محورهای حرکتی

بر هر يک از سطوح حرکتى که از روى مفاصل متحرک بدن عبور مى‌کند محورى عمود مى‌شود که حرکات مختلف اندام‌ها حول آن محور صورت مى‌گيرد، اين محورها عبارتند از:

افقى فرونتال

اين محور بر سطح ساجيتال عمود مى‌شود و ديدن حرکات حول اين محور از پهلو صورت مى‌گيرد و عبارتند از:

۱. تا شدن (قلکشن Flexion):

حرکتى است که زاويهٔ بين دو استخوان در يک مفصل کاهش پيدا مى‌کند. مثال تا کردن ساعد بر روى بازو در مفصل آرنج يا تا کردن ساق پا به طرف ران در مفصل زانو (از پشت)، بالا آوردن دست از جلو از مفصل شانه و يا تا کردن سر به جلو از مهره‌هاى گردن همه حرکات فوق روى سطح ساجيتال و حول محور فرونتال است که از مفصل عبور مى‌کند.

۲. باز شدن (اکستنشن Extension):

حرکت برگشت از حالت تا شدن يا فلکشن است، بنابراين هر مفصلى که عمل تا شدن را انجام دهد مى‌تواند حرکت اکستنشن را انجام دهد. شکل زير حرکت‌هاى تا شدن و باز شدن را در مفاصل آرنج، شانه، زانو و ران را نشان مى‌دهد.

۳. هايپر فلکشن (Hyperflexion):

ادامهٔ حرکت فلکشن در مفاصل شانه و شست دست از مفصل مچ دست مى‌باشد. در حرکت فلکشن استخوان بازو از مفصل شانه زمانى که استخوان بازو بر روى سطح ساجيتال حرکت کرده و به سطح فرونتال مى‌رسد و از آن فراتر مى‌رود حرکت را هايپر فلکشن مى‌گويند.

۴. هايپر اکستنشن (Hyperextension):

ادامهٔ حرکت اکستنشن است به‌طورى‌که از مبداء حرکت فلکشن در آن مفصل فراتر رود. اين حرکت در مفاصل مچ دست، حرکت سر از مهره‌هاى گردن، حرکت بازو از مفصل شانه، حرکت پا از مفصل ران و حرکت بالاتنه از ستون مهره‌ها قابل انجام مى‌باشد.

افقى ساجيتال

اين محور بر سطح فرونتال عمود مى‌شود و براى ديدن حرکات حول آن بايستى از روبرو يا پشت نگاه کرد و حرکات آن عبارتند از:

۱. دور شدن (آبداکشن Abduction):

در اين حرکت اندام‌ها از خط ميانى بدن دور مى‌شوند، به عبارت ديگر از سطح اصلى يا ميانى ساجيتال دور مى‌شوند. حرکت دور شدن دست از مفصل شانه يا دور شدن پا از مفصل ران از جمله اين حرکت‌ها مى‌باشند.

۲. نزديک شدن (آداکشن Adduction):

برگشت از حرکت دور شدن است. حرکت نزديک شدن دست به بدن از مفصل شانه و يا حرکت پا از مفصل ران نمونهٔ اين نوع حرکت هستند. شکل زير حرکت‌هاى دور شدن و نزديک شدن دست و پا را از بدن نشان مى‌دهد.

۳. تا شدن جانبى (Lateral Flexion):

حرکت سر و بالاتنه روى سطح فرونتال تحت عنوان تا شدن يا فلکشن جانبى گفته مى‌شود. فقط مخصوص اين دو بخش از بدن مى‌باشد. شکل زير تا شدن بالاتنه از ستون مهره‌ها را نشان مى‌دهد. اين حرکت يا به‌ طرف راست و يا به طرف چپ انجام مى‌شود، بنابراين به نام تا شدن جانبى به راست و يا تا شدن جانبى به چپ گفته مى‌شود.

۴. هايپر آبداکشن (Hyperabduction):

اين حرکت ادامهٔ حرکت آبداکشن استخوان بازو از مفصل شانه است به‌طورى‌که از سطح مفصلى ساجيتالى که از اين مفصل عبور مى‌کند فراتر رود.

۵. هايپر آداکشن (Hyperadduction):

اين حرکت ادامهٔ حرکت آداکشن است به‌طورى‌که از مبداء حرکت آبداکشن فراتر رود. اين حرکت در مفاصل ران و شانه و اولين استخوان کف دستى در مچ دست (شست دست) انجام مى‌شود. در هنگام اجرا اين حرکت با استخوان بازو، تنه مانع از اجراى حرکت مى‌شود و در هنگام اجرا پا از مفصل ران پاى ديگر مانع حرکت است که در هر دو وضعيت لازم است اندام کمى فلکشن انجام داده (تا شود) و سپس حرکت هايپر آداکشن را انجام دهد.

۶. برگشت از حرکت هايپرآداکشن

۷. برگشت از حرکت تا شدن جانبى

عمودى ورتيکال

اين محور به‌طور عمودى بر سطح هوريزونتال وارد مى‌شود و ديدن حرکات حول اين محور از بالا يا پايين مى‌باشد. براى مطالعهٔ حرکت‌هاى حول اين محور در ناحيهٔ ساعد از حرکت ايستادن آناتوميکى استفاده مى‌شود.

۱. چرخش به چپ يا راست (Rotation to Left or Right):

اين حرکت در مورد سر از مهره‌هاى گردنى و اطلس و آکسيس و براى تنه از ستون مهره‌ها مى‌باشد و موقعى است که سطوح قدامى صورت و تنه متمايل به چپ يا راست مى‌شود.

۲. چرخش به داخل و خارج (Internal Rotation, External Rotation):

اين حرکت براى اندام‌هاى فوقانى و تحتانى يعنى دست‌ها و پاها انجام مى‌شود. براى مثال پا از مفصل ران و بازو از مفصل شانه قادر به انجام اين حرکت مى‌باشند. اين حرکت موقعى است که سطح قدامى هر يک از اندام‌هاى فوق‌الذکر به سمت داخل و يا خارج از بدن متمايل گردد.

در بعضى از کُتب به آن Outward يا Lateral و همچنين Inward يا Medial نيز گفته شده است. حرکت‌هاى سو پينيشن ساعد همان چرخش خارجى و حرکت پرونيشن ساعد همان چرخش داخلى ساعد مى‌باشد. شکل زير حرکت‌هاى چرخش به چپ و راست سر را از مهره‌هاى گردن و چرخش به خارج ساعد يا سو پينيشن و چرخش به داخل ساعد يا پرونيشن را نشان مى‌دهد.

در شکل زير سه سطحى اصلى حرکتى عمودي، سهمى و عرضى را نشان مى‌دهد که در محل مرکز ثقل بدن با يکديگر تلاقى مى‌کنند.