خواب

خواب، استراحت يا وقفه موقت در رشد گياه بوده و عبارت از شرايطى است که با وجود مناسب بودن شرايط براى جوانه‌زني، بذر براى مدت نامعلومى در حالت استراحت باقى مى‌ماند. از نظر تکنيکى يک بذر وقتى در خواب است که از نظر فيزيکى و فيزيولوژيکى از گياه مادر جدا شده باشد. به‌هر حال اين خواب با فراهم شدن شرايط جديد و مناسب جوانه‌زنى از بين مى‌رود. براى بذرى که به‌دليل عدم فراهمى شرايط مطلوب براى جوانه‌زنى در حالت استراحت به‌سر مى‌برد. واژه سکون مناسب‌تر است. (به‌عنوان مثال برروى گياه بالغ يا در انبار). به بيان بهتر بذرهاى در حال خواب آنهائى هستند که اگر در شرايطى قرار گيرند که تحت آن شرايط، بذورى که در حال خواب نيستند قادر به جوانه زدن باشند، اين بذرها قادر به جوانه زدن نباشند.

فشار انتخاب در طى هزاران هزار سال فرآيند اهلى سازى گياهان، سبب حذف خواب در بذر گونه‌هاى زراعى شده است. اغلب بذرهاى گياهان زراعى بلافاصله پس از بلوغ و خشک شدن يا از دست دادن رطوبت جوانه مى‌زنند. در هواى بارانى جوانه‌ زدن بذرهاى در حال سکون در گل‌آذين گياه زراعى غيرعادى به‌نظر نمى‌رسد (شکل جوانه زدن برنج در خوشه آن). از طرف ديگر بذرهاى گونه‌هاى وحشى (بذر علف‌هاى هرز و درختان از جمله درختان ميوه) معمولاً خواب شديدترى را نشان مى‌دهند. آن دسته از گياهان زراعى که سابقه اهلى شدن زيادى ندارند تا حدى حالت خواب را نشان داده و براى جوانه زدن احتياج به شرايط ويژه و يا دورهٔ انبارى بيشترى دارند، مثلاً بقولات با بذر سخت و گونه‌هائى از گندميان (شامل ذرت خوشه‌اي، علف کنتاکى و فستوکا Festuca)، دوره خواب فيزيولوژيکي. اين حقيقت که دوره خواب در گونه‌هاى وحشى وجود دارد اهميت اکولوژيکى خواب را در بقاء گونه‌ها مشخص مى‌کند. فشارهاى انتخاب طبيعى در طول تکامل گياهان باعث به‌وجود آمدن گياهانى با بذر يا جوانه در حال خواب، به‌عنوان وسيله‌اى براى تطابق با عوامل محيطى نامناسب، گرديد. مثلاً آنهائى که در شرايط آب و هوائى مناطق معتدل يافت مى‌شوند، اگر جوانه زدن يا رشد جوانه همزمان با شروع آب و هواى مناسب جهت رشد و توليدمثل صورت نگيرد گونه‌هاى گياهى قدرت حيات نخواهند داشت. خواب يکى از اصول موفقيت‌ علف‌هاى هرز مى‌باشد زيرا به کمک آن مى‌توانند آشيانهٔ اکولوژيکى مناسبى يافته و حيات خود را با وجود جنگ همه جانبه عليه آنها حفظ نمايند. بذرهاى انواع علف‌هاى هرز حيات خود را با وجود فشارهاى شديد عوامل محيطى مثل درجه حرارت، آب، آتش و عمليات کشت، خوراک حيوانات و پرندگان حفظ کرده و در نهايت جوانه خواهند زد.