هفتادر واقع شده و قسمتى از گنبد آن کاشىکارى شده است. در اين امام‌زاده چند لوحهٔ قبر از کاشى وجود دارند با تاريخ‌هاى منظوم که همه از قرن سيزدهم هجرى هستند. در آنجا يک قطعه سنگ قبر مرمر نيز به اندازهٔ ۱۲۰×۴۰ سانتى‌‌متر وجود دارد که آن را «سنگ کول» مى‌نامند و عباراتى روى آن نقر شده است.
|
|
| امام‌زاده سيد محمد عابد (پير محمد)، اركوازملكشاهى، مهران
|
|
| امام‌زاده سيد محمد عابد که در زبان محلى به «پير محمد» معروف است، در روستاى گنبد در بخش ارکواز ملکشاهى و در ۳۶ کيلومترى جاده ملکشاهى - مهران واقع شده است.
|
|
| اين امام‌زاده فرزند بلافصل امام موسى کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) است و يکى از زيارتگاه‌هاى مهم مردم استان ايلام محسوب مى‌شود. مردم اعتقاد خاصى به ايشان دارند.
|
|
| امام‌زاده سيد مرتضى، كاشمر
|
|
| در دامنهٔ کوه‌هاى شمالى و در فاصلهٔ ۵ کيلومترى مرکز شهر کاشمر، آرامگاه سيد مرتضى (ع)، فرزند موسى بن جعفر (ع) واقع شده است. ساختمان آن، در گذشته‌اى نه‌چندان دور، توسط مردم ساخته شده است و بعدها توسط يکى از افراد نيکوکار و خيّر کاشمرى، بناى عظيمى به جاى ساختمان قبلى آن احداث گرديده است. در دههٔ اخير، ادارهٔ اوقاف اين شهرستان تغييرات اساسى در اين بنا به وجود آورد که کاشىکارى گلدسته‌ها، ايوان، گنبد و همچنين سفال‌کارى نماى بيرونى آرامگاه و زائرسرا و غيره از آن جمله هستند. قسمت عمدهٔ تفرجگاه طبيعى پيرامون امام‌زاده، در دامنهٔ کوه قرار گرفته است و به وسيلهٔ دو ديوار به طرز زيبايى درخت‌کارى و گل‌‌کارى شده است. آبشارى نيز از بالاى ديوارهٔ بالا به ديوارهٔ پايين سرازير است که پس از آن به استخر بزرگى مى‌ريزد. بر بالاى دامنه، رستورانى آمادهٔ پذيرايى از ميهمانان امام‌زاده مى‌باشد. اخيراً در کنار اين مجموعه، شهرک بازى و تعداد زيادى فروشگاه و زائرسراى زيبايى جهت اقامت زائران احداث شده است.
|
|
| امام‌زاده سيد ميرحسن، حاجى‌آباد، يزد
|
|
| اين آرامگاه در حاجى‌آباد يزد، بر کنارهٔ جادهٔ اردکان - يزد واقع شده و بنايى نسبتاً مفصل به سبک امام زاده‌هاى روستاى عقدا است؛ بدين معنى که سه طرف ساختمان به وسيلهٔ دالانى محدود شده است. اصل بنا از قرن دهم است، اما قسمت دالان، جديد و الحاقى است. مزار منسوب به امام‌زاده در زير گنبد اصلى قرار دارد و هيچ نوع علامت و سنگى ندارد. برابر بقعهٔ اصلى مزارى است که بر قسمت بالاى سر آن کتيبه‌اى از کاشى معرق به خط نسخ خوش ديده مى‌شود ولى قسمت زيادى از آن از ميان رفته است و تاريخ ۹۴۲ هجرى قمرى را نشان مى‌دهد.
|
|
| امام‌زاده سيد هارون، روستاى طرازناهيد، ساوه (تيموريان)
|
|
| امام‌زاده سيد هارون در روستاى طراز ناهيد (۱۰ کيلومترى شرق شهر ساوه) قرار دارد و به نام شاهزاده هارون بن امام موسى الکاظم (ع) خوانده مى‌شود. اين بنا از آثار باقى مانده قرن هفتم ه-.ق است.
|
|
| امام‌زاده سيدحسين و سيداسماعيل، ده مزينان، روستاى بهمن‌آباد، سبزوار
|
|
| در ۲ کيلومترى شمال ده مزينان و در حاشيهٔ روستاى بهمن‌آباد - از توابع سبزوار - دو بقعه، مجاور هم در محوطه‌اى محصور واقع‌‌اند که در اصل، به صورت مجموعه‌اى شامل آب‌‌انبار، حجرات و زائرسرا بوده و امروزه از آن، فقط دو بناى ياد شده باقى مانده است.
|
|
| بناى اصلى، به نام بقعهٔ سيداسماعيل معروف است و بنايى نسباً بزرگ شامل بقعه، صحن، حياط ايوان و راهروى ورودى است که از خشت و آجر ساخته شده‌‌اند. نقشهٔ بقعه به صورت چهارضلعى است که از داخل به وسيلهٔ گوشوارهٔ سادهٔ لچکى، به هشت‌ضلعى تبديل شده و گنبدى دو پوسته بر روى آن استوار کرده‌اند. ارتفاع گنبد به ۱۵ متر مى‌رسد. بناى اصلى، در جهت غربى خود داراى حياطى است که ايوان در جبههٔ شمالى آن قرار دارد. صحن حياط داراى ابعاد ۱۱×۱۳ متر است و از جانب غربى به وسيلهٔ دالانى به ابعاد ۲×۲۳ متر به بيرون راه دارد. در جوانب اين دالان، قبرهايى وجود دارد که قديمى‌ترين آنها به تاريخ ۱۰۷۱ هـ.ق است.
|
|
| در فاصلهٔ ۵۰ مترى بناى مذکور، بناى امام‌زاده سيدحسين واقع است که فقط داراى اتاق مقبره است. اين بنا نيز از خشت و آجر ساخته شده و نقشهٔ آن از بيرون، هشت‌ضلعى و از داخل، مربع است. اين بنا داراى گوشواره‌ها و گنبد سالم آجرى است.
|
