|
|
|
|
|
|
|
|
| در زمان بروز همه‌گيرى بيماري، لازم است کارکنان خدمات بهداشتى که در معرض خطر بيشترى هستند، تحت پوشش پيشگيرى دارويى با اريترومايسين، قرار گيرند و طى يک دورهٔ
چهارده‌روزه از اين دارو استفاده نمايند.
|
|
|
|
| واکسيناسيون مؤثرترين اقدام پيشگيرى است. در بعضى از کشورها دونوع واکسن سياه‌سرفه وجود دارد:
|
|
| ۱. سوسپانسيون‌هاى بوردتلا پرتوسيس کامل کشته شده (واکسن‌هاى سلول کامل (Whole-cell))
|
|
| ۲. ترکيب‌هاى اجزاى تلخيص‌شدهٔ ارگانيسم و توکسين سياه‌سرفه دتوکسيفيته‌شده (واکسن‌هاى فاقد سلول (acellular)). علاوه بر توکسوئيد، واکسن‌هاى فاقد سلول حاوى يک يا تعداد بيشترى از مواد زير هستند:
|
|
| - هماگلوتينين رشته‌اى (Filamentous Hemaglutinin-FHA)
|
| - آگلوتينوژن‌ها
|
| - پرتاکتين (Pertactin) (پروتئين 69KD)
|
|
| واکسن سياه‌سرفه، به‌طور معمول به صورت ترکيب با توکسوئيدهاى ديفترى و کزاز (DTP براى واکسن‌هاى سلول کامل سياه‌سرفه و DTaP براى واکسن‌هاى فاقد سلول سياه‌سرفه) تجويز مى‌شود. دورهٔ ايمن‌سازى اوليه شامل سه دوز DTP تجويزشده به صورت داخل ماهيچه‌اى به فواصل زمانى ۴ تا ۸ هفته به‌طور معمول در ۲، ۴ و ۶ ماهگى مى‌باشد. يک دوز چهارم از DTP يا DTaP به‌تقريب طى ۶ تا ۱۲ ماه بعد (۱۵ تا ۱۸ ماهگي) و يک دوز پنجم از DTP يا DTaP در ۴ تا ۶ سالگى تجويز مى‌گردد. اگرچه مطالعه‌ها براى ارزيابى بى‌خطر بودن و قدرت تأثير واکسن‌هاى فاقد سلول سياه‌سرفه در شيرخواران در حال پيشرفت مداوم است، ولى جهت واکسيناسيون نوبت‌هاى ۱ تا ۳ مجموعه‌هاى اوليه مجازنبوده و تنها مى‌توان از واکنش‌هاى با سلول کامل به اين منظور استفاده نمود. واکسن‌هاى سياه‌سرفه، به‌طور معمول براى تجويز در افراد پس از هفتمين سال تولد توصيه نمى‌شود. زيرا به‌نظر مى‌رسد که خطر سياه‌سرفه و عوارض آن به‌طور کلى پائين بوده، واکنش نسبت به واکسن‌هاى سلول کامل ممکن است در افراد بزرگتر، شايع‌تر باشد. پژوهش‌هايى با واکسن‌هاى سلول کامل سياه‌سرفه در ايالات‌متحده حاکى از ميزان تأثير بيش از ۸۰% واکسن هستند. واکسن‌هاى سلول کامل سياه‌سرفه در مقايسه با اکثر واکسن‌هاى ديگر در مصارف رايج، با ميزان بالاترى از حوادث زيانبار متعاقب واکسيناسيون همراه مى‌باشند. در يک مطالعهٔ بزرگ آينده‌نگر، بيش از ۶۰% دريافت کنندگان واکسن‌هاى سلول کامل واکنش‌هاى موضعى يا تب داشتند. گريه‌هاى طول‌کشيده در به‌تقريب ۳% و يک گريهٔ زير (High-pitched) غيرعادى با شيوع ۱ مورد در ۱۰۰۰ دوز تجويز شده، مشاهده گرديده است. ميزان بروز تشنج (به‌طور اوليه ناشى از تب)، و همچنين کولاپس هيپوتونيک با پاسخ ضعيف
(Shock Collapse) يک مورد در ۱۷۵۰ مورد واکسيناسيون، گزارش گرديده است. اين حالت‌ها گذرا بوده و به‌طور آشکارى باعث ناخوشى‌هاى بلندمدت نشده‌اند.
