یخ‌زدگی

سرمازدگى يک آسيب بى‌سر و صدا است زيرا مصدوم قبلاً دچار سرما مى‌شود و ممکن است کاملاً از بى‌حسى‌اى که در اثر يخ‌زدگى ايجاد مى‌گردد بى‌خبر باشد. اولين مرحلهٔ يخ‌زدگى سرمازدگى است که مشخصهٔ آن پوست رنگ‌پريده در ناحيهٔ بيني، گوش‌ها، دست‌ها و پاها است کمک‌هاى اوليه براى سرمازدگى شامل قرار دادن يک دست گرم روى موضع مبتلا و يا گذاشتن دست سرمازده روى شکم تا بازگشت رنگ عادى و برطرف شدن بى‌حسى است. ناحيهٔ مبتلا را مالش ندهيد، اين‌کار باعث آسيب بيشتر مى‌شود.

يخ‌زدگى در اثر مواجهه با هواى خشک سردى که چندين درجه زير نقطهٔ انجماد است، بروز مى‌کند و باعث يخ‌ زدن لايه‌اى از پوست بدون پوشش مى‌شود. معمولاً اين لايه نسبتاً نازک و بافت زير آن سالم است. موضع مبتلا بى‌حس و پوست روى آن سخت و سفيد است. براى جلوگيرى از صدمهٔ بيشتر که ممکن است منجر به قطع عضو شود، مراقبت‌هاى فورى ضرورى است. مصدوم بايد به سرعت به داخل يک سرپناه انتقال يابد. فرو بردن موضع يخ‌زده در آب گرم (نه داغ) بهترين شيوهٔ گرم کردن فورى پوست يخ‌زده است. مراقب باشيد که موضع يخ‌زده را در مجاورت آتش يا بخارى قرار ندهيد. زيرا حس پوست يخ‌زده از بين رفته است و نمى‌توانيد سوختگى را حس کنيد. سپس بايد در جستجوى مراقبت‌هاى پزشکى باشيد مخصوصاً اگر درد و تورم ايجاد شود. اگر مصدوم براى يافتن کمک مجبور به راه رفتن است پاهاى يخ‌زده‌ نبايد گرم شوند زيرا ضرب‌ديدگى بافتى که يخ‌زدگى آن ذوب شده است. تنها باعث آسيب بيشتر مى‌شود.

پيشگيرى از يخ‌زدگى بسيار آسانتر از درمان آن است. موارد مهمى را که باعث هدر رفتن گرما مى‌شوند به خاطر داشته باشيد:

ـ پوست و لباس خيس: پوست و لباس مرطوب به‌طور مؤثرى گرما را از بدن دور مى‌کنند. تماس با فلزات و ساير اجسام سرد نيز همين اثر را دارد. لباس بايد گشاد باشد تا هواى گرم را حفظ کند.

ـ دست‌ها، پاها و سر که بدون پوشش هستند بيش از ۷۰ درصد گرماى بدن را هدر مى‌دهند. وزش باد به‌خصوص به نواحى سر و اندام‌هاى انتهائي، اين مسئله را تشديد مى‌کند.

ـ الکل: برخلاف اعتقاد عمومى مبنى بر خاصيت گرم‌کنندگى الکل، اين ماده در واقع عروق خونى سطحى را گشاد مى‌کند و هدر رفتن حرارت را افزايش مى‌دهد.

ـ سيگار کشيدن: نيکوتين، عروق اندام‌هاى انتهائى را منقبض مى‌کند و به اين ترتيب احتمال يخ‌زدگى را افزايش مى‌دهد.