بهداشت مو

مو تمام سطح بدن، به جز کف دست و پاها، لب‌ها، سطح‌هاى تاشوندهٔ انگشتان، سطح‌هاى پشتى بندهاى انتهايى انگشتان و قسمتى از اعضاى تناسلى خارجى را مى‌پوشاند.

رشد مو در برخى نقاط بدن مانند سر، صورت، ناحيهٔ عانه‌اى و زير بغل بيشتر است و در بعضى قسمت‌ها اسامى خاصى پيدا مى‌کند مثل مژه، ابرو، ريش و ...

ساختمان مو از دو قسمت تشکيل شده است: ريشه و ساقه. ساقه، قسمت خارجى مو است که معمولاً از سطح پوست بيرون است. ريشه، قسمتى از مو است که در داخل لوله‌اى از اپيدرم به نام فوليکول مو قرار دارد. قاعدهٔ فوليکول را که بزرگ‌تر و محل تقسيم و ازدياد ياخته‌اى تشکيل مو است پياز مو مى‌نامند. به کنارهٔ فوليکول‌ها دسته‌هاى کوچکى از ماهيچه‌هاى صاف متصل شده‌اند که انقباض آنها مو را از حالت خوابيده به حالت راست و مستقيم در مى‌آورد. در اين حالت که بر اثر سرما و گاهى ترس ايجاد مى‌شود در جاهاى کم‌مو، پوست شکل دانه‌دانه 'مثل پوست مرغ پرکنده' به‌خود مى‌گيرد ولى در جاهاى پرمو، موها سيخ مى‌شوند.

در هر واحد مو سه لايه وجود دارد: لايهٔ خارجى آن يا کوتيکول از سلول‌هاى پولک‌مانند ساخته شده است. لايهٔ ميانى مو يا کورتکس از سلول‌هائى تشکيل شده که حاوى دانه‌هاى رنگيزه‌اند و رنگ مو بستگى به نوع اين رنگيزه دارد. رنگ موى شما صفتى است که از طريق ارث به شما رسيده است. هر وقت که سلول‌هاى اين لايه از ساختن رنگيزه باز بمانند مو سفيد مى‌شود. لايهٔ داخلى مو مغز مو خوانده مى‌شود. رشد مو نيز شبيه رشد اپيدرم است، بدين‌ معنى که ياخته‌هاى لايه‌هاى عميق‌تر وظيفهٔ توليد ياخته‌هاى جديد را بر عهده دارند و ياخته‌هاى جديدى که از تقسيم ياخته‌هاى پوششى فوليکول مو به‌وجود مى‌آيند، به طرف بالا رانده شده و شاخى مى‌شوند و طبقه شاخى ساقه مو را تشکيل مى‌دهند.

اگر مو بريزد و به‌دليل تحليل رفتن فوليکول، موى تازه نتواند جانشين آن شود، طاسى به‌وجود مى‌آيد. هيچ کس هنوز علت اساسي، راه جلوگيرى يا معالجهٔ طاسى سر را به‌درستى نمى‌داند. به‌نظر مى‌آيد که هورمون‌هاى پاره‌اى از غدد يا ارث در اين کار دخالت داشته باشند. بيشتر افراد طاس، از سى سالگى به بعد دچار اين عارضه مى‌گردند. در ضمن طاسى سر در مردان بيشتر از زنان ديده مى‌شود.

مو بدون شک در بعضى قسمت‌هاى بدن مثل پلک، بينى و گوش هم‌چون سپرى در مقابل ورود اشياى خارجى است. به‌نظر مى‌رسد که مقدار زياد مو در پاره‌اى نواحى مثل سر، زير بغل و ناحيهٔ شرم‌گاهى به صورت يک محافظ عمل مى‌کند. از وظايف ديگر موى بدن به‌خصوص در پستانداران اين است که باعث محافظت آنها در مقابل سرما مى‌شود. داشتن موهاى تميز و مرتب در آراسته بودن ظاهر شما بسيار اهميت دارد. مهم نيست که موهاى شما صاف، مجعد، نرم و يا زبر باشد مهم آن است که در هر حال آنها را مرتب و تميز نگه‌داريد.

هيچ داروى معجزه‌آسايى نمى‌تواند جانشين بهداشت خوب براى موها بشود. پاکيزگي، مراقبت صحيح و انتخاب عاقلانه طرز آرايش مى‌تواند تا حداکثر امکان به بهداشت و زيبايى موها کمک کند. برخى نکات اساسى که در بهداشت موها بايد مورد توجه قرار گيرند عبارتند از:

۱. نوع صابون، شامپو و مواد پاک‌کننده: پيش از صحبت کردن از صابون‌ها، شامپوها و چگونگى انتخاب آنها، بايد گروهى که موى شما بدان تعلق دارد معلوم شود. طريقه دقيق تعيين کردن گروه مو بدين شرح است که ابتدا سرتان را خوب با آب و صابون و يا شامپوى مورد مصرف معمولى خود بشوئيد و سه روز بعد بدون اينکه چيزى به سرتان ماليده باشيد، پوست خود را با انگشتان سبابه، به مدت يک دقيقه مالش دهيد. بعد سبابه‌تان را روى يک برگ کاغذ خيلى نازک فشار دهيد. اگر از سبابه شما اثر چربى زيادى روى کاغذ نازک به‌جا ماند موى شما از گروه موهاى چرب است و اگر چربى انگشت شما خيلى اندک و يا هيچ بود موى شما از گروه موهاى خشک مى‌باشد و اگر اثر انگشت شما بر روى کاغذ نازک، خفيف و به‌قدر اثر انگشت عرق کرده شما مثلاً در فصل تابستان بود موى شما از گروه طبيعى و معمولى است. با تعيين گروه مو، انتخاب صحيح نوع صابون، شامپو و ساير مواد پاک‌کننده و تقويت‌کننده مو با توجه با مشخصات مو به‌ويژه ميزان چرب بودن آن از ضروريات بوده که اين باعث تقويت ريشه مو و سالم ماندن آنها خواهد گرديد. تعداد دفعات صابون يا شامپو زدن نيز بايد رعايت گردد زيرا شستشوى مو به به دفعات خيلى زياد با هر کيفيتى که مو داشته باشد مى‌تواند در طول زمان منجر به اختلالات مو شود. در هر نوبت حمام نيز بهتر است شامپو را دو قسمت کرده تا بتوانيد دوبار متوالى موها را شسته و هر بار با آب صاف و زلال آب‌کشى کنيد.

کسانى که حالت استثنائى داشته و به‌دليل حساسيت شديد پوست سر، استعمال صابون يا شامپو را به‌سختى تحمل مى‌نمايند، بايستى به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه تا دستورات لازم تجويز گردد.