|
|
| براساس مطالعه‌هاى انجام‌شده، واکسن سلولى سياه‌سرفه به‌عنوان يکى از علل مسلم آنسفالوپاتى حاد شناخته شده است. به‌طورى که محاسبه‌هاى آمارى انجام‌شده خطر نسبى ۴/۳ در يک ميليون واکسيناسيون را برآورد کرده است.
|
|
| حوادث زيانبار ديگر که ازنظر سببى با سياه‌سرفه، ارتباط دارند، شامل حوادث هيپوتونيک، آنافيلاکسى و گريه‌کردن ممتد و ساکت‌نشدنى مى‌باشد. شواهد موجود حاکى از آن است که واکسن سياه‌سرفه، نقشى در ايجاد اسپاسم‌هاى شيرخوارگي، سندروم رى (Reye) و سندروم مرگ ناگهانى شيرخواران ندارد.
|
|
| واکسن‌هاى فاقد سلول سياه‌سرفه موجب واکنش‌هاى موضعى و عمومى کمترى نسبت به واکسن‌هاى سلول کامل مى‌گردند. حوادث زيانبارى مانند تب، تحريک‌پذيري، استفراغ و اريتم موضعى و تورم، زمانى که واکسن‌هاى فاقد سلول و همچنين واکسن‌هاى سلول کامل براى دوزهاى ۴ و ۵ مصرف مى‌شوند، تمايل به وقوع دارند. از طرف ديگر، يافته‌هاى ايمنيزايى پاسخ قابل مقايسه‌اى نسبت به زهر (توکسين) سياه‌سرفه، F.H.A و پادگن‌هاى (آنتى‌ژن) ديگر موجود در هر دو واکسن را نشان مى‌دهد. بنابراين، واکسن‌هاى فاقد سلول براى دوزهاى ۴ و ۵ ترجيح داده مى‌شوند، هرچند که واکسن‌هاى سلول کامل نيز همچنان قابل قبول هستند. ازآنجا که واکسن‌هاى فاقد سلول، بروز تب را کاهش مى‌دهند، احتمال دارد ميزان بروز تشنج‌هاى ناشى از تب را نيز کاهش دهد، ولى اينکه آيا واکسن‌هاى فاقد سلول شيوع حوادث زيانبار جدى ديگر را کاهش دهند، معلوم نشده است.
|
|
| ممنوعيت مصرف درمورد تمام واکسن‌هاى سياه‌سرفه، شامل واکنش آنافيلاکتيک فورى يا آنسفالوپاتى ظرف ۷ روز متعاقب يک دوز قبلى مى‌باشد و در حالت‌هاى زير، لازم است جانب احتياط، رعايت گردد:
|
|
| ۱. درجه حرارت ۵/۴۰ درجهٔ سانتى‌گراد و بيشتر ظرف ۴۸ ساعت از يک دوز قبلى بدون علت قابل شناسايى ديگر
|
|
| ۲. وضعيت کلاپس يا شوک مانند حمله‌هاى هيپوتونيک، در عرض ۴۸ ساعت
|
|
| ۳. تشنج همراه با تب يا بدون آن طى سه روز بعد از واکسيناسيون
|
|
| اگرچه اين کودکان، تحت چنين شرايطى به‌طور معمول واکسينه نمى‌شوند، ولى ممکن است درصورتى که منافع واکسن بر خطرهاى آن برترى داشته باشد، مانند زمانى که طغيان سياه‌سرفه در جامعه‌اى حادث شده است، واکسيناسيون صورت خواهد گرفت. ايمن‌سازى کودکان مبتلا به اختلال‌هاى عصبى تا زمانى که وضعيت آنها روشن نشده است، مى‌بايد به تعويق انداخته شود. زمانى که وضعيت اين کودکان، تثبيت گرديد مى‌توانند واکسن سياه‌سرفه را دريافت کنند. تصميم‌گيرى درمورد واکسيناسيون کودکان مبتلا به بيمارى نرولوژيک زمينه‌اي، نبايد به تعويق افتد.
