|
|
|
|
|
|
حرارت اضافى را از طريق
اتساع عروق خوني، افزايش ضربان قلب، تعريق، و به ميزان کسى توسط افزايش تعداد تنفس،
دفع مى‌کند. کليهٔ اين روش‌هاى سازگارى حد معينى دارند، بنابراين ما مى‌توانيم تنها
در تغييرات حرارتى بسيار محدود راحت زندگى کنيم. پوست حدود ۹۰ درصد ظرفيت اتلاف
حرارتى بدن را دارد و اين‌کار از طريق افزايش جريان خون پوست و تعريق و تبخير رطوبت
پوستى انجام مى‌شود. تعريق به تنهائى در خنک کردن بدن مؤثر نيست بلکه تبخير عرق
حرارت را از پوست خارج مى‌کند و اين نيز به نوبهٔ خود حرارت قسمت مرکزى بدن را کاهش
مى‌دهد. در هواى گرم پوست ممکن است به ميزان ۲ تا ۳ گالن (هر گالن حدود ۸/۳ ليتر
است) آب از راه تعريق از دست بدهد. چون رطوبت زياد تبخير را کُند مى‌کند، ظرفيت
اتلاف حرارتى از راه تعريق با افزايش رطوبت کاهش مى‌يابد. آفتاب‌سوختگى تغييراتى در
پوست ايجاد مى‌کند که باعث اختلال در تعريق مى‌شود و در نتيجه به اين وسيلهٔ مهم
تنظيم حرارتى لطمه مى‌زند.
|
|
|
بيمارى‌هاى مزمن اعتياد به الکل و بسيارى ازداروها مثل
آنتى‌هيستامين‌ها، آنتى‌کلى‌نرژيک‌ها، (داروهائى که باعث جلوگيرى از عبور موج عصبى
در اعصاب پاراسمپاتيک مى‌شود ـ م.)
آرامبخش‌ها، ضد اضطراب‌هاى ضعيف و قوي، مُدِرها، داروهاى ضد فشار خون و ضد
پارکينسون، توانائى تنظيم حرارت را کاهش مى‌دهند. در عامل سن و سازگارى با محيط
نيز در تنظيم حرارت مؤثر هستند. با افزايش سن توانائى ما براى تنظيم سريع حرارت از
دست مى‌رود. اکثريت افرادى که هر سال به‌علت اختلالات حرارتى مى‌ميرند. (بيش از
همهٔ موارد مرگ و مير در اثر صاعقه، طوفان، گردباد، سيل و زلزله) بيش از ۵۰ سال سن
دارند. کودکان خردسال نيز در معرض ابتلاء به اختلالات حرارتى هستند. جثهٔ کوچک آنها
باعث مى‌شود که حرارت را بسيار سريع‌تر از بزرگسالان جذب کنند. آنها به‌جز از طريق
تندخوئى نمى‌توانند تشنگى خود را ابراز کنند، و براى دريافت مايعات کافى کاملاً به
بزرگسالان وابسته هستند.
|
|
|
از طرف ديگر سازگارى با محيط در تنظيم غلظت نمک عرق براى به حداقل رساندن عدم توازن نمک بدن، دخالت دارد. هنگامى‌که شما با درجه حرارت بالا سازگار مى‌شويد، نمک عرق خود را براى حفظ مقدار کلى آن در بدن، کاهش مى‌دهيد.
|
|
|
پارکينسون (لقوه) يک بيمارى پيشروندهٔ عصبى در سنين سالخوردگى است که با لرزش عضلاني، کندى حرکات و فلج نسبى صورت مشخص مى‌شود ـ م.
|
|
|
|
|
هنگامى‌که حرارت بيش از ظرفيت اتلاف آن توسط بدن افزايش يابد، بدن نمى‌تواند اتلاف آب و نمک را جبران نمايد و درجه حرارت بدن شروع به افزايش مى‌کند. اين مسئله باعث اختلالات حرارتى مى‌شود که به‌ترتيب اهميت عبارتند از: انقباضات عضلانى ناشى از گرما، فرسودگى ناشى از گرما و گرمازدگى.
|
|
|
|
|
گرمازدگى تحت‌عنوان آفتاب‌زدگى نيز شناخته مى‌شود. اين اختلال يک فوريت تهديدکنندهٔ حيات يا مرگ و مير زياد حتى در ميان جوانان است. گرمازدگى ممکن است به‌سرعت بعد از فرسودگى ناشى از گرما بروز کند و نشان‌دهندهٔ ناتوانى کامل در تنظيم حرارت است. هنگامى‌که هيپوتالاموس (مرکز تنظيم عملکرد مغز) جريان خون را به سمت مغز و به دور از پوست هدايت مى‌کند، اين مشکل ايجاد مى‌شود. در نتيجه تعريق متوقف مى‌شود و درجه حرارت بدن به‌سرعت به ۱۰۵ تا ۱۰۸ درجه فارنهايت (حدود ۵/۴۰ تا ۲/۴۲ درجه سانتى‌گراد) صعود مى‌کند. پوست بيمار داغ، برافروخته و خشک است و نبض او تند و قوى است. بيمار معمولاً بيهوش است. اگر حرارت بدن فوراً پائين آورده نشود، تشنج و مرگ بروز خواهد کرد.
|
|
|
اقدامات قاطع کمک‌هاى اوليه اهميت دارند. هر کوششى بايد براى کاهش هر چه سريع‌تر حرارت بدن بيمار به‌عمل آيد.
|
|
|
ـ بيمار را در يک لگن بزرگ آب سرد، درياچه يا نهر قرار دهيد. زمانى‌که در انتظار رسيدن آمبولانس هستيد مى‌توانيد از برف، قطعات يخ يا هر چيز در دسترس استفاده کنيد.
