تمرينات ورزشي، تجزيه شديد پروتئين عضلانى توأم با نارسائى مزمن کليه را اصلاح مى‌کند. بيمارى قلبى نگرانى اساسى براى بيماران دچار بيمارى کليوى است. بسيارى از اين بيماران مشکلات متعدد طبى منجمله هيپرتانسيون، افزايش ترى گليسريد، افزايش کلسترول و کاهش سطح HDL دارند.
با مشکلات طبى متعدد توأم با ESRD، نگرانى عمده قبل از آغاز برنامهٔ ورزشى ثابت، وضعيت بيمار است. ورزش ممکن است به ريزش پتاسيم از عضلات فعال در ورزش منجر شود و سطوح خونى پتاسيم را بالا ببرد. ولى احتمال هيپرکالمى ناشى از ورزش ناچيز است. هيپرکالمى حاصله مى‌تواند به آرتيمى‌هاى قلبى بيانجامد. مقادير پتاسيم سرم بايد پيش از ورزش کنترل گردد و نبايد در خون بالاتر از ۵ ميلى‌اکى والان در ليتر باشد. فشار خون همچنين بايد قبل از ورزش و در بازوى سمت مقابل شانت شريانى وريدى پايش گردد. در صورتى‌که فشار خون بالاتر از ۱۲۰/۲۰۰ باشد، از ورزش خوددارى نمائيد. بيماران بايد بدون ظهور هيپرکالمى قابل ملاحظه قادر به انجام فعاليت فيزيکى با شدت متوسط باشند.
مسئله مهم ديگر در مورد زمان مناسب براى ورزش است. ورزش را مى‌توان قبل، در حين يا پس از دياليز انجام داد. زمانى‌که ورزش متعاقب دياليز تجويز شود، مقادير عناصر شيميائى در حد مطلوب خواهند بود. با اين وجود ممکن است خستگى يک عامل بازدارنده باشد. در ديدگاه برخي، ورزش در حين دياليز ممکن است مناسب باشد، مع‌الوصف حداکثر قابليت ورزشى در حين دياليز ۲۰% پائين‌تر گزارش شده است، ولى ورزش در حين دياليز احتمالاً به‌خاطر به حرکت درآوردن بهتر مايعات اجتماع يافته در اندام‌ها، کارآئى دياليز را بهبود مى‌بخشد. در صورتى‌که ورزش قبل يا در حين دياليز صفاقى انجام شود، تفاوت محسوسى در بهبود حداکثر قابليت ورزش وجود ندارد. پُر کردن حفرهٔ صفاقى با مايع دياليز ظرفيت هوازى را کاهش نمى‌دهد. ما تمرينات ورزشى را در حين دياليز و در روز بعد از آن توصيه مى‌کنيم. روز قبل از دياليز احتمالاً بهترين روز نيست، چرا که احتمال بى‌ثباتى وضع بيمار بيشتر است. علاوه بر اين، بهترين زمان براى تست ورزش روز قبل از دياليز مى‌باشد.بيماران دياليزى ممکن است ظرفيت ورزشى پائينى داشته باشند که حدود نصف افراد سالم هم‌سن و هم‌جنس آنها است. اين مطلب Vo2max (حداکثر ظرفيت ورزشي) معادل با ۱۵ تا ۲۰ m1/kg/min يا حدود ۳ تا ۵ MET (فعاليت‌هاى زندگى روزانه مستلزم ۵/۱ تا ۵ MET) تطابق دارد. يک MET معادل با هزينهٔ انرژى زمان استراحت است.
پياده‌روى يک شکل عالى ورزش است. با اين حال در صورتى‌که ورزش روى يک ارگومتر دوچرخه‌اى انجام شود، حداکثر برون‌ده نيرو معادل ۱۰۰-۷۵ وات معمول مى‌باشد. اين ورزش به‌ويژه در مراحل اوليه تمرين توصيه مى‌شود، چرا که در اين‌صورت مى‌توان سطوح فعاليت را به دقت تنظيم و پايش نمود.
اختلال عملکرد اتونوميک و نوروپاتى‌هاى محيطى ممکن است از پيدايش رابطه خطى يا طبيعى مابين ضربان قلب و VO2 که به‌طور طبيعى در افراد سالم ديده مى‌شود، ممانعت نمايد و ضربان قلب از حداکثر ضربان قلب پيش‌بينى شده براى سن به ميزان ۴۰-۲۰ ضربان در دقيقه پائين‌تر است. بنابراين زمانى‌که شدت ورزش را تعيين مى‌کنيم، توصيه با استفاده از نمودار درجه‌بندى فعاليت درک شده (RPE) مى‌نمائيم.
- فوائد ورزش :
بيماران ESRD به‌طور معمول ظرفيت ورزشى خود را تا ۴۲-۲۰% افزايش مى‌دهند. ساير نتايج مثبت حاصل از ورزش شامل موارد ذيل هستند:
- ۱۶ تا ۳۵% افزايش در هماتوکريت
- ۲۷ تا ۳۷% افزايش در هموگلوبين
- افزايش شمارش رتيکولوسيت‌ها
- کاهش فشار خون بالغ بر ۳۱ ميلى‌متر جيوه سيستولى و ۱۹ ميلى‌متر جيوه دياستولى
- ۲۹ تا ۴۱% کاهش مقادير ترى گليسريد پلاسما
- ۲۳ تا ۱۶% افزايش درمیزان کلسترول HDL
- افزايش مقادير انسولين پلاسما به ميزان ۲۰ تا ۴۰%
- انسولين و تحمل گلوکز در ديابت نوع II تقريباً طبيعى مى‌شود.
- بهبود وضعيت کلى روانى
تمرين با وزنه‌هاى آزاد مى‌تواند از تحليل عضلانى بکاهد و قدرت انعطاف‌پذيرى را افزايش دهد. شما بايد وزنه‌هاى دستى سبک را که فرد قادر به ۱۵-۲۰ بار تکرار حرکت است، توصيه نمائيد. وزنه‌اى که فرد تنها يک‌بار قادر به حمل آن باشد، توصيه نمى‌شود. شدت فعاليت نبايد از سطح RPE هوازى ۱۶-۱۰ تجاوز نمايد.
