تنظیم خبر براساس اطلاعات آماری

اطلاعات آمارى يکى ديگر از منابع خبر و در واقع بسيارى از آنها خود خبر است. سازمان‌ها و دستگاه‌هاى مختلف عملکرد و ارزيابى فعاليت‌هاى خود را گاهى به‌صورت نمودارها و جدول‌هاى آمارى ارائه مى‌دهند. اداره آگاهي، شهردارى‌ها، مراکز صادرات واردات، بورس، سازمان جهانگردي، وزارتخانه‌هاى دارائي، اقتصاد، دادگستري، بازرگاني، ثبت، بانک‌ها و دستگاه‌هاى ديگر به‌طور روزانه، هفتگى يا ادوارى بيلان کارکرد خود را از طريق جدول‌هاى آمارى انتشار مى‌دهند. آمارهاى جمعيتي، بهداشتى و فرهنگى و هنرى و در برخى موارد آمار مربوط به رويدادهاى سياسى کمتر در روزنامه‌ها امکان چاپ به‌طور مستقل مى‌يابند.

در نشريه‌هاى تخصصى نيز بهره‌گيرى از جدول‌هاى آمارى توأم با چاپ مقاله‌ها و مطالب مربوط به آن است. از اين‌رو، استفاده خبرى از جدول‌هاى آمارى در روزنامه‌ها هنگامى ميسر است که بتوان در قالب خبري، آنها را تنظيم کرد. در واقع نحوه تنظيم خبرى جدول‌هاى آماري، تشريح و تحليل جدول‌ها است. خبرنگاران براى تنظيم خبر بايد ابتدا جدول‌ها را مورد مطالعه قرار دهند و با توجه به ارزش‌هاى خبرى آن، به تشريح و تحليل جدول‌ها بپردازند، به‌طورى‌که نتايج حاصل از بررسى جدول‌ها را به‌صورت خبر تنظيم کنند.

روش مناسب براى تنظيم خبر از جدول‌هاى آمارى يا تشريح آن، سبک هرم وارونه است. مهم‌ترين نتايج از آمار به‌دست آمده به‌صورت 'ليد' در ابتداى خبر نوشته مى‌شود و سپس ساير مطالب به‌ترتيب اولويت در پاراگراف‌هاى بعدى قرار مى‌گيرد. البته در برخى جدول‌ها، گاه يک جزء مربوط به نتايج گيراتر است، در اين صورت همان جزء در ليد قرار مى‌گيرد. مقايسه ارقام در جدول‌ها و نمودارها نيز راه ديگر تنظيم ليد و خبر است.

در نمودار ميانگين تعداد کودکان نسبت به زنان، سه شاخص براى هر کشور در نظر گرفته شده است. شاخص اول مربوط به رشد جمعيت در سال‌هاى ۸۵-۱۹۸۰، شاخص دوم مربوط به رشد جمعيت در سال‌هاى ۹۰-۱۹۸۵ و شاخص سوم مربوط به سال‌هاى ۹۵-۱۹۹۰ است. اين شاخص‌ها نشان مى‌دهد که کشورهاى اشاره شده در اين جدول شروع به کنترل نرخ رشد جمعيت کرده‌اند. به‌عنوان مثال تعداد نزديک به هفت کودک براى هر زن در ايران طى سال‌هاى ۸۵-۱۹۸۰ اين تعداد در سال‌هاى ۹۵-۱۹۹۰ به حدود پنج کودک براى هر زن کاهش يافته است. با استفاده از ارقام ارائه شده براى هر کشور، مى‌توان نسبت به تنظيم يک خبر اقدام کرد.

مثال:

- مکان-منبع:

ليد: براساس گزارش سازمان ملل تعداد کودکان نسبت به زنان باروز در ايران طى سال‌هاى ۹۵-۱۹۹۰ به حدود پنج کودک براى هر زن کاهش يافته است.

اين رقم در سال‌هاى ۹۰-۱۹۸۵ حدود ۳/۶ کودک براى هر زن و طى سال‌هاى ۸۵-۱۹۸۰ حدود هفت کودک بوده است.

به گزارش سازمان ملل، الجزاير با چهار کودک نسبت به زنان در سال ۹۵-۱۹۹۰ کمترين تعداد و رواندا با ۵/۶ کودک نسبت به زنان بيشترين تعداد را دارا است.

ايران در ميان ۱۱ کشور آسيائى و آفريقائى از نظر تعداد کودکان نسبت به زنان در رديف هفتم قرار دارد.

لازم به توضيح است که چون ايران در اين جدول از نظر ما مهم بوده است، خبر بر اساس اين کشور تنظيم شده است و البته مى‌توان خبر را براساس بالاترين رشد و کمترين آن يعنى به‌ترتيب رواندا و الجزاير تنظيم کرد.

مثال:

- مکان-منبع:

سقوط نرخ رشد جمعيت طى سال‌هاى ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۵ در الجزاير به ۸/۳ کودک در مقابل هر زن رسيد، اين در حالى است که در رواندا على‌رغم کنترل رشد جمعيت، اين رقم به ۵/۶ کودک در مقابل هر زن رسيد.

به گزارش سازمان ملل که آمار مربوط سقوط رشد جمعيت را طى سال‌هاى زياد شده در ۱۱ کشور را منتشر کرده است. پس از رواندا، عربستان سعودي، کنيا، پاکستان، سوريه و گامبيا کمترين سقوط نرخ جمعيت را دارا هستند.

بيشترين سقوط نرخ رشد جمعيت پس از الجزاير مربوط به بنگلادش، بوتسوانا و زيمبابوه است.

ايران نيز در همين سال‌هاى با کاهش نرخ رشد جمعيت روبه‌رو بوده است به‌طورى که اين نرخ که طى سال‌هاى ۸۵-۱۹۸۰ حدود هفت کودک در مقابل هر زن بوده در سال‌هاى ۹۵-۱۹۹۰ به حدود پنج کودک در مقابل هر زن کاهش يافته است.

در نمودار کاربرد وسايل جلوگيرى از بارداري، ستون افقى سال‌هاى مورد بررسى و ستون عمودى درصد زنان را نشان مى‌دهد و کشورهاى پاکستان، کنيا، بنگلادش و ايران را مورد بررسى قرار داده است و نتايج آن به‌صورت منحنى‌هاى صعودى نمايش مى‌دهد.

سازمان ملل چنين نتيجه گرفته است که سقوط رشد جمعيت معمولاً همراه با افزايش سن ازدواج است و در مرحله بعدى استفاده بيشتر از وسايل جلوگيرى از بارداري.

براى نگارش خبر از اين نمودار نيز مى‌توان از دو شيوه بهره گرفت. نخست کشورى را که بيشترين استفاده را از وسايل جلوگيرى از باردارى داشته در ليد قرار داد و سپس توضيحات بعدى را نوشت. دوم آنکه مقايسه‌اى بين دو کشور ايران و پاکستان از اين جهت در ليد ارائه کرد و در ادامه به توضيحات بعدى پرداخت.