|
|
| به‌نظر مى‌رسد کودکان داراى سابقهٔ شخصى يا خانوادگى تشنج، نسبت به جمعيت عمومى در معرض بيشترين خطر تشنج متعاقب واکسيناسيون سياه‌سرفه قرار داشته باشند. با اين حال، منافع واکسيناسيون بر خطرهاى آن برترى دارد. کودکان داراى اختلال‌هاى تشنجى ثابت يا سوابق خانوادگى تشنج ممکن است واکسينه گردند. استفاده از استامينوفن ۱۵ mg/Kg در زمان واکسيناسيون، و به دنبال آن هر ۴ ساعت به‌مدت ۲۴ ساعت و سپس درصورت لزوم خطرهاى متعاقب واکسن سياه‌سرفه را کاهش داده و ممکن است احتمال تشنج پس از واکسيناسيون را نيز تقليل دهد.
|
|
| به‌علت واکنش‌هاى زيانبار شناخته‌شده يا مضنون مرتبط با واکسن‌هاى سلول کامل سياه‌سرفه، درمورد ضرورت ادامهٔ مصرف معمول آنها در برخى از کشورها بحث‌هاى قابل ملاحظه‌اى وجود دارد. در اين رابطه مصرف واکسن سياه‌سرفه در انگلستان به‌طور مشخصى در فاصلهٔ زمانى ۷۹-۱۹۷۷ کاهش داده شده، نتيجهٔ اين کاهش، اپيدمى بزرگ از سياه‌سرفه در سال‌هاى ۷۹-۱۹۷۷ و يک اپيدمى دوم در سال ۱۹۸۹ بوده، اين حوادث و يک حادثهٔ مشابه در ژاپن، ضرورت ادامهٔ حفاظت عليه سياه‌سرفه، حتى درهنگام ارزيابى مؤثربودن واکسن‌هاى بهبوديافته را نشان مى‌دهد. مطالعه‌هاى اخير درمورد اپيدميولوژى سياه‌سرفه، حاکى از آن است که بزرگسالان ممکن است نقش فزاينده‌اى را در تداوم انتقال بيمارى ايفاء کنند. اگرچه در حال حاضر واکسن‌هاى در دسترس را در بزرگسالان ممکن است نقش فزاينده‌اى را در تداوم انتقال بيمارى ايفاء کنند. اگرچه در حال حاضر واکسن‌هاى در دسترس را در بزرگسالان نمى‌توان بکار برد، مطالعه‌هاى محدودى حاکى از آن است که واکسن‌هاى فاقد سلول در بزرگسالان، بى‌خطر و ايمنى‌زا هستند.
|
|
| شايان ذکر است که واکسيناسيون سياه‌سرفه، ممکن است در پيشگيرى از بروز بيمارى در تماس‌يافتگانى که به‌طور ناقصى واکسينه شده‌اند، نيز مؤثر واقع شود و بنابراين، توصيه شده است تمام کودکان کمتر از هفت‌ساله تماس‌يافته‌اى که حداقل چهار نوبت واکسن سياه‌سرفه را دريافت ننموده يا بيش از سه سال از دريافت آخرين نوبت واکسن آنها مى‌گذرد، در اسرع وقت واکسينه گردند، ولى اين اقدام در کسانى که ازقبل واکسينه نشده‌اند، بى‌تأثير مى‌باشد و تأثير ايمن‌سازى انفعالى نيز به‌اثبات نرسيده است. درضمن هرچند واکسيناسيون، موجب کنترل سياه‌سرفه شده است، ولى تأثيرى بر انتقال عفونت، نداشته است.
|
|
| برنامهٔ معمول ايمن‌سازى (واکسيناسيون) کودکان در گفتار سرخک در همين بخش آمده است.
|
|
| ارتقاء آگاهى‌هاى بهداشتى مردم
|
|
| ارتقاء آگاهى‌هاى بهداشتى مردم و تأکيد بر تأثير واکسيناسيون کودکان عليه اين بيمارى.
|
