سیستم اعصاب

اين سيستم تشکيل شده از مغز، نخاع، و عصب‌ها. مغز ساختارى فوق‌العاده ظريف است که از توده‌اى سلول‌هاى عصبى ساخته شده. در مغز احساس‌ها تجزيه و تحليل شده و فرمان‌ها براى ماهيچه‌ها صادر مى‌شود. مغز درون جمجمه قرار گرفته و در يک مايع شفاف (مايع نخاعى - مغزي) که مى‌توان آن را نوعى ضربه‌گير به‌شمار آورد غوطه‌ور است. با اين وجود به علت همين حرکت آزاد درون جمجمه، مغز نسبت به حرکت‌ها يا فشار‌هاى خشن، حساس است.

نخاع عبارت است از تودهٔ فيبرهاى (رشته) عصبى که از راه روزنهٔ قاعدهٔ جمجمه، از مغز منشعب مى‌شود. نخاع از طريق گردن و ستون فقرات به پائين بدن امتداد مى‌يابد.

عصب‌هاى پيرامونى به‌صورت زوج از مغز و نخاع منشعب مى‌شوند و از يک عصب حسى و يک عصب حرکتى تشکيل شده‌اند. عصب‌هاى حسى ادراک‌هاى دريافت‌شده به‌وسيله حواس (بينائي، شنوائي، لمس و غيره) را به مغز مى‌رسانند، عصب‌هاى حرکتى فرمان‌هاى صادر شده از مغز را به ماهيچه‌هاى ارادى (ماهيچه‌هائى که زير کنترل و خواستهٔ ما هستند) منتقل مى‌کنند. هنگامى که يک عصب قطع شود. حس، قدرت و حرکت آن ناحيه که به‌وسيله عصب آسيب‌ديده کنترل مى‌شده از دست مى‌رود.

اگر بدن تحت تأثير يک تحريک آزاردهنده قرار گيرد مثلاً دست زدن به يک شيء داغ عمل انعکاسى باعث مى‌شود که آن ناحيه از بدن که بر اثر تحريک متأثر شده است به سرعت با رسيدن احساس به مغز و رسيدن دستور از مغز به ماهيچه خود را از تحريک دور کند.

- سيستم خودکار:

شبکه‌اى از اعصب‌هائى است که ماهيچه‌هاى غير ارادى (ماهيچه‌هائى که فعاليت‌هاى حياتى بدن مانند گردش خون، تنفس و گوارش) را کنترل مى‌کند. اين سيستم بنا به ميل و خواستهٔ ما کنترل نمى‌شود و چه در خواب و چه در بيدارى به‌صورت خودکار عمل مى‌کند.