|
|
|
- هشدار:
|
|
در صورت امکان هر ۱۰ دقيقه يک‌بار درجه حرارت بيمار را از طريق مقعد اندازه‌گيرى کنيد و درجه حرارت بيمار را زير ۱۰۱ درجه فارنهايت (۳/۳۸ سانتى‌گراد) نبريد تا از افت جريان خون در اثر کاهش حرارت جلوگيرى شود.
|
|
|
ـ مواد محرک به بيمار ندهيد.
|
|
|
نحوه پيشگيرى از اختلالات حرارتى
|
|
|
در اکثر موارد آگاهى عمومى بهترين شيوهٔ پيشگيرى است.
|
|
|
ـ هنگام گرما آرام باشيد، فعاليت شديد در محيط گرم يا تهويهٔ ناکافى و رطوبت بالا منجربه فاجعه مى‌شود. مگر آنکه آب و نمک به مقدار زياد مصرف شود.
|
|
|
ـ براى تابستان لباس مناسب لازم است. لباس گشاد و سبک بپوشيد. در محيط باز از کلاه، چتر آفتابى يا سايبان قابل حمل استفاده کنيد.
|
|
|
ـ مقدار زيادى آب بنوشيد و اجازه بروز تشنگى را ندهيد. افرادى که مبتلا به بيمارى‌هاى مزمن هستند و يا بايد رژيم غذائى آنها از نظر مايعات محدود باشد، در مورد مصرف آب در هواى گرم بايد با پزشک مشورت کنند.
|
|
|
ـ از مصرف الکل خوددارى کنيد زيرا اين ماده مُدِر قوى است و باعث افزايش اتلاف مايعات مى‌شود.
|
|
|
ـ در صورت امکان دور از تابش آفتاب قرار گيريد. اگر منول شما داراى سيستم تهويهٔ مطبوع نيست به‌دنبال اماکنى مثل بازارچه‌ها، سالن‌هاى تئاتر، کتابخانه‌ها و موزه‌ها که از اين سيستم بهره‌مند هستند، باشيد. از پنکه براى به جريان انداختن هوا و افزايش تبخير استفاده کنيد.
|
|
|
ـ از حمام و دوش آب سرد استفاده کنيد. آب سرد حرارت بدن را ۳۰ برابر سريع‌تر از هواى سرد پائين مى‌آورد.
|
|
|
ـ با مصرف غذاى سنگين و پر پروتئين به سوخت داخلى بدن خود اضافه نکنيد. هضم غذا حرارت ناشى از سوخت و ساز را به بدن شما مى‌افزايد و هضم پروئين اتلاف آب را افزايش مى‌دهد.
|
|
|
در برخى موارد افزايش حرارت بدن باعث رفتار عجيب و غريب مخصوصاً در سالخوردگان مى‌شود که ممکن است با اختلالات روانى اشتباه شود (ديوانگى تابستان). اندازه‌گير حرارت بدن فرد به‌سرعت مسئله را روشن مى‌کند. فوراً به‌دنبال کمک‌هاى پزشکى باشيد.
|
|
| انقباضات عضلانى ناشى از گرما
|
|
|
اين اختلال منجر به دردها و انقباض‌هاى عضلانى مى‌گردد که عمدتاً در اثر اتلاف نمک از راه تعريق يا عدم دريافت نمک کافى ايجاد مى‌شود. اين علائم نشانهٔ آن است که اگر کارى انجام نشود فرسودگى ناشى از گرما و گرمازدگى بروز خواهد کرد.
|
|
|
|
|
ـ به بيمار مقدارى آب‌نمک بدهيد (يک قاشق چايخورى نمک در يک ليوان ۲۵۰ ميلى‌ليتري). در مدت يک ساعت هر ۱۵ دقيقه يک ليوان آب‌نمک به او بدهيد.
|
|
|
ـ انقباضات را مى‌توان با فشار محکم روى عضله منقبض شده يا ماساژ ملايم تا شل شدن عضله، برطرف کرد.
|
|
|
ـ کليهٔ حرکات بدنى را به حداقل برسانيد و بيمار را به سايه و يا به اتاقى با تهويه مطبوع انتقال دهيد.
|
|
|
|
|
در صورت ادامهٔ اتلاف آب و نمک علائم فرسودگى ناشى از گرما (از پا افتادن در اثر گرما) شامل پوست رنگ‌پريدهٔ سرد و مرطوب بروز خواهد کرد. بيمار ممکن است از خستگي، ضعف، اضطراب، تهوع، سرگيجه و احتمالاً انقباضات عضلانى شاکى باشد. درجه حرارت بدن ممکن است طبيعى باشد. ولى نبض معمولاً آهسته و نسبتاً ضعيف است (به آن نبض نخى‌شکل گويند).
|
|
|
|
|
ـ بيمار را از زير آفتاب به يک اتاق با تهويهٔ مطبوع منتقل کنيد.
|
|
|
ـ لباس‌ها را شل کنيد و از پارچه‌هاى خنک و خيس استفاده کنيد.
|
|
|
ـ قدرى آب نمک به بيمار بدهيد (يک قاشق چايخورى نمک در يک ليوان ۲۵۰ ميلى‌ليتري) در مدت يک ساعت هر ۱۵ دقيقه يک ليوان آب‌نمک به او بدهيد.
|
|
|
ـ اگر بيمار استفراغ مى‌کند يا بهبود او مشکل است فوراً در جستجوى مراقبت‌هاى پزشکى باشيد.
|
